....bir park düşünün
gəzilmiş,
keçilib gedilmiş,
skamyasız...

Qismət

Film izləyəndə həm də personajların fonundakı, arxa plandakı adamlara, təsvirlərə, predmetlərə diqqət kəsilirəm. Bəzən onlar mənə əsas qəhrəmanlardan, rejissorun təklif etdiyi situasiyalardan daha maraqlı gəlir. Bəzən isə arxa fona o qədər aludə oluram ki, ön plan, dialoqlar diqqətimdən yayınır. Buna görə də yenidən filmin konsantrə ola bilmədiyim hissəsinə qayıdası oluram.

Kadrın arxa planından bir anlıq sivişib keçən adamların adları titrlərdə yazılmır, onlar xatırlanmırlar. Halbuki, bu naməlum insanlar kinoya hərəkətlilik gətirir, onu həyata yaxınlaşdırır, təbiiləşdirir.

Məsələn, teatr tamaşalarında arxa fonda gəzişən və ya hərəkətsiz qalan personajlar da aktyorlardır. Yəqin, bu teatrallığa şərtilik hissini verdiyinə görə də teatra biganəyəm.

Kinoda arxa fonlar isə çox hallarda sənədlidir, adi hallarda nəzərdən qaçırdığımız, əhəmiyyət vermədiyimiz gerçəklikdir. Burda təsadüfi adamlar ya yoldan keçən hansısa canlı lentə alınır, yaxud anında nəsə baş verir və o an əbədiləşir.

Bəzən əhəmiyyət vermədiyimiz şeylər, insan tipləri kinoların arxa fonlarında diqqət çəkir, sanki mahiyyətini dəyişir, onlar filmdə nəsə başqa, fərqli anlam daşıyır. Ona görə kinonu teatrdan özümə daha yaxın, doğma hiss edirəm.

Arxa fondakı detallar, tanımadığımız insanlar olmasaydı filmlərin kinematoqrafikliyinə xələl gələrdi. Kinoda əsl həyat arxa fonlarda yaşanır. Və bu, bizim həyatımızdır.

Məsələn, Bressonun “Cibgir”ində qəhrəman metrodan çıxarkən arxadan gələn, yanından keçən adamlar, xüsusən, zövqlə geyinmiş, ucaboylu sarışın qadın, Antonioninin “Alatoranlıq” filmində uşaq arabasıyla keçən ana, Marsel Karnenin “Dumanlar limanı”nda Jan Qabenin fonunda yük arabası sürən orta yaşlı kişi, Billi Uaylderin “Sanset Bulvarı”nda pavilyonda ştativ daşıyan o adam...və onlar heç vaxt xatırlanmayacaq.

Biz bilməyəcəyik: kim idilər, həyatları necə olub, harada dəfn ediliblər, onlardan kimsə hələ də yaşayırmı, necə insan olublar, bəxtləri gətiribmi, uşaqları vardımı, nələri seviblər və s.

Bəs o yerlər necə, olduğu kimi dururmu, yoxsa rekonstruksiya edilib, ya bəlkə ümumiyyətlə, yer üzündən siliniblər.

Arxa fonlar, planlar adamı həm də dəhşətli fanilik hissinə gömür. Hər belə kadr həyatın keçici olduğunu amansızca xatırladır...

• "Hərdən yazığım da gəlir ona..." - "Gün keçdi" filmində öz tənhalığını ekranlaşdıran rejissor
• "Mən o vaxtdan ədəbiyyatdan pul qazanmağın metodunu bilirəm..." - Varislə videomüsahibə
• Kəramət Böyükçöl: "Əlacım olsaydı, Polat Alemdar kimi üzümün dərisini dəyişdirərdim" - Müsahibə