Kulis.az “Sözün Güneyi” layihəsindən Güney Azərbaycanın Culfa şəhərindən olan tanınmış şair Duman Ərdəmin şeirlərini təqdim edir.

Duman Ərdəm 1983-cü ildə doğulub. Dörd şeir toplusu İranda yayımlanıb və bəzi əsərləri fars dilinə çevrilib. İran mətbuatında bədii yazıları və məqalələri çap olmuşdur. İndilikdə mədəni-ictimai “BAN” dərgisinin yazar heyətini üzvüdür.

Adını sən qoy...

İlk dəfə bir quşcuğaz pırıldayar göy üzünə
Bir tənhalıq diksinər oturduğu səsin kölgəsindən
Bir quşcuğaz pırıldayar göy üzünə
Bir tənhalıq düşdü qanadından küçənin ortasına
Hər kəsin edə bilmədiyi intiharları alar boynuna
İlk dəfə bir quşcığaz pırıldayar göy üzünə
Gözlərimdə uçduğu yoldan qayıdıram özümə
Günəş yoxdu orada,
Ay yoxdu orada
Günəş olmayacaq orada,
Ay olmayacaq
Sünbüllər gümüş rəngində
İlk dəfə bir quşcuğaz pırıldayar göy üzünə
Quş yuvaları oturub ağlayar çarəsiz-çarəsiz
Orada bir qoca var sükutun eşidilməyən qayasında oturar
Gah qadını ölür, gah özü, gah kölgəsi
Sükutun gümüş rəngində sünbüllərini danışar
Danışar ki: Oğul, kimsə dindən dönüb şeirə inanmayacaq
Ölümün dik durduğu yerdə -
İlk dəfə bir quşcuğaz pırıldayar göy üzünə
Mən özümdən qayıdıram gözlərimə,
Mən gözlərimdən qayıdıram göy üzünə
Əllərimdə kəlmələrlə dolu boğçalar var
Siz adını şeir qoyursunuz

“Mim” üçün dörd fəsil

Mən doğulmamışdım o gecə ölümümdən sonraydı
Əllərin baharın göndərdiyi məktub
Əllərin gəldi,
Əllərin qış bütünlüyü ilə geri çəkildi
Mən qaranlıq quyuydum anamın bətnində
Bir quşun ölümüydüm atamın fikrində
Əllərin gətirdi burasızlığa
Zaman Tanrının ovcudur
Mən yeriyirəmsə Allahın əlində
Zaman damla-damla alır azalır
Azalıram mən
Yerdə qalan bu.
Öldürürsən.
Bütün buludlar bir gün töküləcək
Bütün ağaclar yarpaq işindən istefa verəcək
Əsirsən,
Xəzəllərini axşamın altına gömürsən
Qış əllərinin üstüdür geri dönür unutdurursan

“Mim” üçün bir ovuc payız...

Buludlar süzür gedir
Sular axır gedir
Biz bəs nədən hələ də durub baxırıq?
Nəsiminin soyulmuş dərisi üstə
Hələ də yeni şeir formaları yazılır
Şairlərin o dəridən geydiyi köynək
Hər yaz daha kiçilir
Nə olsun ki qalalar yıxılır
Sərkərdələr yıxılır
Ancaq saçların şeirin son bayrağıdır, yellər əsdirir
Düşmüş cənazələrin üstünə
Qucağından başqa vətən varımı? Göstər!
İynəylə gor qazaram
Bütün məzarlarında hər gecə uzanıb ölərəm
Buludlar qayıtsın,
Sular qayıtsın
Mən burada durmuşam!..

***

Budaqlarımıza qonan qarğalar,
Oğurladılar yarpağımızın rəngini
Əiyilib qulağıma dedi bunu bir qoca söyüd
Gülüstan bağında hələ bir əbədi müsabiqə var
Dedi, Təbrizin adamlarıyla qarğaların arasında
Qədimliyin, birinciliyin yarışı
Birdə baxdı qoca söyüd
Bir yarpaq daha dedi:
Hamı erkən, aclığın növbəsində durur
Bu qədim çörəkxanada
Hamı yubanır, hamı qocalır
Hələ də arzuların xəmiri salınmayır...
Əyilib dedi qoca söyüd,
Bu bazarda alan yoxdur,
Onunçün hamı gecə-gündüz satır
Və eşq hamıdan qabaq qapısını bağlayır
Gülüstan bağının ortasında
Hamı öz başına fırlanır
Ağaclar, adamlar, qarğalar
Və yağan qar dənələri gəlib qonur
Gecədən qalma köhnə sükutuma
Mən öz sükutumu bağırıram
Öz içimdəki quyuya!
Mən düşüb boğuluram özümün qaranlığımda
Və Təbriz sevgilisinə pul toplamaqçün özünü satır...
Yaşamaq uçun gecələr “Vadi rəhmət” məzarlığında yatır.
Uzaqlarda görünməz bir qadının görünməz gözlərindən
Yağmayan qara bulud
Gəlir şeirimin üstünə ağlayır
Və ayrılıq sevgini yerləşdirmək üçün,
Bu fəsil özünə kirayə bir daxma axtarır...

***

İçinə gömdü öz məqtulunu qatil
Yarası vardı bu şəhər boyu
Öz yarasına məlhəm qoydu onu
Yarasına duz səpdi məqtulunu qatil
Məqtul, ölümün qatilə verdiyi qara xəbərdir
Sazın tellərində tabut nəfəsi
Səsin yatağına girmiş ahəngdir
Bu gecə bir kəlmə uduram balıq kimi
Bu gecə bir qız uşağı oluram içimdə
Ölümə qələbə çalmaqdır qız uşağının baxışı
Yol gedirəm gecə-gündüz
Oradan-oraya
Buradan-buraya
Qatardan-qatara
Adəmdən-Həvvaya...
Yol gedirəm öz içimdə
Şeirdən-şeirə!
Şeir, intihar çiçəyinin tarixi məbədidir...
Öz önündə diz çökmək üçün
Uça bilməyən bir quşun uça bilməməyidir
Yerdə qalan bir quş vardırsa
Niyə şeir yazıram asimana?
Bunun üçün məni öldürərkən gözlərinə göm
Yasımı saxla hər yağış çağı
Sazını çal ey səsin sözü
Sevgi sözünü unudan şeirlər
Hərflərin qaynanasıdır.
Belinə saplanan xəncər,
Sükutun nəbzidir
Hamının uzağında
Hamının o biri dünyasında
Onun üçün bütün ölülərin cənazəsiyəm -
Dirilərin qəbristanlığı
Sazını çal ey səsin sözü
Ay işığına salam ver hər sabah
De ki, bu kölgənin sonu qaranlıqdır
De kim bu qaranlığı biçdi əynimə?
kim yalqızlıq dolusu bu çantanı verdi əlimə?
De kim bu kölgələri tökdü ətəyimə?
Mən onu axtarıram onu axtarıram
Şeirlərimi tüpürəm üzünə

***

Qalanın yan tərəfində Bidel kafesindəyik
Deyirik ki bu qala kordur kor!
Heç nəyi görmür
Necə də sükut rəngində durnaları,
İşığın qusduğu pişik balalarını,
Öz qaranlığında quylayır, gömür...
Deyirik ki, əlini tənhalığın belinə dolayan payız!
Neçə il qabaq qış idi qocaldı,
Əsnəməkdən yarpaği töküldü
Ağacların beli büküldü.
Deyirik ki, ağcaların yuxusuyla şairlərin ayıqlığı arasında
Bir yalqızlıq fasilə var.
Kağızla qələm arasındakı əbədi boşluq qədər...
Deyirik ki, avtobuslara doldurulmuş
Səs rəngində durna kölgələrinin
Son məqsədi, son fəsli, son duracağı haradır?
Şayəd harda duşsələr payız elə oradır...
Deyirik ki, baharda təksən tək,
Yayda cəmlənirsən quşla, qönçə ilə
Bir başqa bədənlə payızda əskilir!
Qışda bitirsən, unudulursan
Yağan qap-qara qarın hərarətində...
Apağ göbələklər bitir çölün yuxusuna
Qap-qara tulalar tutur payız paçasına
Onunçün bir az iztirablıdır
Bir az qəmli, bir az qırmızıdır, bir az sarımtıl....
Deyirik ki, gör necə də qaş-qabaqlı bu cümələr!
Əyilib hörmət edir payız rəngli qalaya...
Əbədi rüşvətidir masaaltı hörmətidir cümələrin qalaya!
Bütün bankomatlar pulsuzluq verir
Bir az aclıq bir az ayrılıq
Bütün xiyabanlar bütün yollar gəlməmək feilinə çevrilir
Gəlməməyi gözləmək
Bunu kim bilir?
Deyirik ki, uçan durnaların səsində məmləkətin xəritəsi var
Bəs şəhid olan şairlərin başmaqlarında nə var?
Cəhənnəm var şeir kitablarında
Cəsədlər var şeir kitablarında
Tarix boyu sətirlərdən,
Sözlərin cəngindən
Asılmış şairlər var şeir kitablarında
Nə başları dəyir göy üzünə
Nə ayaqları vətənə...
Əsən bir payız yeli yığıb şəhidləri cibinə aparır
Aparır külək
Hardasa küçədə oynayan bir uşağın qucağına
Kəndlərin qocalmış meydançasına bir şairin dəsmalı düşür

***

Atlar kişnədi getdi, səsi qaldı
Qılınclar yardı getdi, qanı qaldı
Nal səsi yaraq səsi yağdı göylərdən
Qan səsi yağdı göylərdən
Sən yalqız buraxılırkən tarixin sidik küçəsində
Əzəldən saçlarının ümidsizliyini yolursan
Susmuş iydə ağaclarında qovrulursan
Anaların küsmüş məməsində yorulursan
Bu gecə lacivərd ağlayırsan
Ey sevgili vətən,
Mən ki, gözlərin rəngində kostyum geyinəcəkdim
Buludlarını dolduracaqdım ciblərimin astarına
Limon yarpaqları rəngində kıravat taxacaqdım
Sənə qızıl gül gətirəcəkdim Ərkin qabağında
Gəlsən də gözləyəcəkdim, gəlməsən də.
Görüşünə gələndə hər yer palçıq, sel, zəlzələ
Maşın düşməz
Sənədən ayrılanda bütün sarı taksilər siqnal çalır...
Küçələr bomboş qaldı
Qapılar qapalı
Pəncərələr anadangəlmə kor
Ayağım yalın, qollarım bağlı
Gələmədim,
Yaxınlıqdan uzaqlaşdıq
Tələsməkdən yubandıq
Ey sevgili vətən,
Sənə bayram balıqlarının oynaşdığı bir gölməçənin röyasında
Sənə Mişov dağının zirvəsi rəngində bir qədəh süzəcəkdim
Eyvana çıxdım görəm yar gələ
Pəncərədən daş gəlir...
Nal səsləri qaçır yuxularımda
Hər gəliş bir atlının qamçısı
Hər gediş bir tərk edilişidir, dəyir qəmli üzünə
Hər ildırım bir hönkürtüdür sümüklərində...
Divanlarının bürkülü yay gecələrində yatan şeirlər birdən diksinir
Sənin üzünə dəyən şillə səslərindən
Tut yarpaqları qorxu gölünə batmış
Ayın sallandığı eyvanlar kimiydin
Bağçalara açılan eyvanlar kimi...
Danışmaqdan lal oldular
Eşitməkdən kar oldun danışamadın...
Ey yalqızlıqların antologiyası vətən
Sükutların albomu, sevgili şərqi...

• Kinoprodüserlik üzrə ustad dərsləri keçiriləcək
• Ölümündən iki gün əvvəl... - Özünü bədbəxt edən Vüqar Biləcəri
• APA-nın 20 illik yubileyidir