Kulisin Yeməli Söhbət layihəsinin qonağı tanınmış şair Yetim Eyvazdır. Şairlə paytaxtda yerləşən kafelərin birində görüşüb söhbətləşdik.
- Şair, necəsiz?
- Şükür allaha, yaxşıyam. Nə qabaqda gedirəm, nə də arxada. Ortada gedirəm. Elə ortabab da yaşayıram. Bu yaxınlarda əməliyyat olunmuşdum. İndi yaxşıyam. Həkim mənə dedi ki, içmə. Dedim, doktor, mən necə içməyim. Ömür boyu camaata demişəm ki, “pənco-pənco vurasan gərək”. İndi mən camaata necə deyim ki, pəhriz saxlayın. Alnıma nə yazılıbsa onu da yaşayacam.
- Yeməklə aranız necədir?
- Bizim rayonun şah yeməyi küftə-bozbaşdır. Mən özüm Allah verəndən yeyirəm. Amma o qədər də çox yeyən deyiləm. Qışda xəmir xörəklərini, yayda toyuq, pomidor çığırtmasını xoşlayıram. Sosiska-kolbasa ilə aram yoxdur. Deyirlər, bu sosiska halaldır. Mənə çatmır ki, sosiska-kolbasa nə vaxtdan halal olub. Bunun adını Azərbaycan dilində qoya bilməmişik. Rus necə deyirsə biz də elə deyirik. Mən qorxuram ki, bizim unumuz da haram olsun. Özüm bütün yeməkləri bişirə bilirəm. Bir gün gəlin Qalaaltına (yaşadığı Siyəzən rayonunun Qalaaltı kəndini nəzərdə tutur – red.) sizə yaxşı yeməklər bişirim. Belə danışmaqla izah edə bilmirəm.
- Təbiət qoynunda yeyib-içməklə aranız necədir?
- Mən çox xoşbəxt bir kənddə yaşayıram. Təzə yol çəkiblər. Bizim orda obyektlər var idi. Hamısı söküldü. Gəlib dedilər ki, sökülməlidir. Dedim, baş üstə. Hökumətlə hökumətlik eləməyəcəm ki. Amma bircə xahişim var, manqalla şiş qalsın. Traktor sürəni, fəhlələri çağırdım. Dedim, sizinlə pənco- pənco vuracam. Bir quzu cəmdəyi qalmışdı soyuducuda. Onu şişə çəkib fəhlələrlə yeyib içdim. Bunların müdirləri gəlib çıxdı. Türk idi. Dedi, niyə içirsiz. Dedim, ay qardaş, saat 7-yə 20 dəqiqə işləyib. Sizin iş 20 dəqiqədir qurtarıb. Qoy araqlarını içsinlər. Dedi, abi. Dedim, beş ildi burdasan, hələ bizim dilimizi öyrənməmisən. Otur sən də iç.
- Sizcə, arağı necə içmək lazımdır?
- Nizaminin bir misrası var. Bir inci saflığı varsa da suda, artıq içiləndə dərd verir o da. 2 litrdən artıq su içmək mümkün deyil. Mən şeirimdə deyirəm ki, artıq yeyiləndə pomidor da haramdır. Dünyanın ən böyük loğmanı İbn Sinadır. İbn Sina deyir, o şeyi iç ki, bu yandan baxanda o yanı görünsün. Bunu bir araqda görürsən, bir də suda. Ona görə, araq içirəm. İnsan var ki, arağı suyla içir. Mən ömrüm boyu arağı mineral sularla içmişəm. Canımın qədrin bilmirəm. İndi də altın çəkirəm.
- Dieta saxlayırsız?
- Mənim dünyada 2 şeydən acığım gəlir. Biri kosmetika, biri də dieta. Bizim Reyhan Müslümova adlı gözəl bir müğənnimiz var idi. Türk qardaşlarımız buralara təzə-təzə gələndə bunun bədənində piyləri əməliyyatla götürmək istədilər. Amma alınmadı. Reyhan xanım əməliyyatdan sağ çıxmadı. İndi ona Xırdalan qəbiristanlığında 1 milyonluq heykəl qoyublar. Mən ordan keçəndə ona salavat çevirirəm. Öz-özümə deyirəm, ay bacı, sənə lazım idi? Sən nə qədər kökəlsən də “Toppuş” bacıdan kök olmayacaqdın ki.
- Son vaxtlar efirdə görünmürsüz.
- Efir mənlik deyil. Mənim üçün efir, xalqıma küçədə baxmaqdır.
- Xalqa baxanda nə görürsünüz?
- Açığı o qədər də yaxşı görünmür. Mən bu gün Bakıda ürəkdən gülən adam görmürəm. Bu gün Azərbaycanda olan insanların 92 faizi qır qazanında yanacaq. Amma xalqımız yavaş-yavaş dinə qayıdır. Mən özüm içki içən olsam da, Ramazan və Məhərrəm ayında içki içmirəm. Amma biz Kərbəla düzündə ölənləri yad etsək də, bizim uğurumuzda ölən şəhidlərimizi unuduruq. Hər ay Şəhidlər Xiyabanını ziyarət edirəm. Orda mənim dostlarım uyuyur.
Siyəzəndən Bakıya avtobusla gəlirdim. Gördüm bir yaşlı qadın mindi. Avtobusda cavanlara dedim ki, durun, yer verin. Mənə dedilər, bilet alıb avtobusa minmişik. Ayaq üstə Bakıya necə gedək? Dedim, siz 1 saat yarım ayaq üstə durmursuz, amma əsgərlər saatlarla Murovdağda postda dururlar.
Avtobusda baş verən hadisələrdən birini də danışım. Rayonlardan birindən Bakıya gəlirdim. Gördüm arxada oturan cavan uşaqlardan biri qışqırdı ki, tapdım. Dedim, a bala, nə tapdın? Dedi, krossvordda yazılıb ki, atın ayaqqabısı, biz də tapdıq, nal imiş. Dedim, bala, ata nal tapmısız e, xal tapmamısız.
- Şeirlərlə bağlı xanım oxucular zəng vurur?
- Əlbəttə. O gün gecə bir qız zəng vurub ki, şair, Bakıya yağış yağır. Dedim cəhənnəmə yağsın, neynəyim, gəlim yağışı dayandırım? Mən yağış şeirinə bir əlavə eləmişəm.
Yağ ay yağış
Hara yağırsan yağginən
Amma Sabirabada yağmaginən
Yağanda da az yağginən
Sən yağırsan Kür də daşır
Uçur gedir bəndlərimiz
Su altında xaraba qalır kəndlərimiz
Yenə evsiz qalır mənim gözəl qardaşlarım
Çadırlarda, mağaralarda çürüyürlər
Yağ ay yağış
Elimizə obamıza yağginən sən
Siyəzənə, Dəvəçiyə, Qubamıza yağginənsən
Ürəkdəki yaramıza yağginən sən
Sənə qurban olum Sabirabada yağmaginən
Yağanda da az yağginən
Bəzən xanım oxucular Qalaaltına da gəlib çıxır. Oturub söhbətləşib, Allah verəndən yeyib-içirik.
Məhəbbət söhbəti bir vaxtlar mod düşmüşdü. “Məni gör nə günə saldı məhəbbət” adlı şeirim var idi. Bunlara sübut etmək istədim ki, burda hansı məhəbbətdən söhbət gedə bilər?
Bu dünyada çox quyular qazılıb
Bu dünyada çox talelər pozulub
Məhəbbətdən gecə-gündüz
Fərhad Şirinə görə Fərhad olubdu
Bu gün dilimizdə bir ad olubdu
Dərindən düşün həyatın sonun
Odur yazılan gözəl, pozulmaz qanun
Leyli olmasaydı kim idi Məcnun
Bu gün dilimizdə bir ad olubdu
Fərhad Şirinə görə Fərhad olubdu
Od tutub əlimdə yanır bu qələm
Ciyərlər bağlayıb eyləyib vərəm
Əsli olmasaydı kim idi Kərəm
Oduna yananda fəryad olubdu
Fərhad Şirinə görə Fərhad olubdu
Sənin tarixin budur. Bunların içində heç kim qovuşmayıb. Ona görə, məhəbbət yoxdur.
- Kitabla aranız necədir?
- Mən dahilərin kitablarının hamısını, Nizami, Füzuli, Bayron, Şekspir, Sədi, Ömər Xəyyam, Şəhriyar, Səməd Vurğun, Əliağa Vahid, Mikayıl Müşfiq, Bəxtiyar Vahabzadə, Məmməd Arazı oxumuşam. Mikayıl Müşfiq mənim yerlimdir. Allah ona rəhmət eləsin. Heç qəbrinin yeri də bilinmir. Məmməd Arazın bu misraları heç vaxt yadımdan çıxmır.
Bir taleyin oyununda cütlənmiş zərik
Yüz il qoşa atılsaq da qoşa düşmərik
Bir zərrənin işığına milyonlar şərik
Dünya sənin, dünya mənim, dünya heç kimin.
Bəxtiyar Vahabzadədən bir bənd deyim
Yaşamaq yanmaqdır yanasan gərək
Həyatın mənası yalnız ondadır.
Şam əgər yanmırsa yaşamır demək
Onun da həyatı yanmağındadır.
Ramiz Rövşəni də əzbər bilirəm. Amma ondan heç nə deməyəcəm. Çünki buna ehtiyac yoxdur. Ramiz sözün deyib. Mən onu gözəl tanıyıram. Onunla telefonla danışırıq. Amma hələ üzbəüz oturmamışıq. Bəli, şair odur. Mən onların qabağında özümə şair deməyə utanıram. Xalqım məni çox istəyir. Hər yerindən duran şair olsaydı, onda Azərbaycanda adam qalmazdı.
Sizə bir az da kinodan danışım. Bu günə qədər altı Azərbaycan kinosuna baxmışam. “Arşın Mal Alan”, “O olmasın bu olsun”, “Arxadan vurulan zərbə”, “Görüş”. Bu filmlərdən xoşum gəlir. “Görüş” filmində Azərbaycanın iç üzünü çıxardıb qoyublar ortalığa. Mən Mirzə Ələkbər Sabirin “Millət necə tarac olur olsun, nə işim var” şeirinə nəzirə yazmışam.
Sənə min rəhmət Mirzə Ələkbər
Bu millət hələ də ayılmayıbdı
Millət sayırdılar avam millətlər
Bu isə millət kimi sayılmayıbdır.
Hərə özü üçün imarət qurub
Deyəsən, oxundan çıxıbdı dövran
Nadya, Vadya başda oturub
Yenə süpürgəsi qara Tükəzban
Puç olub, ay dədə, neçə arzular
Axşamı düşməmiş günümüz batdı
Deyirdin səs salma yatanlar durar
Yatanlar durdu, duranlar yatdı.
Bu gün manatı tanımayan oğlanların qapısında 6 dənə “CİP” var.
Mənim deputata yazdığım bir şeir var. Bu seçiləndə deyirdi ki, asfalt çəkdirəcəm, küçələrin hamısı işıqlı olacaq. Amma mən həmin deputatı 18 ildir görmürəm. Oturub bu deputata şeir yazdım. O şeir heç yerdə çıxmayıb. İstəyirəm elə sizə deyim.
Sənin kabinetin, katibən də var
Çöldə qara rəngli “Mersedes”ində
Mənimsə içimi yeyir dərd, qubar
Boğulub qalmışam qəm pərdəsində
Səni xalqın seçib, xalqa vəkilsən
Xalqından uzaqsan bu gün beş ağac
Gör kimlər üçün göylər tökürsən
Səni seçənlərsə çörəyə möhtac
Milləti qoymusuz bu gün araya
Çatan yoxdur qardaş, dərdə haraya
Baxıram araldan baxıram sənə
Həyətin dönübdü avtobazaya.
Azalt surətini bir az da yavaş
Qarşıda keçilməz dağ olacaqdı
Mən bez geyinirəm, sənsə al qumaş
Narahat olma, kəfənimiz ağ olacaqdı.
Bu gün qəzet oxuyurdum. İlhamə Quliyevadan yazmışdılar. Belə işlər vallah ayıbdır. Televiziyadan bu cür davaları yığışdırmaq lazımdır. İlhamə xanım Elza Seyidcahandan 1 milyon istəyir. Elzanın 1 milyonu yoxdu axı. Onun 1 milyonu olsaydı deputat seçilərdidə. İlhamə Quliyeva vaxtı ilə gözəl muğənni olub. Mənim onun atasına, anasına hörmətim var. Mən onun atasına, anasına qulaq asanda İlhamə balaca uşaq idi. İki gündən sonra gəlib məni də məhkəməyə verəcək.
Nə vaxt televizora baxıram müğənnilər ordadı. Bunların evi-eşiyi yoxdur? Geyinib-kecinib, efirdə oxuyurlar. Sonra deyirlər ki, geyimimə görə filankəsə minnətdaram. Kişsiən get əyninə paltar al geyin də.
- Toylarla aranız necədir?
- İndiki toylar heç vaxt o vaxtki, toylara çatmaz. İndi toylar sintezatorlar olur. Bu dəqiqə toyda əsas fiqur sintezatordur. Sintezatorla gəlin gətirirlər. Belə olmaz. Mənim toyda Alim Qasımovla duetim olub. Təsadüfən bir toya getmişdim. Mən şeir dedim, o da muğam oxudu. Mən şeir deyən yerdə muğənni gəlib mahnı oxuya bilməz. Mən qəbul edə bilmirəm.
Bu yaxınlarda Manaf Ağayevlə birgə şeir demişəm. Mən şeir demişəm, onlar oxuyub. Mənim şeir deməyim Manafa ləzzət eləmişdi.
- Toylarda başınıza gələn maraqlı əhvalatlardan danışardınız.
- Toylarda o qədər maraqlı işlər olub ki. Rayonlardan birinə məni toya çağırmışdılar. Demək, səhnəyə yaxın bir stulda 7-8 nəfər yaşlı adam oturmuşdu. Həmin stulda oturan bütün kişilər içirdi, bir nəfərdən başqa. O yetim də içmək istəyirdi. Amma əlin hər badəyə uzadanda arvadı əlindən vururdu. Həmin adam məndən xahiş elədi ki, şair, ”pənco-pənco” şeirində de də. O şeir də belə bir yer var.
Sağında, solunda tar kaman ilə,
Ya da gözəl, qəşəng bir canan ilə ,
Ürəkdən gülüncə vurasan gərək.
Mən şeiri deyib qurtarandan sonra bu əlində içi dolu iki badədə araq gətirdi. Arağı içdik. Sonra bu ağsaqqal gedib arvadının üzündən öpdü. Bəlkə heç 50 ildir arvadını öpmür. Həmin bu yaşlı qadın mənə dedi ki, ay oğul, bu nədir oxudun? Gərək araqdan oxuyaydın? Başqa şeydən oxu da? Dedim, ay xala, öz ərinə gücün çatmır, məni niyə danlayırsan?
- Sonda nəsə demək istəyirsiz?
- Mən bunu şeirlə demək istəyirəm.
Bir sözüm var deyirəm sənə
Vallah getməliyəm salamat qalın
Mən də bir şairəm qulaq as mənə
Vallah getməliyəm salamat qalın
Gəldim gördüm sizin gözəl halınızı
Açdız mənə qanadınıznan qolunuzu
Qalaaltında gözləyəcəm yolunuzu
Atam, mən gedirəm salamat qalın
Sevmişəm mən nə qədər ürək
Allah hamımıza özü olsun kömək
Bir gün balanın toyuna gələk
Atam, mən gedirəm salamat qalın
