Kulis.az Əli Çağlanın tərcüməsində polyak yazıçı, ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı Olqa Tokarçukun "Qarderob" hekayəsini təqdim edir.

Bu evə gələndə qarderob aldıq. Qara rəngdə, köhnə idi. Onu brokerin ikinci əl dükanından evə gətirməyimiz, almaqdan baha başa gəldi. Qarderobun iki qapısı budaq-yarpaq naxışları ilə bəzədilmişdi. Üçüncü qapıya şüşə qoymuşdular. Biz onu, kirayə götürdüyümüz yük maşınında daşıyanda, şüşə bütün şəhərin təsvirini geri verirdi. Yol boyu açılmasın deyə onu iplə sərt bağlamışdıq. O vaxt, qarderobun yanında dayanıb, əlimdə həmin bağlanmış ipin parçası ilə, ilk dəfə özümün absurd mənasızlığımı hiss edirdim. “R”, sanki təsərrüfatına yeni inək almışdı, qarderobun taxta belini incə-incə oxşayaraq dedi: “Mebelimizə, ev əşyalarımıza uyğundur.”

Qarderob, yataq otağımızın dünyasına girməzdən əvvəl, karantin dövrü yaşasın deyə öncə onu dəhlizə qoyduq. Onun güclə görünən xırda deşiklərinə damcı-damcı terebentin yağı yedirtdim. Gecələr qarderob, təzə sakin olduğu yerində dayanmış halda qıcırdanaraq inildəyirdi. Qabıq altında gizlənən, ölüm astanasında çırpınan böcəklər isə vızıldayırdı.

Ondan sonrakı günlər, qədim tikili olmasına baxmayaraq bizə yeni görünən evimizin təmizliyi ilə keçdi. Evinin döşəməsinin arasından dəstəyində xaç həkk olunmuş bir çəngəl tapdım. Lövhələrlə örtülmüş divarın arxasından köhnə bir qəzet parçası çıxmışdı, üzərində yalnız bir sözü ayırd etmək mümkün idi: “Əzabkeş fəhlələr”.

“R”, pərdələri yerindən asmaq üçün pəncərələri açanda gecələr şəhərə enən mədən fəhlələrinin "orkestr sədaları" evə doldu.

Qarderob, ilk gecə yuxumuzun şəriki olduğu zaman xeyli müddət yuxulaya bilmədik. “R”nin əli, narahat, təlaşlı halda qarnımın üstündə nəyisə axtarırdı. Nəhayət, yuxuya getdik. O andan sonra həmişə ortaq yuxular gördük. O gecə bir qatı sükutun yuxusunu görmüşdük. Dükan vitrinlərinin bəzək əşyaları kimi, hər şeyi - onun içində asılı qalan bir qatı sükutu görmüşdük. İkimiz də o sükutun içində özümüzü xoşbəxt hiss edirdik. Çünki o bizi başqa yerlərdə olmağın məcburiyyətindən azad edirdi. Səhər oyandığımızda o yuxunun necə olduğunu bir-birimizə danışmağa ehtiyac qalmırdı, bir işarə belə kifayət edirdi. O vaxtdan bəri yuxularımızı bir-birimizə danışmırıq.

Nəhayət, evimizdə görüləsi başqa işin qalmadığı gün gəldi. Bütün əşyalar səliqəli, təmiz, öz yerində idi. İsti sobaya söykənmişdim, toxunma stolüstü örtülərinə diqqətlə baxırdım. Təəssüf ki, o sapların içində heç bir nizam tapılmırdı; kimsə maddənin möhkəmliyini iynə ilə deşmişdi. Bir anlıq o ipliklərin dəliklərindən qarderoba baxdım. Gördüyüm yuxu yadıma düşdü. O qatı sükut, qarderobdan ilham alırdı. Qarderob ilə üz-üzə dayanmışdım.

Bu anda kövrək, hərəkətli olan mən idim. Qarderob, nə idisə, elə o idi. Barmağımın ucu ilə parlaq dəstəyi sığalladım. Qarderob qəfildən qapısını üzümə açdı. Gözüm birdən-birə köynəklərin kölgəsinə sataşdı. Qaranlıqda onları bir-birindən ayırmaq mümkün deyildi, hər şey eyni görünürdü. Qarderobda mənim qadınlığım ilə “R”nin kişiliyi arasında heç bir fərq yox idi. Birinin yumşaq, digərinin kobud; birinin oval, digərinin dairəvi; birinin yaxın, digərinin uzaq; birinin yad, digərinin tanış olması heç bir əhəmiyyət daşımırdı.

Qarderobun içindən uzaq diyarların qoxusu gəlirdi, qəribə dövrlərin qoxusu; amma, ey Tanrım, yox, bu qoxu elə tanış, elə yaxın şeyləri xatırladırdı ki, onları adlandırmaq üçün sözlər natəvandır (çünki ad vermək üçün sözlərin məsafəyə ehtiyacı var). Bədənim, qarderobun iç tərəfdən arxasında olan güzgünün çərçivəsində göründü.

Bir qaralmış qorxunun içində idim, qarderobdan asılan köynəklə çox da fərqim yox idi. Demək, qarderobun güzgüsündə belə görünürdüm. Yalnız addım atıb içəri girməyim kəm idi. Həmin işi də gördüm. İçi toxunma paltarlarla dolu olan plastik kisələrin üstündə oturdum. Qapalı məkanda nəfəsimin səsinin daha da gur olduğunu eşitdim.

Beyin, özü-özü ilə xəlvətə çəkildiyi zaman zikr-dua etməyə başlayır. Beynin mahiyyəti elə budur. “Müqəddəs Allahın mələyi, mənim qoruyucum...” Mələyim, gözlərimin önündə canlandı. O qədər gözəl, o qədər parlaq idi ki, süni görünürdü; “...Həmişə yanımda ol...” Mum qanadları ətrafımı sevgi ilə qucaqladı; “...Səhər...” Qəhvə qoxusu, işıqlı pəncərələr, yuxu ilə dolu gözləri oyatdı; “...Axşam...” Zaman, ağır addımları ilə gün batımına tərəf süründü; “...Gün boyu...” Hərəkət, təcrübə, səs-küylər gündəlik min işlə bərabər oldu; “...Gecə...” Hərəkətsiz, cansız bədən hər şeydən uzaq, qaranlığa qərq oldu; “...Mənim qoruyucum ol...” Uşaqların dərəyə addımladığı zaman onları qoruyan mələk; “...Ruhumu, bədənimi bütün vəsvəsələrdən uzaq saxla...” Kiçik karton paketlərinin üzərində yazılmışdı: Qırılır, diqqətlə daşıyın! “...Bu aciz bəndəni əbədi dünyaya yönəlt. Amin...” Asılmış köynəklər qarderobun ala-toranlıq kölgəsində...

O andan etibarən qarderob hər gün məni udurdu. Yataq otağımızda bir nəhəng qara çuxura çevrilmişdi. Əvvəlcə yalnız axşamları qarderobun içində vaxt keçirirdim – hava qaralanda, hələ “R” evə qayıtmayanda.

Tədricən səhərlər yalnız ən vacib işləri görürdüm: Alış-veriş, çirkli paltarları paltaryuyan maşına qoymaq, telefon zəngləri; sonra isə qarderoba girib qapısını arxamca, yavaşca bağlayırdım. Qarderobun içində indi hansı fəsil, hansı il, günün hansı vaxt olduğunun heç bir əhəmiyyəti yox idi; mən öz nəfəsimlə qidalanırdım.

Bir dəfə gecənin qaranlığında, boğucu, isti havada ağır yuxudan oyandım. Qadın kişini ehtirasla istədiyi kimi ürəyim qarderobu istədi. Yerimdə qala bilim deyə, əllərimi, ayaqlarımı “R”nin bədəninə sarıb ona yapışmalı idim. “R”, yuxuda anlaşılmaz halda pıçıldayırdı.

Nəhayət, bir gecə “R”ni yuxudan oyatdım. Yataqdan enməyə hövsələsi yox idi, amma arxamca onu qarderoba tərəf sürüklədim. Sonunda hər ikimiz qarderobun qarşısında dayandıq.

Qarderob nəhəng, möhkəm, cazibədar idi! Parlaq tutacağına toxundum, özünü bizə açdı. İçində bütün dünya üçün kifayət qədər yer var idi. Qarderobun içindəki güzgü bizim ikimizin də bədənlərimizi, formamızı qaranlıqdan sakitcə açıb əks etdirdi. “R” ilə mənim nəfəsim əvvəlcə kəsik-kəsik, uyğunsuz idi. Tədricən ortaq ritm tapdı, aramızda heç bir fərq qalmadı.

Qarderobun içində üz-üzə oturduq. Asılmış paltarlar üzümüzü örtmüşdü. Qarderob, arxamızca qapısını bağladı. Beləcə onun içində həyatımızı davam etməyə başladıq. Əvvəllər “R” ara-sıra qarderobdan işə, alış-verişə, bir şeyə görə çıxırdı. Sonralar isə bu iş ona çox ağır gəldi. Günlər uzandı. Pəncərənin arxasından vaxtaşırı mədən fəhlələrinin "orkestr sədaları" eşidilirdi.

Günəş gedir, gəlirdi. Gəlişi zamanı pəncərələr onu evə çəkib gətirmək üçün boşuna çalışırdılar. Ev əşyaları, stolüstü örtüklər, qab-qacaq üzərindəki tozlar daha da qalınlaşmışdı. Evimiz hələ də qaranlıq içində idi...

• Renessans dövrünün rəssamı - Albrext Dürer hansı rəsmdə özünü İsa Məsihə bənzətmişdi?
• Rusiyalı müğənninin zinət əşyaları İstanbulda oğurlanıb
• Dövlət dəstəyi ilə istehsal ediləcək filmlərin növbəti pitçinqi keçirilib