Bu gün görkəmli alman yazıçı Krista Volfun anım günüdür.

Kulis.az onun haqqında materialı təqdim edir.

Krista Volf XX əsr Avropa ədəbiyyatının ən ziddiyyətli imzalarından biridir. O, təkcə roman yazmırdı, həm də dövrünün ideoloji parçalanmalarını, mənəvi konfliktlərini və insanın daxili ziddiyyətlərini ədəbiyyat vasitəsilə üzə çıxarırdı. Onu ya çox sevirdilər, ya da çox tənqid edirdilər. Amma bir həqiqət dəyişməz qaldı: Krista Volf səs-küy yaradan yazıçı yox, ədəbiyyatın baxış bucağını dəyişdirən yazıçı idi.

O, 1929-cu ildə, o zaman Almaniya, bu gün isə Polşanın tərkibində olan Landsberq şəhərində anadan olmuşdu. Nasist Almaniyasının son illəri onun uşaqlıq dövrünə təsadüf edirdi. Müharibənin dağıntıları yeniyetməliyinin acı təcrübəsinə təcrübəsinə çevrildi. Bu təcrübələr sonradan onun yaradıcılığında təkrarlanan motivlər kimi görünəcəkdi: səssizlik, qorxu, daxili üsyan və insan şüurunda açılan yaralar...

Müharibədən sonra ailəsi ilə birlikdə Şərqi Almaniyaya köçən Krista ali təhsil aldı, redaksiyada işlədi və tədricən bütün enerjisinin toplaşdığı yer olan yazıçılığa yönəldi.

Şərqi Almaniyada yazıçı olmaq sadəcə sənət deyildi, həm də ideoloji məsuliyyət tələb edirdi. Sistem yazıçının istedadından əlavə, “doğru düşüncə tərzi” də tələb edirdi. Krista Volf əvvəllər sosialist ideallarına ümidlə yanaşsa da, zaman keçdikcə sistemin insanı yox, mexanizmi qoruduğunu anladı. Onu bu sistemin içində həm sevirdilər, həm də qorxurdular: o, “ideoloji yoldaş” idi, amma eyni zamanda, hakimiyyətin sərhədlərini tanıyıb onlara tabe olmadan tənqid edən cəsarətli qələm sahibi kimi qəbul edilirdi.

Onun yaradıcılığında iki əsas xətt vardı: mənəvi sarsıntıların fəlsəfəsi və qadının daxili monoloqu. “Yarpaqdan yazılar” romanı Şərqi Almaniyada öz həqiqətinə yadlaşan, sistemin içində daimi daxili üsyana itələnən insanın portretini yaratdı. “Heç kəsin şahidi olmaz” əsərində Volf iki tarixi şəxsiyyəti - Heynrix von Kleist və Karolin von Qunderodu görüşdürərək “yerini tapa bilməyən ruh”ların metaforasını yaratdı. “Kassandra” və “Medea” isə onun mifologiyaya gətirdiyi feminist baxışın zirvəsidir; o, antik mifləri yenidən danışaraq susdurulmuş qadın həqiqətlərini üzə çıxarırdı.

1990-cı illərdə Almaniyanın birləşməsindən sonra Krista Volf haqqında məlumatlar ortaya çıxdı: gəncliyində o, qısa müddət "Stasi" - Şərqi Almaniyanın Dövlət Təhlükəsizliyi Nazirliyinin qeyri-aktiv informatoru kimi qeydiyyata alınmışdı. "Stasi" həmin dövrdə daxili və xarici kəşfiyyatla məşğul olur, dissidentləri və yazıçıları izləyir, ictimai mühitdə qorxu atmosferi yaradırdı. Lakin Volf heç kimə zərər verməmiş, yalnız qısamüddətli qeydiyyatdan keçmişdi. Sonrakı illərdə o, açıq şəkildə sosializmin ideoloji təzyiqlərinə qarşı çıxaraq sistemin sərt tənqidçisi oldu.

XXI əsrdə Krista Volf artıq alman ədəbiyyatının “vicdanı” kimi qəbul edilirdi. Onun romanları sadəcə bədii mətn deyildi; cəmiyyətin mənəvi xəritəsini oxumaq üçün bir üsula çevrilmişdi. O, siyasi, sosial və mənəvi debatların mərkəzində dayanan intellektual rolunu qorudu. 2011-ci ildə vəfat edəndə Almaniyanın aparıcı qəzetləri onu “müasir alman ədəbiyyatının son nəhəngi” kimi xatırladı.

Krista Volfun əsərləri bu gün niyə aktualdır? Çünki o, qədim mifləri yenidən şərh edərək tarix və müasirlik arasında körpü qururdu, patriarxal ədəbiyyata alternativ qadın perspektivi təqdim edirdi, ideologiyaların təzyiqinə baxmayaraq insan vicdanını ədəbiyyatın mərkəzinə qoyurdu və iki yerə bölünmüş Almaniyanın parçalanmış ruhunu yazı vasitəsilə birləşdirirdi. Onun mətnlərini oxuyanda görünür ki, suallar zamanla dəyişmir, çünki həmin suallar hələ də cavabsızdır.

Krista Volf sadəcə roman müəllifi deyildi. O, öz dövrünün mənəvi həyəcan siqnalı, sistemlərin içində belə insanı unutmayan yazıçı, tarixi miflərlə dialoqa girib qadının səsini bəşəri səsə çevirən intellektual idi.

• Məşhur reperin həbs müddəti uzadıldı
• Raskolnikov, Onegin, Oblomov... - Rus ədəbiyyatının ən arzuolunmaz kişi obrazları
• Şəhriyarla münasibətləri pozulmuş Azərbaycan şairi - ARAŞDIRMA