Kulis.az Nahid Hacızadənin İsmayıl Şıxlıya həsr etdiyi "İllərin xatirə işığında" silsiləsindən növbəti xatirə yazısını təqdim edir.
Bir dəfə Xalq şairi Qabil ilə söhbət eləyəndə, İsmayıl Şıxlıdan söz düşdü. Qabil ürəkdən gələn səslə:
- Nahidcan, - dedi, - inanıram ki, sən də bu fikirdəsən, mən özlüyümdə o kişini əhli-ürfan sanıram.
- Qabil müəllim, İsmayıl Şıxlı sözün əsl mənasında insanlıq etalonudur, - deyibən onun sözünə qüvvət verdim.
- Atan oldu rəhmətlik! - O, diqqətlə üzümə baxdı. - Doğrudan da, İsmayıl müəllimin tayı-bərabəri yoxdu - yazıçı kimi də, pedaqoq kimi də, ailə başçısı kimi də, dost kimi də... daha nə deyim. O, bəzəksiz-düzəksiz xalq adamı, lap bir az dərinə getsək, əməlli-başlı dövlət xadimidir. Bir balaca vəzifəyə meylli olsaydı, bizlərdən çoxdan aralanmışdı. Onda da nə əlimiz çatardı, nə ünümüz yetərdi o ağır taxtalı kişiyə. Yaxşı ki, elə bizim yanımızdadır. Bu bizim xoşbəxtliyimizdir. Hərdən şərə-şür iş görəndə, cığırımızdan çıxanda bizi "pişiyim-pişiyim"lə utandırır. Çox yaxın qonşu olmuşuq, həmişə sevinc gətirib bu qonşuluq bizə. Mən həmişə İsmayıl Qəhrəman oğlunun qapısını ərklə, ürəklə açmışam.
İsmayıl müəllim yaxın qonşusu Qabillə şirin yoldaşlıq, dostluq eləyirdi. Sonra isə daha da yaxınlaşdılar, kirvə oldular.
...Aradan çox illər keçəndən sonra, daha doğrusu, 2008-ci ilin yayında, Qabilin vəfatının ilində çadıra daxil olarkən stolların üstündə gözümə ilk sataşan üz qabığında Qabilin buxara papaqda çəkilmiş rəngli portreti olan kitab sataşdı. Şair elə bil gülümsər gözlərlə bizi salamlayırdı. Bu, Xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlının təzəcə çapdan çıxmış "Dostum Qabilin qəribə əhvalatları" idi. Götürüb vərəqlədim. Kitab məni aldı. Yas məclisində olduğumu belə unutmuşdum. Acgözlüklə oxuyur, gözümü səhifələrdən çəkə bilmir, oxuduqca oxumaq istəyirdim. Burada qələmə alınan əhvalatların çoxunu müəllifin öz dilindən dəfələrlə eşitsəm də, kitabı yerə qoyub, məclisin ahənginə qoşula bilmirdim.
Haradansa yadıma Qabilin oğlu Mahirə kirvə axtarması əhvalatı düşdü. Vərəqləri çevirib, tezcə də tapdım. Başladım oxumağa.
"Bir səhər Qabil bizə gəldi. Narahat idi. Sözlü adama oxşayırdı. Ortaya çay qoyuldu. Stəkanı axıracan içməyə səbri çatmadı.
- Bilirsən, nə var, Mirzə, oğlumu sünnət eləmək istəyirəm.
- Lap yaxşı eləyirsən, çox mübarək.
- Sağ ol, amma bir məsələ var.
- O nədi elə?
- Kirvə axtarıram.
Gülməyim tutdu.
- Gülmə, Mirzə, bizdə - Abşeronda kirvəlik o qədər dəb deyil. Amma siz tərəfdə dəbdir.
- Dəb salarsınız, dəb də olar.
- Elə məsələ də orasındadır. Bilirsən, Mirzə, Mahir mənim gözümün ağı-qarası bircə balamdır. İstəyirəm, onun kirvəsi müqəddəs adam olsun.
- Yaxşı eləyirsən. Nə çoxdu dost-aşnan.
- Var, amma onları istəmirəm.
- Bəs kimi istəyirsən?
- Səni.
- Məni?
- Həri. Mənə səndən yaxın kim var? Səndən əməllisini hardan tapacam? Düz iki aydır götür-qoy eləyirəm, əl çəkən deyiləm.
Mən Qabilə etiraz etdim. Ürəyimin zəif olduğunu, uşağın əziyyətinə dözə bilməyəcəyimi söylədim. Qabil üz vurdu, mən boyun qaçırdım. Axırda əlacı kəsilib susdu. Gördüm yaman pərt oldu. Axı indiyəcən onun bir sözünü iki eləməmişdim.
Birdən gözü söhbətimizə qulaq asan yoldaşıma sataşdı. Dərhal dirçəldi:
- Ümidə bacı, indi ki belə oldu, sən Mahirin kirvəsi ol.
- Boy, nə danışırsan, ay Qabil, heç arvaddan da kirvə olar?
- Niyə olmur, dəbə salarsan, olar.
Razılaşmaqdan başqa yolum qalmadı".
Bir neçə dəfə özümü saxlaya bilmədim. Pıqqıltı ilə güldüm. Mənimlə yanaşı oturmuş yazıçı Əlibala Hacızadə qolumdan çəkdi:
- Nahid, yas məclisindəyik axı...
- Bilirəm, özümdən asılı deyil.
- Hələ çörəyini ye, kitab qaçmır ki, evdə oxuyarsan.
Ürəyimdən keçdi: "İsmayıl müəllimin də, Qabilin də qəbri nurla dolsun. Elə bil ürəyimə işıq səpdilər".
Əlim süfrəyə uzansa da, kitabdan gözümü ayıra bilmirdim. İndicə oxuduğum "kirvəlik" əhvalatından sonra "elçilik" gəlirdi. Səbrim çatmadı. Sətirlər gözümdə cərgələndi, səhifələr isə bir-birini əvəz etməyə başladı:
"Mən mənzilimi dəyişmişdim. Aralı düşmüşdük. Amma əlaqələrimiz kəsilməmişdi. Bir gün yenə qapımızı döydü. Hay-harayla içəri girdi. Xoş-beşdən sonra gözlənilmədən soruşdu:
- Mirzə, hələ səni deputatlıqdan çıxarmayıblar ki?
Qəfil sualdan özümü itirsəm də, cavab verdim:
- Yox.
- Lap yaxşı, - dedi, azacıq fikrə getdi və sonra yenidən gözünü üzümə zillədi. - Yəqin, sənə hələ beş-on gün dəyməzlər.
- Mən də elə bilirəm.
- Sən vəzifədən çıxmısan, bunun deputatlığa nə dəxli?
Keçib əyləşdik. Qabilin sorğu-sualının dalını gözlədim. O, məni intizarda qoymadı. Təzədən qəribə sual verdi:
- Deputat sərhəd rayonlarına "propusk"suz gedə bilərmi?
- Gedə bilər.
- Bəs maşında yanınca gedənlər necə?
- Onlar da "propusk"suz gedə bilərlər.
- Lap yaxşı. Bu oldu əla.
Bu dəfə mən dözmədim.
- Qabil, mus-mus deyincə, birdəfəlik Mustafasını de görək.
- Bu saat, Mirzə, səbir elə. Heç Yardımlıda olmusanmı?
- Yox. Yolum düşməyib.
- Hə, indi düşəcək. Salyanda, Şorsuludan o tərəfdəki sərhəd məntəqəsindən bizi sən keçirəcəksən. Elçin bala əyləşəcək "Volqa"sında, yanında da sən. Arxada da üç nəfər. Birbaş qalxacağıq Yardımlıya.
- Xeyirdirmi, Qabil?
- Xeyirdir, Mirzə. Mahir balama elçiliyə gedirik. Onun kirvəsi müqəddəs adam, elçisi də deputat olmalıdır. Yoxsa bizi sərhəddən buraxmazlar".
Yenə dəli gülmək məni tutdu, nə tutdu. Gördüm sağdan, soldan mənə baxırlar, utandım...
