Bərpaçıya məktublar
(Əlyazmalar)
İşim başından aşsa da, əlini saxlayıb, susmaq məqamı. Bütün işin-gücün, vurnuxma və çaxnaşmaların əlindən qurtulub ölmək. Yerə düşmək.
Sonra.
Səs-küyün səsini almaq. Ölmək.
Bir təmiz yazı yazmaq. Hərfləri görünməsin. Bir söz yazmaq ki, hecalara ayrılmasın. Sətirdən - sətrə keçmək olmasın.
Bir təmiz yazı. Heç kəsin könlünə dəyməmək. Bir günlük ironiyaya yox demək. Hamını, istisnasız olaraq hamını sevmək. Ən azı ona görə ki, hamı sevilməyə layiqdir. Əlimi bir kitabın üstünə qoyuram. Görüm nə çıxacaq?
Bir gül kimi ölmək –
Bir güldan içində.
Bülbül kimi ölmək –
Bir hicran içində.
Bir səs kimi ölmək –
Bir kar qulağında.
Bir söz kimi ölmək –
Bir lal dodağında...
Qəribə şeirdir. Bir neçə ton çatışmır ki, vəzn dəyişsin, əruz olsun. Hiss edirsinizmi, - bir gül kimi ölmək / bir güldan içində / bülbül kimi ölmək / bir hicran içində .... Özü də, gül, bülbül... Yox, burda əruzluq heç nə yoxdur. Köhnədən qalma bir şey var: qüssə. Orta əsrlər şeirindəki qüssə. Sanki ö dövrdə yaşanmayıb, yada düşməyib, gəlib müasir şeirdə bir də dirilib. Bir şair qələmində. Bəzən belə də olur. Bir dövrdə yaşanmayan hiss, duyğu... əsrlər sonra ultra-müasir poetik mətnlərin ruhundan görünür.
Bədii mətnlər arasındakı bu virtual əlaqələr heç zaman ölmür, yaşayır. Bəzən də öz dövründə oxunmayan, başa düşülməyən poetik mətnlər zaman keçir öz yerini tapır, başqa bir dildə görünür. Yəni, müəyyən qeyd-şərtlə demək olarmı ki, bəzi mətnlər köhnə və unudulan mətnlərin təbii tərcüməsidir. Orta əsrlərdə bu işə çox normal baxırdılar. Bəzi şeirlər digər dillərdəki nümunələrin elə tərcüməsi kimi meydana çıxırdı. Amma bir qyed-şərtlə: o dövrlərdəki tərcümə daha çox səsləşmə, bir ürəkdən keçən ağrının digərində oxunması anlamına gəlirdi. İndi şeirlərin çoxu pozuq tərcüməyə oxşayır, demək, qədim əyyamlardakı qüssəni, hissi, duyğunu bilmədiyi dil kimi tərcümə edir.
Bax, bu da tərcümədir:
Qayıtdı yuvaya dimdiyində dən,
tapmadı yuvada balalarını…
…Axtardı gün batıb qaralanacan,
axtardı, axtardı qocalanacan,
qızıl lələkləri ağaranacan,
dimdiyindəki dən cücərənəcən…
(Qriqore Viyeru – tərcüməçi Ramiz Rövşən)
Həm də çox gözəl. O mənada ki, “əlyazma” düzgün oxunub.
P.S. Milli TV-də bir veriliş var: Məclisi-üns. əsl milli “hayd park” rolunu oynayır. Hər kəs istəsə gələr və ağzına gələni danışmaqdan qorxmaz. Cahil cəsur olar. Bütün dünyanın cahilləri birləşin!
