Almancadan tərcümə edən : Cəlil Cavanşir

Erix Frid 6 may 1921-ci ildə Vyanda doğulmuş və orada da böyümüşdür. Nəqliyyatçı olan atası Gestapo tərəfindən öldürüldükdən sonra uşaq teatrlarında kiçik rollar alan E.Frid sonradan Londona qaçır. Alman işğalından sonra Londonda yaşamağa başlayan Frid sonrakı aylarda anasını və daha 70 insanı Londona qaçırmağı bacarır. Müharibə illərində kitabxanaçı, fabrik fəhləsi və sair peşələrdə çalışır. “Gənc Avstriya ”, “Kommunist Gənclər Təşkilatı” və digər siyasi təşkilatlarda təmsil olunur. 1944-cü ildə Avstriyanın “PEN” nəşriyyatında Almaniya”(Deutschland) adlı ilk şeirlər kitabı yayımlanır.

Frid müharibədən sonra qurulan bir çox dərgilərdə, 1950-ci illərin ilk yarısından BBC-nin alman redaksiyasında siyasi şərhçi olaraq çalışır. 1968-ci ildə “soyuq müharibə” səbəbindən BBC-dəki işindən ayrılır. İşindən ayrılmamışdan öncə Dilan Tomasdan(Dylan Thomas) etdiyi tərcümələr, “Şeirlər”(Gedichte) toplusu və birinci-sonuncu romanı olan “Əsgər və qız”(Ein Soldat und Ein Mädchen) romanı ona böyük şöhrət gətirmişdi. 1963-cü ildən sonra “Qrup 47”yə qoşulur. Şeksprin əsərlərini də məhz bu dönəmlərdə tərcümə edir.

1966-cı ildə dostları arasında siyasi şeir mövzusunda mübahisələr yaradan “...Və Vyetnam və...”(...Und Vietnam und...) adlı şeir kitabı yayımlanır. 1977-ci ildə ilk önəmli mükafatını “Priz İnternational des Editeurs” alıb. 1978-ci ildə “Vətənsiz 100 şeir”(100 Gedichte ohne Vaterland) kitabı 7 dildə işıq üzü gördü.

1979-cu ildə yayımlanan “Sevgi şeirləri”(Liebesgedichte) kitabı çox böyük uğur qazandı.

1986-cı ildə xatirələri işıq üzü gördü. (Təkrar nəşri 1992)

E.Frid “Bremen ədəbiyyat”, “Avstriya dövlət”, “Georq Büxner” kimi mükafatları 60 yaşını keçdikdən və ağır xəstəliyə tutulduqdan sonra qazanıb.

Frid 1988 Almaniyada vəfat etdi və Londonda Kensal Green qəbiristanlığında dəfn olunub.

Şeirləri

Dinlə İsrail

o vaxtlar sizi təqib edərkən

Sizlərdən biri idim mən.

Siz başqalarını təqib edərkən

necə sizdən biri olum mən?

Arzunuz idi,

sizi öldürən

Başqa xalqlar kimi olmaq

arzusu.

Oldunuz onlar kimi

Daha çox yaşadınız

vəhşiliyi,

sizə vəhşiliyi yaşadanlardan.

Onların vəhşiliyi

İçinizdəmi yaşayır?

"Çarıqlarınızı çıxarın"

deyə əmr etdiniz döyülənlərə

Çarıqları qumdan olanları

günah keçisi kimi

çöllərə,

ölümün

içinə sürgün etdiniz

Ancaq qəbul etmədilər

Boyunlarına atmaq istədiyiniz

Günahları.

Bombalarınızın

və tanklarınızın izindən

daha uzunömürlüdür

qumdakı çılpaq ayaq izləri.

Ayrılıq

İlk gün asan idi

ikinci gün bir az çətin

Üçüncü gün

daha çətin ikincidən

Gündən günə daha çətin:

Elə çətin idi ki, yeddinci gün

çox dözülməz idi həqiqətən.

indi isə

həsrətini çəkərəm

yeddinci günün.

Mən

Başqalarının aclıq dediyi

məni doyurar

başqalarının şanssızlıq dediyi

mənim şansımdır

Mən bir çiçək deyiləm

su yosunu da

Mən bir daş yosunuyam

min ildir daşı deşirəm

Bir ağac olmaq istəyərəm

İstəyərəm bir həyat boyu

köklərinə toxunum

və içim gecə gündüz

Bir insan olmaq istəyərəm

və yaşamaq istəyirəm

insanların yaşadığı kimi

və ölmək istəyirəm

insanların öldüyü kimi

Səni sevirəm

Səma, ulduzlar və öpüşlər

Gözlərinin üstünə iki ulduz

Sinəninin üstünə iki öpüş.

gecə

dilsiz buludların altında

Öpüşlərimizi

və ulduzlarımızı

verməliyik bir-birimizə,

fırlanıb dönən səmanın altında

və ya sakit dayanan bir evin

bir otağında

bəlkə özümüzü müdafiə edə biləcəyimiz

məmləkətin birində

bu özünü müdafiənin

nəfəs aralarında

bizim üçün sinələr və gözlər.

• Qarışqaya ədəbi personajın adı verildi
• Bi­zi sonsuz xəyallara qərq edən qüvvə - Sərgərdan və məzəli həyatın sonu
• Tanınmış aktyor dördüncü dəfə əməliyyat olundu