Kulis.az Aqşin Yeniseyin "Güc, mənəviyyat və dövlət" yazısını təqdim edir.

2000-ci illərdə təzə-təzə Amerikaya gedib-gələnlər burada danışırdılar ki, amerikalılar Drayzeri tanımır və bunu Qərbin müsbət keyfiyyəti kimi sırıyırdılar.

Drayzer kim idi? Amerika cəmiyyətinin mənəviyyata zidd dəyərlər üzərində formalaşdığını ifşa edən bilgi çağının yazıçısı.

Dinlərə qədim Şərqin sosiologiya institutları kimi baxmamaqdır cahillik. Hələ qədim Şərqin mistik sosioloqları kəşf etmişdilər ki, mənəvi zənginlik bilgi deyil, iradə məsələsidir.

İradə isə ilk imtahanı nəfsdən verməlidir.

Nəfsdən imtahan verməyən iradə sahibini bilgi ya sırtıq vəhşiyə, ya müti köləyə çevirəcəkdi.

Drayzerin əsərləri doluydu bilgi çağının sırtıq vəhşiyə və müti köləyə çevirdiyi amerikalılarla.

Proqnozlaşdırılır ki, gələcəkdə dövlətin yerini çoxmillətli şirkətlər tutacaq. Gələcəyi təsəvvür etməyə ehtiyac yoxdur.

ABŞ artıq çoxmillətli bir şirkətdir. Dövlət onun bizə göstərilən əyləncəli və qorxulu sifətidir.

Ənənəvi dövlətin mənəviyyat damarı və öhdəliyi var. Hökmdarlar saray həyatının bir hissəsini müdrik insanlarla söhbətlərdə keçirirdilər. Kitab sifariş verirdilər, hikmət evləri tikdirirdilər.

Sosial ədalətin mənəvi təsisatlarını yaradırdılar.

Mənəvi zənginlikdən güc almayan sosial ədaləti heç bir hüquq sistemi qoruya bilməz!

Amma bu hikmət evləri Rokfellerin maliyyələşdirdiyi Çikaqo universiteti ilə eyni prinsipə xidmət etmirdi.

Drayzer də yazırdı ki, mənəviyyatı kənara itələməyin, gün gələcək ABŞ universitetləri beynəlxalq dələduzlar yetişdirəcəklər. Dövlət neft maqnatlarının, silah baronlarının, sələm bankirlərinin əlinə keçəcək. Bilgili, amma mənəviyyatdan məhrum adamların.

Drayzeri tanımadılar. Yeni bir monqol dövləti yaratdılar. Güc var, mənəviyyat yoxdur.

Ənənəvi dövlətin yerini alacaq çoxmillətli şirkətlər üçün nümunə ABŞ olacaqsa, vay gələcək nəsillərin halına.

• Ədəbi tənqidimizin boyu uzun Burla Xatunu
• Leonard Koenin əşyaları hərraca çıxarılacaq
• Oğlu ilə bir serialda oynayacaq