Kulis.Az məşhur italyan filosof-psixoanalitiki Umberto Galimbertinin “İnternet meydanı və qədim Aqora modeli” məqaləsini təqdim edir.
İnsanların müxtəlif parklarda, istirahət yerlərində, meydanlarda yığışaraq, fikir bölüşməsi, bərabər vaxt keçirməsi kifayət qədər qədim ənənədir.
Əminliklə deyə bilərəm ki, bu ritual müasir dövrdə də öz əhəmiyyətini qoruyub saxlamaqdadır. Lakin, internetin gəlişi ilə bərabər, insanların meydanlardan, istirahət yerlərindən, parklardan uzaqlaşaraq virtual aləmə üz tutması getdikcə daha da kütləviləşməktədir.
Bunu mənfi va ya müsbət hal kimi qiymətləndirmək istəmirəm. Məncə, bu, kütləviləşmənin altında yatan fəlsəfəni analiz edərək internet məfhumu ilə daha yaxından tanış olmaq kifayət qədər faydalı və maraqlıdır.
Toplumun günü gündən material dünyadan uzaqlaşmasının səbəblərini araşdırarkən qədim Yunanıstanda mövcud olan Aqora modeli köməyimizə gəlir. Nə üçün Aqora?
Aqoraya toplaşan gənclərin söhbətlərini onların fərqli jestləri, hərəkətləri əhatə etsə də, əsas əhəmiyyət fiziki varlıqda cəm olmurdu.
"Bədənsəl kontaktdan uzaqlaşmaq" məsələsi Platonun yazılarında da qarşımıza çıxmaqdadır. O, yazılarının birində elmin inkişafının bədənsəl münasibətləri daha da azaldacağına işarə vurur. Müasir fəlsəfənin banisi sayılan Renato Kartesio 2000 il sonra Platonun fikirlərini təsdiqləyərək yazır: "Biz, bir insanı gördüyümüz və ya ona toxunduğumuz üçün onu tanıdığımızı deyə bilmərik. Kimisə həqiqətən tanımaq onun fikirlərinə bələd olmaq anlamına gəlir.”
Qədim yunanlara da aqoralarda məhz bu düşüncə tərzi aşılanmaqda idi.
Sahə və zaman anlayışını material əngəllərdən təmizləyən virtual şəbəkə əslində yeni bir anlayış deyil. Sadəcə olaraq, insan oğlunun bu qədim arzuya çatmaq üçün bir neçə minillik sərf etdiyini demək yerinə düşərdi. Virtual dostların, sevgililərin getdikcə çoxalması, insanların bu kosmik məkanda özlərini necə xoşbəxt və azad hiss etməsindən xəbər verir.
Müasir Aqora modelinin sakinləri adətən gənclərdir. O gənclər ki, çox zaman yaşlı nəsil tərəfindən ciddiyə alınmırlar...
O gənclər ki, bizə gələcəkdən xəbər verir.
O gələcək ki, öz kökünü bizim eradan əvvəl, qədim yunan aqoralarında tapır.
Tərcümə etdi: Nihad İsa
