Kulis.az kinoşünas Aygün Aslanlının Xalq artisti Fuad Poladovla vaxtilə kitab üçün götürdüyü müsahibədən növbəti hissəsini təqdim edir.

əvvəli burda

– Bir dəfə… 37-38 yaşım vardı. Hələ Azdramada işləyirdim. Mikayıl Mirzə ilə aramız o qədər də yaxşı deyildi. Onu özümə yaxın buraxmırdım, tamam fərqli adamlar idik. Mikayıl həmişə zildən danışırdı. Qışqıra-qışqıra. Urapatriot idi də. Bir dəfə buna görə bufetdə ona təpindim. Yavaş səslə iki kəlmə dedim, yeddi rəng dəyişdi.

– Nə dediz?

– Yox, o, ikimizin arasında idi.

– Oynamıram e. hər şeyi gizlədirsiz.

– Yaxşı söz deyildi, axı?! Heç nə demədi. Sadəcə üzümə baxdı. Ertəsi gün gəldi. Girdi bufetə. Məni görəndə qayıtdı ki, sən mütləq evlənməlisən. Niyəsini soruşdum. “Çünki sənin kimi insanın oğlu olmalıdı özündən sonra” dedi.

– Fuad müəllim, doğrudan niyə gec evlənmisiz? Zəngin həyat yaşamısız, qadınlarla münasibətiniz yaxşı olub. Evlənəcək qız yox idi?

– Bilirsən, niyə? Yadıma düşmürdü. Amma bir gün ayıldım. Azdramadan gedəndə mənim üçün elə ağır idi ki… Elə bil qəflətən başım nəyəsə dəydi, da-danq elədi. Fikirləşdim ki, bu boşluğu, bu zərbəni nə ilə kompensasiya edə bilərəm? Yadıma düşdü ki, 40 yaşıma çatıram, hələ də ana-atamla yaşayıram. Bu nə həyatdı? Fikirləşdim ki, bu stressdən ancaq bir yolla çıxa bilərəm. O vaxta qədər başım işə qarışmışdı. Bütün varlığımla o teatrın içindəydim. Bəzi şeyləri görməyim üçün ordan çıxmağım lazım imiş. Ona görə də Həsənağa Turabovun atasına rəhmət oxuyuram. Onunla konfliktim olmasa idi, bəlkə elə qalıb çürüyəcəkdim Azdramada. Heç vaxt ailə haqqında fikirləşməyəcəkdim.

– Yəni ailə sizin üçün o qədər uzaq məfhum idi?

– Yox, uzaq deyildi. Sadəcə unutmuşdum! İşimə o qədər aludə olmuşdum ki, unutmuşdum. Fikirləşirdim ki, atam yanımdadı, anam yanımdadı. Həmişə belə olacaq, həmişə hazırın naziri olacam. Teatrdan çıxandan sonra tamamilə başqa adam oldum. Elə bil ki, o vaxtacan yaşadığım hər şey orda qaldı.

– Yoldaşınız da sənət adamıdı?

– O bizim institutu bitirmişdi. Mən institutda dərs deyəndə tanış olmuşduq. Kafedrada laborant işləyirdi.

– İndi də işləyir?

– Yox, uşaqlar olandan sonra işləmədi.

– Evlənəndən sonra ailə sizinçün nə oldu?

– Həəəəəə! Ailə məni xilas elədi. Başıma çox şeylər gələ bilərdi. Ailə məni naməlumluğa yuvarlanmaqdan qurtardı. Bayaq oxuduğum mesajda söz vardı haa.. “Tanrı sizi sevir”. Həqiqətdi. Dostlarımla yeyib-içməyə gedəndə bir telefon zəngi məni türmədən xilas eləyib. Dostlarımdan ayrılmamaq üçün o zəngi eləməyə də bilərdim, amma elə bil bir səs “evə zəng eləməlisən” dedi və məni nəinki həbsdən, bəlkə hətta ölümdən qurtardı. Bax, ailə də mənim üçün həmin zəng qədər oldu. Allah lazım olan anlarda həmişə özünü yetirir. Bunu o qədər hiss eləmişəm ki…. Çox. Ona görə Allahla davamı azaltmışam.

Sükut.

– Bildiyim qədərilə başqalarından fərqli olaraq sizin ailəniz o qədər də tanınmır, efirə çıxmırlar. Deyəsən, sizin üçün ailə həm də hamıdan gizlətdiyiniz adadı.

– Elədi.

– Ailə üzvləriniz sizi nə qədər tanıyır?

– Məni?

– Hə. onların yanında nə qədər açıqsız? Məncə, özünüzü onlardan da gizlədirsiz.

– (Gülür.) Məşhur bir amerikan aktyoru var: Dastin Hoffman. Deyir ki, “mən ən çox evdəkilərdən qorxuram. Çünki mənim haqqımda ən çox onlar bilirlər”. Mənim də necə olduğumu ailəmdən yaxşı bilən yoxdu.

– Yəni tanıyırlar sizi?

– İstər-istəməz tanımalıdırlar. Əgər ailə həqiqətən sənin adandısa, qalandısa, orda rahat olursan, azad olursan.

– Siz həmişə hər şeyi nəzarətdə saxlayan, özünənəzarət hissi güclü olan insansız, axı?!

– Yox, nə danışırsan. İnsan hərdən işin, şəhərin gərginliyindən azad olmalıdı. Mənim yaşıdlarımın əksəriyyəti işini bitirən kimi çayxanaya, çölə-bayıra qaçır, mən birbaş evə. Ailə mənim üçün çox əhəmiyyətlidi. Həddindən artıq. Jurnalistlərin çoxu içəri girən kimi birinci “gec evlənməyinizin səbəbi nədi?” soruşur. Mənim də şablon bir cavabım var. Deyirəm ki, gec evlənməyimin səbəbi odur ki, tez evlənsəydim, indiki ailəm olmayacaqdı.

– Bilirsiz də o sualı niyə verirlər, sizdən nə eşitmək istəyirlər?

– Bilirəm.

– Etiraf eləyim ki, hamının eşitmək istədikləri şey məni də maraqlandırır. Neçə dəfə bu sualı sizə vermək istəmişəm.

– Yox, biz əvvəldən danışdıq axı..

– Elə ona görə soruşa bilmirəm də. Nə vaxtsa haqqında danışmaq istəmədiyiniz mövzuya aid suallara cavab verdiyiniz olubmu?

– Yox, heç vaxt. Elə şeylər var ki, onlar səninlə getməlidir, toxunulmazdır.

– Niyə danışmaq istəmirsiz? Ailənizi incitməkdən qorxursuz, ya özünüzü?

– Yox! Yoooooox!!! Məni incitdiyinə görə yox! O mövzu toxunulmazdır! Məndən başqa heç kimə aidiyyatı, dəxli yoxdur! Heç kimə!

– Hirsləndiz?

– Yox, niyə hirslənirəm?! Hirslənmirəm. Sadəcə bunu anlamağınızı istəyirəm. Hərdən bəzi jurnalistlər, az qala, istintaq qururlar. Görürsən ki, danışmaq istəmirəm, niyə təkid eləyirsən?!

– Onda mövzunu dəyişək.

– Dəyişək.

Siqaret siqaretə calanır. Bundan narahat olsam da, söhbətimiz davam eləyir. Filmlər, tamaşalar, seriallar… Bu günümüzə, incəsənətimizin hazırkı vəziyyətinə çatırıq. Fuad müəllim onu düşündürən məsələləri açır, teatrlarda niyə keçmişdəki kimi samballı adların yetişmədiyindən danışır.

– Bir dəfə Teatr Xadimləri İttifaqının konfransı idi. Nazir də, Fatma Abdullazadə də ordaydı, problemləri müzakirə edirdik. Mən də çıxış elədim. Dedim ki, teatrlarımızın bu vəziyyətə düşməyinin səbəbi onlara rəhbərlik eləyənlərin arasında əvvəlki kimi şəxsiyyətlərin olmamağıdı. Əgər teatrlara şəxsiyyətlər rəhbərlik eləsə, orda çalışanlar onun ətrafında birləşər, ondan nəsə öyrənər, sonra konkret Adil İsgəndərovun, Tofiq Kazımovun teatra rəhbərlik elədiyi dövrlərdən misallar gətirdim. Məndən sonra Fatma Abdullazadə çıxışında “bu ölkədə bir nəfər şəxsiyyət var” dedi. Bütün teatrların rəhbərləri, aparıcı aktyorları o zalda idi, amma heç biri Fatma Abdullazadəyə etiraz eləmədi. Bax, bütün bunlar sonra obraz yaradanda özünü göstərir. Əgər aktyor şəxsiyyət kimi bütöv deyilsə, daxilən cılızdısa, bu, səhnədə özünü mütləq büruzə verəcək. İstəyir, lap, əstəğfurullah, Allahı oynasın. Hansısa jestində, intonasiyasında, baxışında…

– Bax, dövrləri müqayisə eləyirik. Sizin dövrdə teatr həm də intriqaları ilə məşhur olub. Onların əksəriyyəti indi də dillərə dastandı. Düzdü, intriqa teatrın ikinci adıdı. İndi də çox şeylər olur, amma nədənsə sizin dövrün intriqaları mənə daha eleqant, cəlbedici təsir bağışlayır.

– Əvvəla, intriqa hər yerdə var. Sadəcə aktyorlar göz önündə olan insanlar olduqlarından daha qabarıq görünür. Cəlbediciliyə gəlincə… Doğrudu, çünki o intriqalar səviyyəli insanların arasında baş verirdi. Teatrda rejissorların, aktyorların arasında həmişə münaqişə olub. Məsələn, mən teatra təzə gələndə İsmayıl Dağıstanlı ilə Möhsün Sənaninin, Məlik Dadaşovla Həsənağa Salayevin arasında soyuqluq olduğunu hiss eləmişdim. Amma onlar bunu başqalarının yanında göstərmirdilər. Lazım gələndə görüşürdülər də, salamlaşırdılar da. O vaxt şəxsi ləyaqət hissi çox güclü idi. Ya da teatrda Atamoğlan Rzayev adında bir aktyor olub – epizodik rolların gözəl ifaçısı. Sözü birbaş adamın üzünə deyirdi. Həsənağa Salayevlə də möhkəm dost idi. Deyirlər, “Otello” hazırlanırmış. Salayevə rol vermirlər. O da Atamoğlandan soruşur ki, Atamoğlan, Otellonu mən oynaya bilməzdim? Atamoğlan da cavab verir ki, oynayardın, amma gündə bir pərdəsini. Yəni demək istəyib ki, sən Ələkbərov deyilsən, gücün çatmaz o rola. Ya da Tofiq Kazımov niyə Tofiq Kazımov, Ədil İsgəndərov niyə Ədil İsgəndərov idi? Çünki bilirdilər ki, tamaşanın altında onların adı yazılır, ona görə də hər şey mükəmməl olmalıdı. Ədil İsgəndərovla Ələsgər Ələkbərovun münasibəti yaxşı deyildi. Deyilənə görə, SSRİ Xalq Artisti adını birinci Ələsgər Ələkbərov almalıymış, Adil İsgəndərova veriblər, ona görə araları dəyibmiş. Amma Adil müəllim həmişə baş rolu Ələsgərə verib. Səbəbini soruşanda deyib ki, adam kimi pis ola bilər, amma sənətkar kimi qiyməti yoxdu. Belə kişilər olub onda.

– Yəni səhnəyə çıxanda həmkarına badalaq vurmaq, “rolu filankəs yox, mən oynayım” demək sonradan yaranıb?

– Yox, o vaxt da olub, amma daha samballı.

– Aktrisa Zemfira Sadıqova müsahibəsində demişdi ki, Hüseyn Seyidzadə “Dəli Kür” filminin çəkilişləri zamanı ona əxlaqsız təklif eləyib. İmtina etdiyinə görə rolunu kəsiblər.

– Birincisi, mən Hüseyn Seyidzadə haqqında “əxlaqsız təklif” sözünü heç cür qəbul eləmirəm. Hüseyn müəllimi çox yaxşı tanıyırdım və onun necə alicənab bir insan olduğunu bilirəm. İkincisi, rejissor da insandı, aktrisa da, aktyor da. Bir-birlərindən xoşları gələ bilər. Amma hər şey gözəl olmalıdı. Əgər arada məhəbbət varsa, onu yaşayan insanların adına layiq olmalıdı. Aktyorla aktrisa tamaşada, filmdə bir-birini sevən insanları oynayırlar, necə deyərlər, bir müddət sevgili olurlar. Bu, onların real həyatlarına da təsir eləyə, aralarında nəsə yarana bilər. Ancaq o “nəsə” elə gözəl olmalıdı, elə gözəl olmalıdı ki, o barədə pis fikirləşməyə, hətta dilinə gətirməyə də qıymayasan.

– Ümumiyyətlə, səhnədə sevgililəri oynayan aktyorla aktrisa arasında aşiqlik duyğusu yaranmalıdımı?

– Mütləq. Peşəkarlıq öz yerində, amma tamaşaçını aldada bilməzsən. Qəhrəmanının təbii, inandırıcı alınmağını istəyirsənsə, aşiqlik olmasa da, ən azı, xoş münasibət vacibdi. Nə qədər peşəkar olursan ol, istəmədiyin adamla oynayanda bu, diqqətli tamaşaçının gözündən qaçmayacaq.

Azlogos.eu

• Lermontova həsr edilmiş tədbir olacaq
• Gənc Tamaşaçılar Teatrının dekabr repertuarı
• Rauf Ra dəfn olundu