Kulis.az bu gündən etibarən hər həftənin ikinci günü (çərşənbə axşamı) səhər saat 9-da mərhum yazıçımız Şahmar Hüseynovun hekayələrini təqdim edəcək. 60-cı illər nəsrinin ən istedadlı nümayəndələrindən olan Şahmarın hekayələri internet resurslarında ilk dəfədir. Yazıçının "İlk məhəbbət" hekayəsini təqdim edirik.
Deyirlər, adamların ilk məhəbbətində bir-birinə bənzər cəhətlər, əlamətlər (keyfiyyətlər də yazaydıq gərək) çox olur. Bəlkə də belədir, bəlkə də belə deyil, bilmirəm. Amma onu bilirəm ki, mənim ilk məhəbbətim heç kəsin ilk məhəbbətinə bənzəməyib.
... Sentyabr ayı idi.
Kitablarımı qoltuğuma vurub dərsə gedirdim. Səkkizinci sinifdə oxuyacaqdım. Deyirlər mən o vaxtlar fağır və utancaqdım. Əslində isə taleyimdən narazı bir oğlandım.
Məktəbin böyründəki meydançada dünən yağmış yağışdan qalmış gölməçənin yanında ayaq saxladım. Dupduru suda, səma, ala-tala buludlar, məktəbin suvağı tökülmüş boz divarı və mənim fikirli sifətim gösrəndi. Elə özümə baxa-baxa xəyala gedəcəkdim ki, gördüm bir qız gölməçədən mənə baxır. Başımı qaldırdım. Üç, dörd addım o yanda arıq, hündür, məndən də hündür bir qız dayanmışdı.
Baxışmağımız heç bir, iki saniyə çəkmədi. Qız gözlərini gizlədib, yanımdan yel kimi ötdü. Və o dəqiqə başa düşdüm ki, mən qıza vuruldum.
Qız qonşu kənddən idi. Yeddilliyi orda qutarmışdı. Səkkizinci sinfi bizdə oxuyacaqdı. (Mən “a” sinfindəydim, o, “b” sinfində). Sonra eşitdim ki, bizim direktorun bacısı qızıdı. Doğrudanmı zəhmindən bağrımız yarılan direktor o qızın dayısıydı!
Ancaq ürəyimdə bir şeyə şükür eləyirdim. Yaxşı ki, o qız bizim kənddən deyildi, yaxşı ki, o, “a” sinfində yox, “b” sinfində oxuyurdu. Yoxsa, mən ona vurulmazdım, vurula bilməzdim.
Qəribə burasıdır ki, mənim bütün sevgim, vurulmağım təkcə o qızın gözlərinə baxmaq idi, vəssalam. Böyük tənəffüslərdə gedib (o da həmişə yox) onların siniflərinin qapısının ağzında durur, qapı açılanda, ya da o qız dəhlizə çıxanda iki, üç dəfə gözlərinə baxır, sonra da qayıdırdım öz sinifimizə. O uzunsov, badamı gözlərə baxmaq dünyada mənim üçün ən böyük sevinc idi. Gizli-gizli elə beləcə baxır, ürəyimdə “sevirəm” – deyib gedirdim. Ürəyimdə dediyimi bu sözləri yəqin ki, özümdən xəbərsiz gözlərim də deyirdi və bu anda öz cəsarətimə özüm də heyran olur, qorxur, titrəyirdim. Qız heç vaxt mənim gözümün içinə baxmazdı. O, nəzərlərini məndən gizlədir, amma mənim baxmağımı görürdü. Bu mənim bəsim idi. Mən ondan sevgi ummurdum. Heç bu mənə lazım da deyildi. Ona görə də tez-tez öz-özümə deyirdim: “Mənə nə var e, o istəyir sevsin, istəyir sevməsin, fərqi yoxdur. Əsas odu ki, mən ona baxıram, onu sevmək istəyirəm, ona görə mən dünənki, srağagünki, keçən ilki adam deyiləm, mən dəyişmişəm, mənimlə birgə ətrafımdakılar da dəyişib”.
Ancaq mənim elə oyunlarım, əməllərim vardı ki, bunlardan heç özüm də baş tapmırdım. Bir də gördün üç-dörd gün qəsdən onu görmür, görmək istəmir, gizlənirdim. Deyirdim, qoy darıxsın, axtarsın məni, ağlasın, yanıb tökülsün ki, hardadı bə bu? Ayrı bir vədə yalandan özlüyümdə onu kiməsə qısqanır, qaşqabaq eləyə-eləyə gündə iki-üç dəfə onun gözünə görünür – amma ona baxmırdım – özümü elə aparırdım ki, guya ondan zəhləm gedir. Axırda heç bir şey olmayıbmış kimi, yenə böyük tənəffüslərin birində onların sinif qapısına yanaşır, həmişəkindən daha artıq zəndlə ona baxır, nədənsə gülür və çəkilib gedirdim. Bu nə oyun idi, nə əməl idi? Nə bilim? Amma bu oyunum, bu əməlim mənə ləzzət verir, xoşuma gəlirdi.
Qış gəldi.
Qız kasıb geyinir və öz geyimindən utanıb sıxılırdı. Böyük qardaşının köhnə, uzun pencəyi, çitdən tikilmiş don... Mən isə “əla” geyinirdim. Müharibədə itkin düşmüş kiçik dayımın kostyumunu nənəm bəzəkli sandığımızdan çıxarıb vermişdi mənə ki, geyin, ay bala, geyin. Gələcəkdə yüz cüt kostyumum olsaydı (sözgəlişi deyirəm), yəqin ki, heç biri dayımdan yadigar qalan bu kostyum kimi məni sevindirməyəcəkdi. Nə hoqqalardan çıxmırdım, ay allah! Əllərimi cibimə qoyub, sinəmi irəli verə-verə məktəbin uzun dəhlizində dimdik gəzir, ədamdan partlayırdım.
Dostlarım Məsi, Əşrəf, Rafıl (o, anadan olanda ona Rafael adını qoymuşdular. Ancaq biz onu “Rafıl” dey çağırırdıq. Sinif jurnallarında da elə onun adını Rafıl yazırdılar) mənim sirrimi bilirdilər. Özüm demişdim, gizlətmək istəmirdim.
Qış böyük və kiçik çilləsiylə yığışıb getdi. Mart özünün boz, amma ümidli sifətini göstərdi.
Bazar günlərinin birində müəllimlər məktəb uşaqlarını yığıb iməciliyə apardılar. Üzüm bağlarının arasını, dirrik yerlərini, sonra da bir parça xam yerin daşını, çınqılını təmizlədik. Alabəzək geyinmiş qızlar (elə bil iməciliyə yox, toya) arasındakı o qızın mənə baxdığını hiss etdiyimdən kefim kökəlmişdi. Həm də yazın əllə tutulmayan, gözlə görünməyən nəfəsi bizdə, bizim ürəyimizdə nəyisə oyatmışdı. İməciyiliyin axırında özümdən gözləmədiyim bir cəsarətlə qərara gəldim. “Bu gün qızla danışacağam”. Məsiyə yanaşıb dedim ki, kömək elə...
Mənim planım sadə idi. Kəndin qurtaracağında, yolun enişində qızı gözləyəcəkdim. Məsi də stansiya tərəfdə, hündür yalın təpəsində durub keşik çəkəcəkdi. Enişdən sonra yol xırda təpələrin arasında itir, stansiya tərəf görünmürdü. O yandan gələn olsa, Məsi fit verməli, ya da papaq eləməliydi.
Mən hövsələm daralmış halda, evlərin arasından çıxıb gələn adamsız yola baxırdım. Sazaqlı yel əsdiyindən Məsi yalın təpəsində çöməlib oturmuşdu. O indi qoyun otaran balaca çobana oxşayırdı. Mən əlimlə işarə elədim ki, əyə, bura çox baxma, o tərəf yaddan çıxar. O, başını tərpədib, “yaxşı” desə də, gözləri elə məndəydi.
Bir də kəndə tərəf baxanda gördüm ki, qız gəir. Tez eniş aşağı getdim ki, o məni görməsin. Nə deyəcəkdim? Deyəcəkdim, “səni sevirəm, alacam səni, gələrsənmi mənə”. Məni bu sözlərin həqiqi mənasından çox, qıza göstərəcəyi təsir maraqlandırırdı. Məsinin üzü bayaqkı kimi bəriydi, ancaq özü bir az dikəlmişdi. Qız enişin başındaydı. Məni görəndə özünü itirdi, yerişini dəyişdi. Ancaq qayıtmadı. Qaşlarını çatıb yeyin-yeyin başıaşağı gəlirdi. “Nə deyim, nə deyim ona?” Mənə çatmağa az qalmışdı. Üç addım, iki addım, bir addım...
Məsi ayaq üstəydi artıq.
Mən özümün də hürkdüyüm səslə
- Salam, aaz, - dedim.
O nə mənə cavab verdi, nə qaşqabağı açıldı, nə də yerişinə “haram” qatdı. Nə eləyim indi, dabanbasma onun dalınca gedim? Yox, onu bacarmayacaqdım.
- Salam niyə vermirsən, aaz?
Mən əllərim cibimdə bu sözləri onun kürəyinə deyirdim. İri pencəyin boşluğunda qızın kürəyinin zərif sümükləri tərpənirdi. Birdən o sağ çiyni üstə döndü, uzunsov gözlərindən yaş tökülə-tökülə:
- Axmağın biri axmaq! Sataşmağa adam tapmırsan? – dedi və hönkürdü, ancaq bu sözləri deyəndə də o, dayanmır, gedirdi.
Mən onun söyüşündən, həm də ağlamağından karıxdım. Qeyri-müəyyən halda:
- Söyüş söymə, aaz, - dedim.
Bu dəfə o, lap acıqlı-acıqlı:
- Dayan, dayan, gör sənin başına nə oyun açacağam, - dedi. – Dayıma deməsəm, itin qızıyam.
Bunu gözləmirdim; ədam-zadım bir anda yox oldu, bərk qorxdum, əllərim də, ciblərim də tərlədi və çaşmış halda qırıq səslə qışqırdım:
- Nə dedim aaz, sənə, nə dedim axı?
O, sola burulub dərəyə endi və yox oldu. Əlim, ayağım yerdən üzüldü. Bəlkə qaçım saxlayım onu, yalvarım deyim, bağışla məni. Belə şey əlimdən gəlməzdi. Qürurum, bəzən özümün də zəhləm getdiyi qürür qoymazdı məni. Bir də görüb eləyən olardı. Həm də nə biləsən, bəlkə beləsi yerdən daş-zad götürüb, adamın başına çırpdı. Məsi tövşüyə-tövşüyə gəldi ki, nə oldu?
Dedim:
- Görmədin nə oldu?
Dedi:
- Görməyinə gördüm, bə nə dedi sənə?
- Dedi, dayıma deyəcəm.
Məsi böyrümdə elə kiriyib susdu ki, dedim yəqin nəfəsi kəsildi. Məsi başa düşdü ki, işlər fırıqdı.
... Mən, Məsi, Rafıl, bir də “güləyən Əşrəf” körpünün üstündə durmuşduq. Axşam düşürdü. Məsələni danışmışdım, Əşrəf də üç dəfə möhkəm gülmüşdü. İndi heç kəs dinib danışmır, hərə öz ürəyində bir tədbir düşünürdü. Sabah “konsert” olacaqdı və mən ölüb diriləcəkdim. Sabah məktəbin uşaqlarını ən böyük sinifə toplayacaqdılar. Müəllimlər, direktor, bizim sinif rəhbəri, komsomol təşkilatının katibi...
- Səkkizinci sinif şagirdi Nəcəf Həsənov!
Əsərrənə-əsərrənə, kefli kimi qabağa çıxacağdım. Günahsızlığımı o qədər aydın duyub hiss edəcəkdim ki elə bu aydınlıq məni əzib, suyumu çıxardacaqdı. Müəllimlərin yanında durmuş qız hönkürəcəkdi. Onun başını sığallayıb, çiynini qucaqlayıb deyəcəkdilər, kiri, qızım, kiri, ağlama, nə olub, allaha şükür, yiyəsiz deyilsən ki?
Direktor deyəcəkdi:
- Uşaqlar, müəllimlər, komsomolçular, qarşınızda duran bu yekəbaşı görürsünüz? Heç bilirsiniz bu danabaş nə eləyib? O, məktəbimizin təmiz, şərəfli adını ləkələyən...
Yəqin bunları mənim kimi yox, başqa cür gözünün qabağına gətirən Əşrəf (bəlkə də o haqlıydı) bir də güldü. Biz onun “qəribə” gülüşlərinə adət eləmişdik; təəccüblənmir, acığımız tutmurdu. Hətta, deyəsən, xoşumuza da gəlirdi...
... Rafıl təklif etdi ki:
- Bəlkə sabah məktəbə getməyəsən?
Rafıl səfeh söz danışırdı; sabah olmasın, biri gün olsun, nə fərqi vardı?
Əşrəf bir də güldü. Görünür, sabahkı “konsert”in hansı nöqtəsisə ona yenə gülməli görünmüşdü.
Məsi:
- İstəyirsən Nəzirnən danışaq, - dedi.
Mən etiraz elədim:
- Yox, mən onnan küsülüyəm.
Nəzir direktorun oğluydu. Keçən il kolxozun üzüm bağları uralananda onunla dalaşmışdım.
Məsi isti-isti danışıb, məni inandırmağa çalışdı.
- Əşi, o dava onun yadından çoxdan çıxıb. Nəzir özü də mənim xətrimi yaman istəyir. Həm də bir şey boyun olluq. Gedək.
Getdik.
Ürəyimdə təzə oyanmış ümiddən başqa tutqun bir şey də vardı.
Məsi Nəziri çağırdı.
O bizə yaxınlaşanda məni tanıdı, tanıyan kimi də başını dik tutub əllərini cibinə soxdu.
- Nə var?
Məsi ona yanaşıb salam verdi, kefini soruşdu. Sonra dedi ki, ə, Nəzir, ə, Nəcəf, mən ölüm, barışın, barışın, ə, nə vaxtacan küsülü qalacaqsınız, ayıbdı.
Mən əlimi uzatdım, o da əlini uzatdı. Hiss etdim ki, onun gödək, yoğun baramaqlı əlindən də zəhləm gedir.
Sonra Məsi əhvalatı danışdı. Dedi, allah haqqı, Nəcəf qıza heç nə eləməyib. Güldən ağır söz deməyib ona. Qız durduğu yerdəcə başladı ağlamağa, qarğış eləməyə. Mən özüm də ordaydım. Nəzir, qadan alım o sənin bibin qızıdı, sözündən çıxmaz, dilə tut, qoy atana deməsin. Sən öl, özüm ölüm, nə istəsən verrik sənə. İstəsən, on gün-on beş gün gəlib işləyərik dirriyinizdə.
Nəzir susur, fikirləşirdi. Qaranlıqda onun mənə tuşlanmış baxışını, baxışındakı ifadəni sanki gün işığında görürdüm. Ürəyimə dammışdı ki, o, yaxşı şey fikirləşmir.
Məsi bir ucdan doğrayıb tökürdü.
- Ürəyindən nə keçsə de: alma qaxı, tut qurusu, armud qaxı, qoz...
Nəzir bircə kəlmə dedi:
- Aparat.
İlk anda nə Məsi, nə Rafıl, nə Əşrəf heç nə anlamadılar. Amma mən göydə başa düşdüm. Şəhərədə yaşayan dayım mənə “Kosmomolets” şəkilçəkən aparat alıb gətrimişdi. Kənddə heç kimin belə aparatı yox idi. Düzdü, elə birinci gün plyonkanı işığa çıxarıb xarab eləmişdim. Bir də görürdün uşaqları başıma yığır, yalandan çıqhaçıq onların şəkillərini çəkirdim.
Bir-iki dəqiqə fikirləşdim.
Yox, sabahkı pəstahın yanında aparat heç nəydi
- Yaxşı, - dedim. Gözləyin, indi gəlirəm.
Aparatı götürüb geri qayıtdım. Yol boyu onu çıqqıldadır, çəkə bilmədiyim şəkilləri “çəkirdim”.
- Buyur, - dedim. – Al.
Aldı. Ora-burasını əlləşdirib qurdalandı. Çıqqıldatmaq istəyirdi, deyəsən.
- Elə yox.
Aparatı onun əlindən alıb düz beş dəfə çıqqıldatdım.
- Bax, belə!
O da aparatı lap mənimtək çıqqıldatdı. Bir dəfə, iki dəfə, üç dəfə...Məsi soruşdu:
- Arxayın olaqmı?
- Arxayın olun.
Sağollaşıb ayrıldıq. Heç birimiz dinib-danışmırdıq. Gecənin zülmətində kəndin bu tərəfləri bizə yad kimi görünürdü. Bir az aralanmışdıq ki, Nəzir məni çağırdı.
- Bir bura gəl.
Mən çaşıb qalmış uşaqlara:
- Gözləyin, gəlirəm, - dedim və qaça-qaça Nəzirin yanına qayıtdım.
Aparat onun əlində yoxdu. Harasa çəpərin, ya da ağacların birinin dibinə qoymuşdu.
- Nə deyirsən, Nəzir? – yumşaq-yumşaq soruşdum. “Nəzir” dedim, amma bu sözün doğurduğu ikrah hissi ürəyimi bulandırdı.
Birdən o, qaranlıqda danışmağa baladı.
- Keçən il dalaşdığımız yadındadımı?
İstər-istəməz dilləndim:
- Hə.
- Öz aramızdı, sən onda məni yaman vurdun ha.
Onun səsindən məqsədini duydum. Lakin mən ağıllı-kamallı olmalıydım. Qarşıda sabah vardı, sabah...
- Olur, - dedim. – Belə şeylər hər dalaşmada olur.
- Yoox, sən onda məni ayrı cür vurdun, elə bil dalaşmır, hayıf alırdın məndən.
- Bilmirəm, vallah, yadımdan çıxıb.
- Yalan deyirdim, yadımdan çıxıb eləməmişdi.
- Sənin yadından çıxsa da, mənim yadımdan çıxmayıb. Sən hələ mənim anama da söydün, bacıma da söydün. Özü də nəyin üstündə, bir salxım üzümün üstündə.
Mən onu dinə-imana gətirmək üçün:
- Nəzir, - dedim, - axı o salxımı mən tapmışdım.
- Mən də görmüşdüm.
- Düzdü, görməyinə sən görmüşdün, amma mən tapandan sonra .
- O, hesabdan döyül, - dedi. – Mən gördüm, qutardı.
- Əşi, indi bir salxımdan ötrü... Yaddan çıxart getsin, - dedim, - innən belə dost...
Mən zərbəni hiss etmədim. Ən əvvəl ağrını, məni yumağa döndərən, ikiqat eləyən ağrını hiss etdim. Əllərimlə qarnımın altını tutub, başımı qaldırmışdım, ağzımı açıb-yumurdum, çünki nəfəsim kəsilmişdi, elə hey istəyirdim nəfəs alım, ala bilmirdim. Şüşəyə dönmüş gözlərimlə görürdüm ki, o, nəsə deyir, yəqin söyürdü. Sonra o, yox oldu, getdi, deyəsən. Bəlkə bu vəziyyətə düşməyim onu qorxutmuşdu. Nə qədər vaxt keçdiyini deyəmmərəm. Özümə gələndə gördüm ki, yerdə qıvrıla-qıvrıla qalmışam. Üzümü, alnımı torpağa sürtürdüm. Sonra ağrı səngiyən kimi oldu, kövrək, qızdırmatək isti hisslər birdən məni elə bürüdü ki, az qaldım huşumu itirəm. “Deyirlər, sən... sən, “plen” oğlusan. Sənin dədən... Amma mən inanmıram, dədə. Sənin əkdiyin ağaclar durur, sənin tikdiyin ev durur, sənin çəkdiyin arx, işə gedib-gəldiyin yol durur. Günün hansı vədəsində onlara baxsam, onlar mənə fikirli-qüssəli, həm də son dərəcə ümidli görünürlər. Mənə elə gəlir ki, onlar da mənim kimi, anam kimi, kiçik qardaşım kimi sənin yolunu gözləyirlər. Gəl, ay dədə gəl...”
Bir azdan uşaqlar məni yolağın ağzında tapanda (sürünə-sürünə ora getmişdim) soruşdular ki, nə olub, ə, sənə?
- Heç nə, - dedim. – Birdən-birə başımdan ağrı tutdu ki, az qala halvalıq olmuşdum...
Səhər məktəbə getdim. Məni gözləyən rüsvayçılıqla barışmışdım daha. Amma hərdən için-için inildəyirdim. Birinci, ikinci, üçüncü dərs... Məni müəllimlər otağına çağırmalıydılar. Bə niyə çağırmırdılar? Yox, bu məsələdə mən ümid deyilən şeyə inanmırdım.
Zəng çalındı və dördüncü zəng qurtardı. Bu da böyük tənəffüs. Bax, indi iclas olacaqdı, məni... Qurumuşdum. Taqətim yoxdu ki, yerimdən qalxım. Uşaqların hamısı bayırdaydı. Onların qayğısız səslərindən ürəyim sıxılırdı. Mənim bütün diqqətim qapıdaydı. Bəlkə? Birdən qapı şaqqıtıyla açıldı, içimdə nəyinsə qırıldığını hiss etdim. Lakin məni çağırmağa gələn sinif rəhbərimiz əvəzinə... Qız astanada dayanmşdı. Əvvəlcə o, ürkək-ürkək, sonra cəsarətlə üzümə baxdı. İndiyə kimi o mənə belə baxmamışdı. Elə bil ürəyimi sıxıb buraxdılar, sinəm, boğazım acı-acı göynədi. Gözlərimdən tökülən iki damla yaşı, gec, lap gec, yanaqlarım aşağı axanda hiss etdim.
Qız döyükdü, səyriyən üzünü əlləri ilə gizlədib, bir anlıq dayandı və sonra qaçıb getdi.
Mən hissiz-duyğusuz halda üzümü işıqlı pəncərəyə tərəf çevirdim.
Bizi Telegram-da izləyin
t.me/kulis_az
Bizi Instagram-da izləyin
Bizi Facebook-da izləyin
Bizi Twitter-da izləyin
