Kulis.az Arifə Hümbətovanın "Doğma şəhərdə" hekayəsini təqdim edir.
Maşının pəncərəsindən gördüyüm hər bir mənzərəni yaddaşıma köçürürəm, havanı acgözlüklə içimə çəkirəm. Başımı yanımda əyləşən qardaşımın çiyninə qoyuram. Qeyri-ixtiyarı qolundan yapışıb bərk-bərk sıxıram. O biri əlim isə ürəyimin üstündədir. Pıçıldayıram:
– O vaxtın qoxusu gəldi burnuma… Sən də hiss elədin?
– Həə, Sovetin qoxusu... Uşaqlığımızın qoxusu...
– Elə bilirdim, bir də heç vaxt görməyəcəm buraları!
– Vallah mən də! Ağlamaq istəyirəm..
– Ağla da! Kim tutub səni. Sən başla, mən də qoşulum sənə.
– Vallah, hə. Korvaloldan mənə də ver.
Anamdan gizlin danışırıq. Dərman içməyimizi də ondan gizlətməyə çalışıram. Uşaqlıq illərindəki kimi hər kəsdən xəlvət oyun oynayırıq...
Evimiz... İllərin həsrəti... Qovuşma anının həyəcanı... Pillələri uşaq çevikliyi ilə qalxıram... Deyəsən, uşaqlığım doğrudan da qayıdıb.
– Darvaza, pilləkən necə var elə də qalib, – qardaşım deyir.
Onun gül ləçəyi kimi kövrək səsi qulaqlarımda otaqları bir-bir gəzirəm. Xatirələrin basabasında itirəm. Atamın gecə saat üçə qədər işlədiyi otaq... Qapının çərçivəsinə söykənib baxıram... Qızlarımın yerişində, duruşunda, baxışında axtardığım o dəcəl, o kövrək qız gəlir gözlərimin qarşısına. Qara saçları çiyninə tökülüb, dizlərinin üstünü örtən ətəyini hər iki tərəfdən əlləriylə tutub, barmaqlarının ucunda atasına yaxınlaşır. Sınayıcı nəzərlərlə baxandan sonra baxışlarını yerə dikir:
– Papa, peraşki satan gəlib...
– Cibimdən pul götür, al, – bir anlıq işdən ayrılıb nəvazişlə mənə baxır.
Nadir hallarda üzünün güldüyünü gördüyüm atamın işlədiyi bu otağa elə nadir hallarda nəsə istəmək üçün gəlirəm. Cavabı məni ürəkləndirir.
– Anna xalanın qızı qəşəng plaş satır, qırx manata. Qırmızı rəngli... Elə bil əynimə biçilib...
– Gözlə maman gəlsin, məsləhət bilsə, alarsınız...
Bilmirəm atama bənzəyən inadkarlığım baş qaldırıb, yoxsa başqa millətdən olan qonşu qızın məndən qabağa keçməsini istəmirəm:
– Marina da almaq istəyir o plaşı. Onun anası lap tez gəlir işdən...
– Yaxşı, get al, məsləhət olmasa, qaytararıq.
Pencəyini asılqandan alıb özünə uzadıram. Hər gün istifadə etdiyi odekalonun iyi vurur məni. Burnumu çəkə-çəkə pulu alıb qapıya qaçıram. Çıxaçıxda geri baxıram, atamın sifətinin ciddiləşdiyini görürəm.
Sözüm onu tutub. Nə özünü, nə də ailəsini heç vaxt kimsənin yanında sındırmaz. Bu xüsusiyyətini özü də bilmədən mənə cehiz verib. Qonşu qıza qalib gəlmişəm. Ona görə zəhmli baxışlarından çəkindiyim atama sevincək sağ ol deyib, qaçıram.
Qırmızı plaşı geyinəndə həsəd dolu, bir az da kinli baxışları bir anlıq yenə öz üzərimdə hiss edirəm…
Aynabənd… Günorta vaxtı günəş şüaları bol-bol düşür… Çarpayıya uzanıb kitab oxuyuram. Bu vaxtlar evin arxasındakı bağçada səssizlik hökm sürür. Ağacların yaşıl yarpaqları bir-birinin kölgəsinə sığınaraq pıçıldaşır. Oxumaqdan yorulanda evə düşən günəş işığının fonunda havada uçuşan bozumtul toz dənəciklərinə baxa-baxa xəyala dalıram. Günəş şüalarına qoşulub oynaşan o xırda dənəcikləri tül pərdə kimi aralayıb başqa bir aləmə keçirəm. Hər yerin güllük-gülüstanlıq olduğu, sevginin ayıb sayılmadığı, hər yanda xoşbəxtliyin hökm sürdüyü bir dünyaya qədəm basıram.
İllər sonra ağır əməliyyat keçirəndə yuxumda görmüşdüm bu mənzərəni: günəş şüalarına qoşulub oynaşan toz dənəciklərinin tül pərdəsindən keçib həyata dönmüşdüm…
Onda bu yerlərə yenidən gəlmək istəyi ildırım kimi çaxmışdı içimdə...
Həyətimiz... İri tut ağacının altında dayanıb, yaşıl və nəm yarpaqların arasından yağışın yuyub-təmizlədiyi göy üzünə baxıram.
Axşam üstüdür. Ailəlikcə ağacın altında oturmuşuq. Əsən sərin meh içdiyimiz çayın ləzzətini birə-beş artırır. Atam çiyninə atdığı pencəyi düzəldib tut ağacına baxır:
– İkinci mərtəbədə balaca bir eyvan düzəltdirəcəm. Onacan tut ağacı da böyüyüb ikinci mərtəbəyə çatacaq.
Qayğıyla "İnşallah!" deyən anamın səsini atamın gur səsi üstələyir:
– Hə, arvad, tutu əziyyət çəkmədən, rahat yeyəcəksən, – deyib gülümsəyir.
Mən elə o an xəyali eyvandan əlimi uzadıb məhrəm yarpaqların arasında saralan şipşirin tutlardan dərirəm, o biri əlimdə tutduğum nəlbəkiyə yığıram...
Tutun qəhvəyi ləkə düşmüş yarpaqları doğma şəhərimizdə yaşadığım son günləri yadıma salır.
Yenə ailəlikcə ağacın altındayıq. Bu dəfə qonşumuz Mailə xala da, uşaqları da bizimlədir. Həyat yoldaşı başqa rayona işləməyə gedən Mailə xala bizə sığınıb. Böyüklər xısın-xısın danışır, biz yaxınlaşanda susurlar. Arada atamın dediyi sözlər uçub qulağım çatır:
– Ağdama gedib silah istəyəcəm, belə olmaz. Bu qədər insanı burda qoruyan yoxdu, heç olmasa, özümüz özümüzü qoruyaq. Sən də danış yoldaşınla, denən, gəlib başınızın üstündə dursun, belə bir vaxtda iş hayına düşməsin. Əsas ailədir! Qız-gəlinin başına bir iş gəlsə, adam arasına çıxa bilmərik.
Əsəbindən səsini istər-istəməz qaldırır. Atamın qayğılı gözlərinə, dalğın baxışlarına baxıram. Eyvandan tut üçün uzanan əllərim titrəyir, nəlbəki yerə düşür...
On iki yaşımda ayrılmışam bu həyətdən. On iki illik xatirələrimin canlı şahididir bu tut ağacı. Qollarımı açıb yağışdan islanmış gövdəsinə sarılıram, üzümü yavaşca cadarlamış qabığına söykəyib doğma nəmişlik qoxusunu içimə çəkirəm..
Anamın səsi gəlir:
– Ay qız yenə harada qaldın?
Məni görüncə səsindəki həyəcanı məxmər bir yumşaqlıq əvəz edir:
– Qəfil yoxa çıxmaq sənin uşaqlıq adətindir. Bir dəfə qonşunun evində oynayıb, elə ordaca yuxuya getmişdin. Neçə saat axtarmışdıq... Qorxudan Anna arvadın ürəyi getmişdi...
Birdən duruxur:
– Allah köklərini kəssin! –deyib sözünə yekun vurur. Sanki bir vaxtlar erməni qonşularla mehriban yaşamağımızın xəcalətini çəkir.
Mən isə səsimdəki qəhəri birtəhər gizləyib qardaşıma deyirəm:
– Məni tut ağacı ilə çək. Amma elə götür ki, bütün budaqları düşsün.
