Kulis.Az Mayakovskinin “Aleksandr Blok öldü” məqaləsini Məti Osmanoğlunun tərcüməsində təqdim edir.
Aleksandr Blokun yaradıcılığı bütöv bir poetik epoxadır, yaxın keçmişin epoxası.
Şöhrətli usta simvolist Blokun müasir poeziyaya böyük təsiri olub.
Bəziləri indiyə qədər onun cazibədar misralarından qopub ayrıla bilmirlər – Blokun hər hansı sözünü tam səhifə olana qədər böyüdürlər, həmin sözün üzərində özlərinin bütün poetik zənginliklərini qururlar. Başqaları Blok yaradıcılığının ilk dövrünün romantikasına üstün gəliblər, ona müharibə elan ediblər və qəlblərini simvolizm qəlpələrindən təmizləyərək yeni ritmlərin təməllərini yaradır, yeni obrazların daşlarını üst-üstə qoyur, misraları yeni qafiyələrlə bəndləyirlər – gələcəyin poeziyasını yaradan qəhrəmanlıq göstərirlər. Lakin bunların hər ikisi üçün Blokun xatirəsi eyni dərəcədə əzizdir.
Blok bizim böyük inqilabımıza vicdanla və şövqlə yanaşdı, lakin simvolist şairin zərif, incə sözünün gücü inqilabın daha realist ağır, kor-kobud obrazlarını qaldırmağa çatmazdı. Çoxlu dillərə tərcümə edilmiş məşhur “On ikilər” poemasında Blok taqətdən düşmüşdü.
Xatırlayıram, inqilabın ilk günlərində Qış sarayının qarşısındakı tonqalda qızınan arıq, donqarlaşmış əsgərin yanından keçirdim. Məni səslədilər. Blok idi. “Detski podyezd”ə qədər bir yerdə gəldik.
“Xoşuna gəlirmi?” – soruşdum. – “Yaxşıdır, - Blok dedi. Sonra da əlavə elədi: - “Mənim kənddəki kitabxanamı yandırıblar”.
Bax bu “yaxşıdır” və bu “kitabxanamı yandırıblar” inqilabın yaratdığı iki duyğu idi, bunlar “On ikilər” poemasında bir-biri ilə fantastik şəkildə bağlı idi.
Nəyin “yaxşı” olduğunu unudaraq poemanı “ağlar” oxuyurdular, “kitabxananın yandırılmasına” lənəti ağıllarına gətirmədən poemanı “qırmızılar” oxuyurdular. Simvolist şair anlamalı idi ki, onda bu duyğulardan hansı daha güclüdür. “Yaxşını” tərənnüm etmək, yoxsa yanğının ahını çəkmək lazımdır – Blok öz poeziyasında seçim etmədi.
Ona bu ilin mayında Moskvada qulaq asmışdım: məzar kimi susqun yarıboş zalda qaraçı mahnısı barədə, məhəbbət barədə, gözəl qadın barədə köhnə şeirlərini oxuyurdu – irəliyə yol yox idi. İrəlidə ölüm var idi. O da gəldi.
1921
