Kulis.az Qismətin "Şirinçay mahnılar" yazısını təqdim edir.
Vaxtilə dilimizdə “ara mahnıları” ifafəsi vardı, heç bir sənətşünaslıq təsnifatına ehtiyac duymadan cəmiyyət yüngül mahnılara bu adı özü layiq bilmişdi. Bu, o vaxtlar idi ki, şadlıq sarayları hələ var gücüylə çəngəl-bıçağını musiqi sektoruna batırmamış, zövqümüzə dünəndənqalma mayonez əndərməmiş, eyni diringəni qızdırıb-qızdırıb qulağımıza servis etməyə başlamamışdı. Onda hələ “musiqili meyxana” adlanan bədheybət sənət bulağının qabağını kəsməmişdi, onda hərəsi bir quyuda yaşayan əjdaha müəllimlər zövq almasını oğurlayaraq əvəzinə bir sintezator danqıltısı qoyaraq aradan çıxmamışdı. İndi əjdaha axtaran bütün uzunsaçlar kliplərində ağlamalı sözlərə oynaya-oynaya darıxır, əjdahasını tapanlar isə gülməli sözlərə ağlamsına-ağlamsına sevinirlər...
Ötən günlərdə yutubda trend olan yeni mahnılarımıza qulaq asdım. Mahnıların hamısı eyni qəlibin rəngsiz-ruhsuz, zövqsüz kopyasıdır. Bu mahnıların mütləq əksəriyyəti “an”la bitən meyxana qafiyəsi üstündə yazılıb və toyxanaya hesablanıb. İlk onluqda olan bir neçə mahnının sözlərindən bəzi hissələrə baxaq:
Vəfa Şərifova – Canımsan mənim.
“Səni sevirəm, canımsan mənim,
Hər dəqiqəm, anımsam mənim.
Aşiqinəm, canım-ciyərim,
Şirinimsən, balım-şəkərim,
Sevgidə sənsən şah əsərim,
Romanım, dastanımsan mənim...”
Vəfa xanım əksər kliplərində olduğu kimi, burda da cürbəcür paltarlar dəyişir, BMW sürür və imkan olanda, yaxud yadına “canımsan mənim” dediyi adam düşəndə, maşını qırağa verib rəqs etməyə başlayır. Mahnının sözləri də, musiqisi də Fuad Təqvalınındır. Ümumiyyətlə, bu imzaya bir neçə mahnının altında rast gəldim, deyəsən yeni fenomendir. Məncə, bu mahnını Ağamirzə yazsaydı, qafiyə qurtaranda “adə, karmanımsan mənim” kimi yazardı. Nə isə, başqa bir mahnıya baxaq:
Aysun İsmayılova – Əzizsən. Sözləri və musiqisi yaradıcılığının məhsuldar dövrünü yaşayan Fuad Təqvalınındır.
“Sən mənə candan da əzizsən,
Dünya, cahandan da əzizsən.
...Sənə hər anımla qurbanam mən,
Elə bu canımla qurbanam mən,
Hər zamanımla qurbanam mən,
Deməli zamandan da əzizsən.”
Yenə eyni qəlib, “an” qafiyəsi üstündə yazılmış diringə. Zövq də, məntiq də sürgünə göndərilib. Bu qafiyə ilə nə qədər desəniz, əttökənlik etmək olar, test edək:
“Nə olsun ki, haysan-həşirsən,
Maya buraxıb gözəlləşirsən,
Divanda da yadıma düşürsən,
Deməli divandan da əzizsən...”
Bu mahnının da klipində gözəl-göyçək bir qız qarderobunu eşələyir, bir-iki paltar dəyişir, sonra üzü kameraya dayanıb rəqs-rəqs edə sevgilisini mədh etməyə başlayır.
Son illərin maraqlı tendensiyalarından biri də kliplərdə mahnı sözlərinin subtitr kimi verilməsi, üstəgəl, müğənnilərin kliplərdə mahnının sözlərini jestləriylə də başa salmaq üçün əldən-ayaq getməkləridir. Məsələn, elə Aysun xanım 3 milyon izlənən “Kefimi yaman korlamısan” adlı klipində artıq bizim şou-biznesə virus kimi yayılan qəlibi təkrarlayır, kimsəsiz yolun ortasında rəqs-rəqs edə mahnısı ifadə edir, amma əsas iş budur ki, sözlərin yüngüllüyünə də etibar etmir, əlləriylə də sözləri başa salmaq istəyir, elə bil, qabağındakı sağır-dilsizlər topasıdır. Bu klipdə də xanım müğənni “mənim ürəyimi oğramısan, dilim-dilim doğramısan” deyəndə əlləriylə ürəkdoğrama prosesini göstərir, yəqin mahnının adı “kefimə soğan doğramısan” olsaydı, trasın ortasında ləyən qoyub soğan doğrayacaqdı.
Mən sizə zövqün, aristokrat, alicənab dəyərlərin itməsi haqqında, musiqiylə bağlılığı olan iki türk filmi tövsiyə etmək istəyirəm. Bu filmlər ssenariləri və sənət problematikasına müraciətlərinə görə düşüncəyə yer açırlar. Birincisi, Yavuz Turqulun 1987-ci ildə çəkdiyi “Muhsin bəy” filmidir. Baş rolunu Şənər Şənin oynadığı filmdə İstanbul bəyəfəndisi musiqi təşkilatçısı Muhsin bəyin timsalında Türkiyənin dəyişən sosio-ekonomik şərtlərində göbələk kimi artan ucuz, zövqsüz arabesk musiqisi qarşısında ciddi sənətin ikinci plana düşməsi göstərilir. Kənddən İstanbula, Muhsin bəyin yanına gələn əsgərlik dostunun oğlu Urfalı Əli Nazik (Uğur Yücəl) İbrahim Tatlısəs olmaq istəyir. Dəyərlərin deqradasiyası filmin ən dilsiz, sakit səhnələrindən birində, az qala, pıçıltıyla ifadə edilib: eyni kadrda səliqəli masada əyləşən nahar etməyə hazırlaşan Muhsin bəyi və yerdə özünə çiy köftə yoğuran Əli Naziki görürük...
İkinci film isə 2000-ci ildə çəkilmiş, baş rolunda Mətin Akpınarın oynadığı “Abuzər Kadayıf” filmidir. Bu film eyni problemə fərqli dövrdən və fərqli rakursdan baxır. Filmdə kütlələrin niyə bu cür bayağı, zövqsüz “sənət” nümunələrinə meyl etməsini araşdıran sosioloq-professor bir gün qərara gəlir ki, Abuzər Kadayıf adı altında şou-biznesə atılsın, arabesk ifaçısı olsun. Bu layihəsini həyata keçirib məşhurlaşır, milyoner olur. Professorun məqsədi burdan qazandığı pulla faydalı bir mərkəzi açmaqdır. Film boyu səhnədən düşən maskasını dəyişən professorun universitet auditoriyada baş verənləri şərh etməsini də görürük. Bu maraqlı filmin dramatik finalında çatlamış güzgüdə professorla Abuzər Kadayıfın unudulmaz dialoqu baş tutur...
Qardaş Türkiyədə, təxminən, 20 il ərzində bu cür banallaşmağa, zövqsüzləşməyə hələ mənim bildiyim iki film həsr edilib, elə buna görə də ora da yüngüllüklə yanaşı, ciddi, dəyərli olan qızıl damar itmir, çünki reaksiya var, bizdə isə bu damar itməkdədir...
P.S. Bir link paylaşıram, 26 yaşı olan bu qızı dinləyin, seçdiyi mahnılara, çox diqqətlə həmin mahnıların sözlərinə, öz evində yaratdığı təvazökar konseptlə necə qiymətli işlər gördüyünə fikir verin və imkan varsa, özümüzə danışdığımız yalanlar, özümüzü inandırdığımız əsassız bəraətlər barədə düşünün: https://www.youtube.com/watch?v=L0oFc1tBAug
