Kulis.az Orxan İsmayılovun Furqanın "Gürcü" hekayəsi haqqında yazısını təqdim edir.

Furqanın "Gürcü" hekayəsini oxudum. Misilsiz bir kədərlə demək istəyirəm ki, (çünki yaxşı mətnlər oxumaq istəyirəm) mən bu hekayədə nə rəngarəng, səlis, axıcı cümlələr gördüm, nə də peşəkar bədii əsər adına başqa xoş şeylər tapdım. Və Orxanın "Anka" hekayəsi kimi, Furqanın da bu "əsər"i məndə gənc yazıçılarla bağlı yeni ümidsizlik dalğası yaratdı.

Hekayənin əsas mövzusu idman uğursuzluğu maskası altında gizlənmiş eqo və bunun psixoloji təhlilidir. Hərçənd müəllif bu mövzunu sistemli və düşünülmüş şəkildə formalaşdıra bilməyib. Məsələn, başlanğıcda səslənən “Bir topla uduzmaq adamı yandırır... bircə top e, bircə top!” frazası oxucunu motivləşdirə bilər, əslində, burada emosional yük çatışmır, məna təkrara düşür və səthi bir ümidsizlik yaradır.

Hekayə üç hissəyə bölünüb: yarış sonrası üzgünlük, rəqibin zəhərlənməsi və onun özünəxas mesajı. Lakin bu bölmələr arasında ritmik inteqrasiya olduqca zəifdir. Orta bölmədə (“Əlcəklər üzündən oldu hər şey...”) müəllif süjetə “əlcək” simvolunu əlavə etsə də, bu ideya əvvəlcədən qurulmamış olduğundan, “əlcək” sanki artıq element kimi görünür, mətndəki vəhdəti pozur.

Rəcəb obrazı çox səthi işlənib: o, qapıda dayanır, zəhərlənir, paket göndərir və gedir. Amma onun ruhi durumuna dair, demək olar ki, hər hansı bilgi verilmir; ona görə də ondakı insanlıq və empatiyanı tam şəkildə hiss etmək mümkün deyil.

Yenə də qayıdaq "əlcək" məsələsinə. Bu simvol mətnin ortasında qəflətən peyda olur: "Əlcəklər üzündən oldu hər şey… Mənim əlcəklərim yoxdu…"

Bu giriş məntiqsiz, hazırlıqsız görünür. Simvol bir epizod olaraq qalır, əvvəlcədən qurulmadığı üçün struktur inteqrasiyası pozulur.

İndi isə aşağıdakı cümlələrə diqqət yetirək:

"Niyə imkan vermədin çempion olaq?... Oturub qalmışıq elə burda, heç yerimizdən durub getmək də istəmirik..”

Bu ifadələr epizodikdir. Layihələnmiş daxili konflikt görünmür və bir-birini təqlid edən cümlələrlə zəif psixoloji gərginlik yaradılır.

Ümumilikdə, Furqanın bu hekayəsi alınmayıb. Mətn görüntüdə psixoloji dramatik yük daşısa da, struktur və ideya baxımından səthi qalır. Akademik əsərdə nələr tələb olunur? Simvolik rəmzlərin sistematik istifadəsi, xarakterlərin psixoloji halları, motiv və sair əlaqəsi dolğun olmalıdır. Bəs bunlardan hansı “Gürcü”də var? Təəssüf ki, heç biri.

• Bakı rusiyalı aparıcılardan imtina etdi - Murad Dadaşov aparacaq
• “Bülbülün qonaqları” layihəsində Səməd Vurğun yad edildi
• Milli mətbuatımızın banisinin doğum günüdür