Kulis.az bizə “Görüş” filmindəki Lala İzmayılova rolu ilə tanış olan Özbəkistanın Əməkdar artisti Nelli Ataullayeva haqqında maraqlı faktları təqdim edir.

Nelli Xayrullayevna Ataullayeva 1931-ci il martın 20-də Özbəkistanın Daşkənd şəhərində anadan olub. 1953-cü ildə Daşkənd Bədii Teatr İnstitutununun aktyorluq fakültəsini bitirib. "Yeni mənzil", "Görüş", "Aşiqlər", "Əmirliyin qəzası" və s. filmlərdə çəkilib. 1962-ci ildən "Uzkinoxroniki" studiyasında çalışmağa başlayıb və 22 sənədli film çəkib.

***

Nellinin atası Moskvada Maarfçilik İnstitunun bitirən, uzun illər yüksək vəzifələrdə çalışan Xeyrulla Ataullayev 1938-ci ilin aprelində vəzifədən uzaqlaşdırılıb. Bacısı Rəna Ataullayevanın xatirələrində yazdığı kimi iyulun 27-də həyətlərinə gələn qara maşın atalarını onlardan həmişəlik ayırıb.

Bacısı Tez Ataullayevanın xatirələrindən: "Bizim uşaqlığımız pionerlərin evinin həyətində keçib. Burada Özbəkistanın ədəbiyyatının bir çox nümayəndəsi yaşayırdı. 1937-ci ilin aprelində atamı, təhsil nazirinin müavini vəzifəsindən çıxartdılar. İyunun sonunda axşam biz Nelli ilə həyətdə oynayarkən hərbi formada bir neçə kişi maşından çıxdı və mənzilimizə yollandı. Bir müddətdən sonra anamız bizi evə çağırdı. Otaqlarda qorxunc qarışıqlıq hökm sürürdü. Şkaflarda və böyük yazı masasında bütün cəftələr sındırılmışdı. Döşəmədə kağızlar, kitablar sərilmişdi. Onlar atamı “Xalq düşməni” olmaqda ittiham etdilər. Atam təlaşlı şəkildə və çaşqınlıqla onlara baxırdı. O, məni qucaqladı, Nellini sinəsinə bərk sıxdı, hər kəsi yanağından öpdü və dedi: "Mən tezliklə gələcəyəm!..." Bu onun son sözləri idi… Çarpayının yanında anam dururdu. O ağlayırdı… Atamın həbsindən yarım il sonra üçüncü bacım doğuldu. Bir gün əvvəl biz atamdan məktub almışdıq. O, yazırdı: "Əziz qızlarım, sizi çox sevirəm… Mənim üçün narahat olmayın… Zöhrə, əgər oğlan doğularsa, onun adını Pulatı qoy, yox qız olarsa, Gülçöhrə olsun”.

***

Gülçöhrə isə xatirələrini belə bölüşür:

"Anama çox ağır idi. Atamın həbsindən sonra bizi evdən çıxartdılar. Atamdan xeyli kitablar və əsərlər toplusu qalmışdı. Müharibənin soyuq illərində bu kitablar bizi donmaqdan və soyuqdan xilas etdi. Biz böyüyəndən sonra Nelli anama aktrisa olacağını bildirdi. Anam əvvəlcə buna razı olmasa da, sonrada Nellinin təkidini görüb qəbul etdi.

Rejissorluq fakültəsinə tələbat çox olmasına baxmayaraq, Nelli bu imtahandan uğurla keçdi. O, çox yaxşı və savadlı insanlardan dərs aldı".

Bu illər ərzində Zöhrə Ataullayeva qızları ilə birgə müxtəlif instansiyalara həbs edilmiş həyat yoldaşının taleyini öyrənmək üçün məktublar göndərirdi. Və yalnız 1957-ci ildə onlar çoxdan gözlənilən cavabı aldılar: 1940-cı ildə Xayrula Ataullayevanın güllələnməsi və onun ölümü haqqında şəhadətnamə.

***

Zahirən yüngül, qayğısız Nellini narahat edən isə atasının dəhşətli taleyi idi. Nellinin ən mənfi xüsusiyyəti isə narkotik istifadəçisi olması və içki içməsiydi. Bu məhvedici vərdişlər onun çətin həyatında dopinq idi.

***

Azərbaycanlı tamaşaçılar onu Tofiq Tağızadənin 1954-cü ildə ekranlaşdırdığı “Görüş” filmindəki Lala İzmayılova rolundan yaxşı tanıyırlar. "Görüş" filmində Nellinin canlandırdığı Lala rolunu azərbaycanlı aktrisa Sofa Bəşirzadə səsləndirib.

Aktrisa universitetin son kursunda oxuyarkən moskvalı Volodya adlı oğlanla evlənir. Amma həyat yoldaşının yüksək vəzifəli məmur olan valideynləri onları qəbul etmir və yeni ailəni evdən çıxarırlar. Həmin vaxt isə Nelli hamilə olduğunu öyrənir. O, övladını itirməkdən çox qorxurdu. Volodya isə Nellinin hamilə olmasını eşidib sevinmir, çünki özünü ata olmağa hazır hiss etmirdi. Ərinin soyuq münasibətilə üz-üzə qalan Nelli imtahanlarını verib, məcburən ata evinə Daşkəndə dönməli olur. 1963-cü ilin payızında onun oğlu – Nikita dünyaya gəlir. Volodya isə Daşkəndə oğlunu və həyat yoldaşının qohumlarını görməyə, onlarla tanış olmağa gəlir. O, Nellini Moskvaya aparmaq istəsə də, Nelli buna razı olmur. O, oğlu ilə Daşkənddə qalmağı üstün tutur və tədricən Volodya və Nellinin münasibətləri pozulur.

Özbəkistanlı sənətçi, Əməkdar İncəsənət Xadimi Əli Xamrayev xatirələrində yazırdı:

“Nellini uşaqlıqdan xatırlayıram. Mənim anam “Uzbekfilm”də montajçı işləyirdi deyə bütün günüm studiyada keçirdi. Nelli ora-bura qaçırdı. Heyranlıqla bu prosesi müşahidə edirdim. O qədər gözəl idi ki, işıq saçırdı”.

Nelli sənədli film rejissoru olsa da, bədii filmlərə çəkilmək istəyirdi. Lakin kimdənsə nəyisə xahiş etmək onun adəti deyildi. O, heç vaxt ruhdan düşmür, necə istəyirdisə, elə də yaşayırdı. Aşiq olanda və film çəkəndə bütün ruhunu ortaya qoyurdu. Nelli öz dostlarına “Qocalığı təsəvvür etmirəm, istəyirəm gənc və gözəl ölüm” deyirdi”.

1970-ci ildə tale Nellini "Kino xronikaları" layihəsinin redaktoru Şöhrət Yereminlə yaxınlaşdırır. Onları sevgi, cavanlıq, ümumi iş birləşdirirdi. O, Nikitaya atalıq etməyi qəbul edir. Nelli ona yaxın insanın dostluğuna çox sevinir, illər sonra ailə istiliyi tapdığı üçün xoşbəxt günlər yaşayırdı.

***

Ancaq onun bu xoşbəxt günləri də çox çəkmir. Narkotik və içki ilə əlaqədar olaraq o, çəkilişlərdə problem yaşamağa başlayır. Nelli 1974-cü ilin mayından Özbəkistanın təhsil sistemi ilə bağlı sənədli filmin hazırlanması üçün Buxarada yerləşən pambıq kombinatında gerçəkləşən çəkilişlər zamanı nəfəs almaqda çətinlik çəkir. O, kombinatdakı tozdan qaçıb küləkli havada dayanır ki, rahat nəfəs alsın. Bu zaman bərk soyuqlayır və xəstəxanalıq olur. Xəstəxanada isə onun onkoloji xəstə olduğu ortaya çıxır. Nellidə ağciyər xərçəngi aşkarlanır. O, ən yaxşı xəstəxanalarda müalicə alırdı. Sonuncu dəfə ailəsi onu öz istəyilə Moskvaya aparır. Ancaq həkim hər şeyin gec olduğunu söyləyir.

Xəstəlik qarşısında aciz qalan Ataullayevlər ölkəyə qayıdır, Daşkənd hava limanında Nellini dostları, həmkarlarından ibarət izdiham qarşılayır.

“Nellinin son illərini oğlu Nikita və anası ilə birlikdə yaşayır. Bir gün yaşadıqları Jukovski küçəsi ilə irəliləyərkən Nelli yola, evə və küçəyə diqqətlə baxıb oğlunu bərk-bərk qucaqlayıb qəmgin səslə deyir: “Mən bu küçə ilə sonuncu dəfə gedirəm”.

***

1974-cü il iyulun 27-si axşam saatlarında Əməkdar artist Nelli Ataullayeva 42 yaşında vəfat edir. Nellinin son sözü “Ata” olur.

Nikita anasının ölümündən sonra bir müddət nənəsi Zöhrəylə yaşayır. Lakin, sonradan atası onu Moskvaya aparır. Pasport alınan vaxtı isə Nikita öz təkidilə anasının soyadını götürür. Nikita Vladimir Ataullaev hazırda uğurlu biznesmenlərdən biridir və Moskvada yaşayır. Onun ailəsi – arvadı Yelena, qızları Alina, Alyona və oğlu Alen Ataullayev soyadını daşıyırlar.

***

Qeyd edək ki, Nellinin çalışdığı təşkilatların heç birində sənətçinin yubiley və xatirə günlərini keçirilməyib. Onun haqqında nə kitablarda, nə də qəzetlərdə yetərincə məlumatlar yayılmayıb.

• Füzuli və müasir ədəbiyyat
• Azərbaycanda Mərakeş filmləri həftəsi keçiriləcək
• Məşhur aktyor bu seriala çəkilməkdən imtina etdi