Kulis.az yazıçı Varislə söhbəti təqdim edir.

- Nəşriyyatların və kitab mağazalarının siyahılarına görə çox oxunan müəlliflərdənsiniz... Son kitablarınızla bağlı durum necədir?

- Metrodakı yayım şəbəkəsi bağlanandan sonra bir az zəifləmə var. Kitablarımın 40 faizi orda satılırdı. Kitablarım həmişə 10 min tirajla çıxıb. Amma 2014-cü ilin yayında Azərbaycanda sayca 9-cu romanım 6 min tirajla çıxdı. Metroda ciddi satış vardı. Bir də tiraja pirat nəşrlər ciddi təsir edir.

- Mübarizə aparmaq olmur?

- Qanunda boşluqlar var. Sən demə, yazıçı pirat nəşriyyatı məhkəməyə verə bilməz. Nəşriyyat verə bilər. Hətta onların “28-də” nəhəng bazaları da var. Getmişəm ora.

- Mənə maraqlıdır, Varis hardasa işləməsə kitablarının satışı ilə dolana bilər?

- Demək olar ki, dolana bilərəm. Amma təbii ki, 10 milyonluq ölkə üçün tirajımdan razı deyiləm. Heç bununla dolanmaq da olmaz. Mən xaricdə satılan kitabları da bura daxil edirəm.

- Doğrudanmı, Rusiyada, Türkiyədə sizin kitablara tələbat var? Yoxsa siz də çoxu kimi sadəcə pul verib çap edirsiniz?

- Dünyanın 23 ölkəsində kitabım satılır. 2015-ci il Rusiyada ədəbiyyat ili elan edilmişdi. Bu il çərçivəsində Beynəlxalqa Moskva ədəbi mükafatı təsis olundu. Mən də qısa bir hekayə ilə iştirak elədim. Əvvəl uzun, sonra qısa siyahıya düşdüm. Mükafatın 20-liyinə düşənlərin “Sovremennie klassiki” seriyasından kitabları çıxırdı. Təsəvvür edin bu seriyada Tolstoyun “Hərb və sülh” əsəri çap olunub. Qızıl və gümüş dövrü əhatə edən 50 cilddir, 20-si müasirlərə aiddir. Müasirlər yeni dalğa ədəbiyyatının təmsilçiləridir. Mənim də “Yanvarın 13 günü” kitabım dekabr ayında həmin seriyadan 5 min tirajla çıxdı və məncə bu, böyük uğurdur. Həm Moskvada, həm Bakıda təqdimatı keçirildi. 13 hekayədən ibarətdir. Bu hekayələr bizdə zaman-zaman çap olunub.

- Azərbaycandan bu seriyada kimsə var?

- Xeyr.

- Yeni dövr yazıçılarımızın ən istedadlısı belə min tirajdan artıq kitab buraxa bilmir. Siz onların bacarmadığı nəyi bacarırsınız?

- Yazıçı əvvəl oxucunun arxasınca getməli, özünə auditoriya toplayıb, sonra ardınca aparmalıdır. Məni Azərbaycanda 2008-ci ildə ilk “Sonuncu ölən ümidlərdir” kitabım tanıdıb. Halbuki “77-ci gün” romanım 2005-ci ildə yazılmışdı, onunla da debüt edə bilərdim, amma eləmədim. Birinci sevgi romanı idi. Auditoriyanı hökmən nəzər almaq lazımdır. Bizdə belə bir deyim var ki, yüngül ədəbiyyat daha çox oxunur. Dünyada kriteriyalar tamam başqadır. Reytinq siyahılarında birinci yerdə gedir belletristika, fantaziya. Tarixi, fəlsəfi, psixoloji romanlar sonra gəlir.

- Siz özünüzü hansı janrda görürsüz?

- Mən özümü belletristika, yüngül sevgi romanları yazan yazıçı hesab eləmirəm. Sadəcə geniş oxucu kütləsi toplamaq üçün ilk olaraq belə bir romanla çıxış etdim.

- Amma belə bir fikir də var ki, belletristika və detektiv oxuyan oxucu heç vaxt ciddi ədəbiyyata gəlmir. Siz gətirməyi bacardınız?

- Ciddi roman və hekayələrimin həm Azərbaycanda, həm də beynəlxalq aləmdə qazandığı uğur göstərir ki, bacardım.

- Deyirsiniz, ilk kitabımla oxucu yığırdım... Amma imic formalaşır və bunu dəyişmək çətin olur.

- Sualınıza cavab olaraq, “Metamorfoza” və “77-ci gün” romanlarının adını çəkərdim. Bunlar məni ciddi yazıçı kimi göstərmək üçün kifayətdir. Bu yaxınlarda Türkiyə üçün 4-cü - “Yaşıl üzlü gündəlik” kitabımın müqaviləsini imzalayacam və çox fantastik tirajla çıxacaq. Türkiyədə ən populyar əsərim “Son məktub”dur ki, başdan-ayağa insan düşüncəsinə aiddir. Minkitab.com portalının reytinqində türk dilində çıxan xarici və Türkiyənin müasir və klassik yazıçılarının 50 min romanı arasında 52-ci yerdədir. “Sonuncu ölən ümidlərdir” və “Sənə inanıram” romanları Özbəkistanda 126 min tirajla çıxıb. “Metamorfoza” bir Amerika nəşriyyatının təşəbbüsü ilə ABŞ-da çap olundu. Bu roman görə Elçin müəllim zəng vurub məni təbrik eləmişdi və mənim üçün bu çox böyük qiymət idi. Bizdə qərar verməyə tələsirlər. Yazıçı kitabdan-kitaba dəyişə, inkişaf edə bilir.

- Sizə ən çox pul qazandıran hansı kitab olub və sirr deyilsə nə qədər?

- Dəqiq deyə bilmərəm. Pul eyni vaxtda səkkiz-doqquz kitabdan gəlib deyə, ümumi hesablanıb. Azərbaycanda ən çox ilk kitabım satılıb. Beş dəfə təkrar çap olunub.

- Çox oxunmaq yazıçı üçün nə qədər vacibdir.

- Məncə, əlli faiz. Balans qorunmalıdır. İstənilən yazıçı elə qıcıqlandırıcı mövzuda yazar ki, çox oxunsun. Ancaq bunun dalınca tam getmək də olmaz.

- Siz yazanda məqsədiniz nə olur: bazarmı?

- Baxır kitaba. Məsələn, “77-ci gün”ü yazanda heç vaxt bazar haqqında düşünməmişəm. Bu məqsədi heç ilk kitabımda da yox idi. orda da məqsəd pul qazanmaq yox, populyarlıq idi.

- On romanınız çıxıb də...

- On bir.

- Bunların içindən insafən neçəsini seçərdiniz?

- Hardasa, beşini.

- Dünya ədəbiyyatı ilə aranız necədir? Kimləri oxuyursunuz?

- İzləməyə çalışıram. “Nyu York Tayms”ın bestsellerlərini oxuyuram. Nə çıxırsa... Dünyanın ən ciddi kitablarından hesab olunur bu seriya. Nobel mükafatçılarını da, təbii ki, izləyirəm. Son illər çox sevdiyim yazıçılardan biri Orxan Pamukdur. Onunla bağlı bəzən fikirlər haçalanır, ancaq doğrudan da böyük yazıçıdır. Joze Saramaqo və Murakami çox sevdiyim müəlliflərdir. Ötən əsrdən Markesi qeyd edərdim. Çoxdu izlədiklərim. Saysaq uzun olacaq.

- Pamukun son romanını oxudunuz: “Qırmızı saçlı qadın”

- Yox, amma planlaşdırıram.

- Paolo Koelyo necə?

- O, mənə daha uyğun yazıçıdır, hə (gülür). Nə yazdığını bilir və auditoriyanı əlində saxlamağı bacarır. Sevdiyim müəlliflər içərisində Viktor Rozanov da var. Sırf ədəbiyyat deyil, daha çox filosofdur, amma sevə-sevə oxuyuram.

- Bizdə kimlərlə maraqlanırsınız?

- Mirzə Cəlilin adını ilk növbədə çəkərdim. Sizin sorğuda “Poçt qutusu”nun qalib olması təsadüfi deyil. Düzdü, buna görə tənqid yazanlar da oldu, amma məncə dahilərə bu cür divan tutmaq olmaz. Anarı və Elçini müasir ədəbiyyatımızın ən uca zirvələri sayıram. Nisbətən sonrakı nəsildən isə, şübhəsiz ki, Kamal Abdullanı... Bu böyük imzalara Çingiz Hüseynovu da əlavə edərdim.

- Gənclərdən...

- Xanımlardan iki imza diqqətimi çəkib: Nərmin Kamal və Pərvin. Nərmin xanımın çox fərqli, orijinal təhkiyəsi var. Pərvinin də bir hekayəsini bəyənmişdim, təəssüf, adını unutmuşam. Bir də özümə yaxın yazıçı kimi Elçin Səfərlinin adını çəkə bilərəm.

- Başqa...

- Çox ad çəkə bilərəm, sadəcə, istəmirəm. Çünki kimisə unudaram və inciyərlər.

- Yaxşı, belə deyək, müasir nəsrimizdən razısınızmı?

- İnandırım sizi, bizdə gənclərin yazdığı elə mətnlər var ki, lazımı səviyyədə təqdim etsək, dünyada bestseller kimi qəbul olunar. Sadəcə biz təqdim etməyi bacarmırıq. Heç Nizamini dünyaya tanıda bilməmişik, o da ki, yeni dövr yazıçıları ola.

- Gənc nəsil yazarlar arasında sizə qəribə şəkildə inkarçı mövqe var. Sizcə, bu nədəndir?

- Bir yazıçı başqa biri haqqında tənqidi fikir səsləndirirsə, mən bunu qəbul eləmirəm.

- Tolstoy Şekspiri, Axundov Füzulini inkar edirdi amma...

- Bilirəm. Sadəcə mən xoşlamıram. Etik deyil. Yazıçı dedi-qodu etməli deyil, əsər yazmalıdır və bu əsərin gedib ünvana çatmasına çalışmalıdır. Bu gün Facebook yazıçıları var ki, ortada əsər yoxdur, amma qəhrəmanlıq göstərirlər. Belə tənqidlər mənə qarşı da olur, reaksiya vermirəm.

- Bəziləri sizi sonradan yaradıcılıqla məşğul olan hesab edir, amma mənim yadımdadır ki, 90-larda “168 saat” qəzetində silsilə hekayə və seriallar yazırdınız.

- İlk hekayəm 1990-cı ildə “Ulduz” jurnalında İsmayıl Şıxlının uğurlu yolu ilə çap olunub. Onda BDU-da tələbə idim. 90-cı illərdə qəzetçilik məni daha çox çəkirdi. Ciddi ədəbiyyata 2008-ci ildə ilk romanımla gəldim.

- Elxan Qaraqan və Elxan Elatlı da var... Rəqibləriniz...

- (Gülür) Heç kimi özümə rəqib saymıram. Mənim hədəflərim başqadır. Danmaq olmaz ki, bu gün kitabı oxunan Çingiz Abdullayevdi, Elxan Qaraqandı və Elxan Elatlıdı. Üçünə də hörmətim var.

- Nədir hədəfləriniz?

- Dünyaya çıxmaq, beynəlxalq uğurları davam etdirmək. Ədəbiyyat böyük silahdır. Biz ədəbiyyatdan Qarabağ həqiqətlərinin dünyaya çatdırılmasında da istifadə edə bilərik. Mənim bu yöndə də bir neçə işim olub. Siyasi hekayələr yazmışam və beynəlxalq rezonans doğurub.

- Yazıçı millətçi olmalıdırmı?

- Bəşəri dəyərlərdən yanaşanda yox. Ancaq Azərbaycan, o cümlədən Qarabağ reallıqlarına baxanda, hə, millətçi olmalıdır. Özü də lap qatısından. Ultra millətçi.

- İndi nə yazırsız?

- “Üçbucaq” adlı romanım hazırdır, may ayında çap olunacaq.

- Söhbət üçün sağ olun.

- Siz də sağ olun.

• “Ermənilər onu araqla zəhərləmişdi” – Cavanşir Yusifli ilə Tofiq Bayram söhbəti
• Pul qazanmaq üsulu
• Məddahlar və riyakarlar