Atatürk hərbi zəkası və siyasətçi kimi uzaqgörənliyi ilə bərabər elmə, mədəniyyətə də isti münasibətlərlə bağlanan şəxs idi. Boş zamanlarında kitablar oxuyub qeydlər götürən Qazinin rakı məclisinə dövrünün sənət adamları toplaşır, bu rakı məclisi sənət dərslərinə çevrilirdi.
Atam.org saytında çap edilən məqalədə isə Atatürkün oxuduğu kitablar haqda danışılır.
1921-ci ildə Türkiyə Böyük Millət Məclisində çıxış edən Atatürk Jan Jak Russonun “İctimai müqavilə” əsərindən sitat gətirərək millət vəkillərinə bu kitabı oxumağı tövsiyə edir.
İstanbulda hərbi təhsil aldığı vaxtlarda Atatürkün qadağan edilmiş “Fransa İnqilabı Bəyamnaməsi”ni oxumasını dostu Ali Fuat Cebesoy qeyd edir. Sonralar Türkiyənin SSRİ-də səfiri olan Ali Fuad Paşa Nazım Hikmətin dayısıdır.
Atatürk bir kitabın müəllifidir də. “Həndəsə müəllimlərinə bələdçi” adlanan bu kitab 1937-ci ildə müəllifin adı göstərilmədən çap edilmişdi. Atatürk kitabı 1936-37-ci illərdə Dolmabağça sarayında yazmışdır.
Atatürkdən müsahibə alan Rövşən Əşrəf onun masasının üstündə Balzakın, Mopassanın fransızca kitablarını görmüşdür. Fransızca yaxşı bilən Atatürk fransız müəllifləri orijinaldan oxuyardı.
1922-ci ildə Akşehirə gedən Atatürk gün boyu evdən çıxmamış və Rəşad Nuri Güntəkinin “Çalıquşu” romanını oxumuşdur. Roman elə həmin il-1922-ci ildə çap edilib.
Atatürk kitabları həmişə stol arxasında oxuyur, bəzən kitaba, bəzən isə yanında saxladığı kağızlara qırmızı və göy qələmlə qeydlər edirdi. Oxuyarkən siqaret qutusunu da yanında saxlayar, dayanmadan oxuyar, bəzən isə siqaret və qəhvə ilə fasilə edərdi.
Qazinin mütaliə dairəsi də çox geniş idi. O hüquqa, fəlsəfəyə, sosiologiyaya dair kitablar mütaliə etdiyi qədər müxtəlif lüğətləri də vərəqləyər, bədii ədəbiyyatı da heç zaman unutmazdı.
