Kulis.az tanınmış tərcüməçi Beydulla Musayevin (1907-1971) gündəliyindən “21 aprel 1937-ci il” adlı hissəni təqdim edir.
Yeni il çox yeniliklər gətirdi. “Azərnəşr”in direktoru Əsəd Axundovun kabinəsinə çağırılmış yazıçılar, redaktorlar yığıncağında Səməd Vurğunun bir az da qüvvətli xarakteristikası üzrə məni bədii əbəbiyyat şöbəsinin müdir müavini götürməli oldular. Yeni adam - Şamilov Ələkbərlinin yerinə gəlmiş adam - razılıq verdi. Etiraz etməməsinə səbəb vardı. Məqaləsini tənqid etmiş, qəzetə buraxmamışdım.
Mikayıl Müşfiq
O zamandan yeni vəzifədə işləyirəm. Eyni zamanda redaktoram. “Nağıl və dastanlar” və b. kitabları redaktə etdim. Lakin müavinlik məsələsi çox vaxt aldığından və şöbədə fikri iş üçün variant olmadığından iki dəfə çıxmaq üçün ərizə verdim. Rədd edildi...
...Bir neçə gün əvvəl də Sabit Rəhman məni “Azərkino”ya resenziya yazmağa çağırdı. İşimin çoxluğuna baxmayaraq, bir vətəndaş kimi, kino işlərini yüksəltmək məqsədi ilə xahişi qəbul etdim. Bir ssenariyə ətraflı resenziya yazdım. Dubinskilər qohum-əqrəbasını, dostunu, bir sözlə julikləri başına toplayıb “Azərfilm”i talayıb, çapırmış. Milyonlar yemişlər. Mən bizim baş idarəyə təəccüb edirəm...
Əhməd Cavan
Mənim resenziya yazdığım axmaq bir şeyə, antisovet, əksinqilabi bir zibilə 10 min qabaqcadan almış... Belələri tək deyil. S.Rəhman və M.K. (Məmməd Kazım - red.) indi “Azərfilm”i zibillərdən təmizləyir. Yazıçıları cəlb edir. Dubinskiləri “Azərfilm”də işləyən julikləri görəndə insan heyrət edir. Bu qədər də həyasızlıq, qanmazlıq olarmış.
...5 gündür ki, Yazıçılar İttifaqının plenumu gedir. Plenum əsasən Moskvada Puşkin yubileyinə həsr edilmiş plenuma həsr olunsa da söhbətləri ədəbiyyatımızda bir neçə adamların işi ətrafında gedir:
Yusif Vəzir Çəmənzəminli
Ə.Cavad (Əhməd Cavad – red.),
Y.Vəzir (Yusif Vəzir Çəmənzəminli- red.),
S.Hüseyn (Seyid Hüseyn – red.) və
M.Müşfiq (Mikayıl Müşfiq- red.).
Bunlar haqqında həmçinin “Yeni yol”da, həm “Kmmunist”də məqalə çıxmışdı. Burada Əhməd Cavad, Yusif Vəzir və Seyid Hüseyni əsasən sovet tematikasına yaxınlaşmamaqda, müsavat firqəsini ifşa etməməklə töhmətləndirirlər. Haqlı töhmətdir. Aydın görünür ki, bu adamlar keçmişindən əl çəkə bilmirlər. Xüsusən Ə.Cavad. Lakin M.Müşfiqin onlara qatılması haqsızlıqdır. Bunu hamı etiraf etdi.
Seyid Hüseyn
Plenumda Müşfiqin çıxışı oldu. Ədəbiyyat tariximiz bu çıxışı qeyd edəcək, Müşfiq çox səmimiyyətlə məruzəsində, dünyabaxışında olan təzadları boynuna aldı. “Beynim irəli aparırsa, bəzən qəlbim buna mane olur” – dedi – “Ancaq məni yandıran bir şeydir: məni ölkəmin ögey oğlu kimi qarşılayırlar. Həm məni...” Səsi titrədi, gözləri yaşardı.
Müşfiq çıxışının səmimi olduğunu hamı etiraf etdi. Çıxışında əvvəldən axıra kimi hamını sarsıtdı, çoxlarının gözü yaşardı. Mən də onlardan biri oldum. Onun buraxdığı dərin, sarsıdıcı təsir ömrüm olduqca yadımdan çıxmaz. Çıxışını yazmış olduğu rübailəri oxumasilə qurtardı.
P.S. Gündəliyi redaksiyamıza professor Bədirxan Əhmədov təqdim edib. Onu bütövlükdə “Azərbaycan” jurnalından oxuya bilərsiniz.
