Azərbaycan dilində (türkcəsində) yazılmış ilk şeir İzzəddin Həsənoğlunun qəzəlləri deyil, Şəms Təbrizinin (1185 – 1248) şeiri imiş. Kulis.azın məlumatına görə bu barədə tarixçi Əkbər N. Nəcəf yazıb.
Həmin şeir Həsənoğlunun şeirlərindən 50 il əvvəl qələmə alınıb.
Şeir Mövlana Cəlaləddinin əlyazmaları arasında yer alıb, 1930-cu illərdə İstanbul Universiteti Ədəbiyyat Fakültəsi müəllimlərindən M.Şərafəttin tərəfindən ortaya çıxarılıb.
Həmin şeiri təqdim edirik:
Ussun varsa ey akıl
Aldanıb kıl zinhar mala.
Şol nəsnə ya ki sən koyub,
Gidəsin ol bunda kala.
Zəhmətini görübənin,
Dürərsin dünya malını,
... xarç edib səni,
Anmaya ... zəhi bəla.
Sənu unudur dostların,
Oğlun kızın avratların,
Ol malını üləşsələr
Hesab edüp kıldan kıla.
Kilmayalar sana vəfa,
Bunlar bay ola sən gəda,
Sənin içün virməyələr,
Bir parə ətmək yoksula.
Bir dəmliğa ağlaşalar,
Andan varup bayraşalar,
Səni çukura gömüşüp
Tiz dönələr gülə-gülə.
Ol kim gidə uzaq yola,
Gərək azık ala bilə,
Almaz isə yolda kala,
Itməyə hər giz mənzilə.
Vidi sana malı Çalab,
Ta hayra kılasın səbəb,
Xeyr eylə, kıl hakkı tələb
Vermədən ol malın yelə.
Bu gün sevinirsin bənim,
Altunum akçəm çok deyü,
Anmazmısın ol günü,
Kim möhtac olasın bir pula.
Əssitməyə malın sənin,
Hoş olmaya halin sənin,
Nəsnərməyə əlin sənin,
Gər sunmadınsa əl əla.
Ol mal didügün mar ola,
Hakkakirun tar ola,
Hər giz mədəd bulmayasın,
Çevrə bakub sağ u sola.
Ilttin isə anda çarak,
Ola sana ol xoş turak,
Bundanə kim kıldın yarağ,
Anda sana karşu gələ.
Mal sərmayə kılgil azık,
Hakka inanırsan bayık,
Yap ahirət dünyayı yık,
Ta irəsin xoş mənzilə.
Çün ola əlində dirəm,
Güç yettikçə kılgil kərəm,
Öyüt budur ki ben dirəm,
Dövlət anın öyüt ala.
Ayıtma malın ola tələf,
Hak bir binin verir verir haləf
Kılgil sələf kılma aləf,
Ver nə kamu zayi ola.
Dilər isən eyşi əbəd,
Dut kıl nə didisə ol əhəd
Andan dilə hər dəm mədəd
Ta irişəsin hasıla
Böyle buyurdu Lem yezəl
Bilin bəni qılın aməl
Tərk eyləniz tuli əməl,
Uymayız hər bir batıla.
Yoxsul isən sabreylə gil,
Gər bay isən hayreylə gil,
Hər bir hala şükreylə gil,
Hak döndürür haldan hala
Dünya anın, ahrət anın,
Nimət anın, mihnət anın,
Tamu anın, Cənnət anın,
Dövlət anın kanı bula.
Hakka bana na mal gərək,
Nə kıl gərək, nə kal gərək,
Diləyim yü hal gərək,
Kəndüzini bilən kula.
Bən bir biçarə ey ilah,
Yavlak çok eylədim günah,
Yazıklarımdan ah ah,
Nə şərh edən gəlməz dilə.
Ey Şəms dilə Hakdan haki,
Biz faniyiz oldur baki,
Kamular anın mütaki,
Ta hod ki ol kimin ola.
