Kulis.Az Əyyub Qiyasın tərcüməsində Nobel mükafatçısı Uilyam Yeytsin şeirlərini təqdim edir.
İrlandiyalı şair və dramaturq Uilyam Yeyts 13 iyun 1865-ci ildə paytaxt Dublinin Sandimaunt məhəlləsində, hüquqşünas ailəsində anadan olub. Şairin atası Con Batler Yeyts dövrünün adlı-sanlı hüquq müdafiəçisi kimi tanınsa da, oğlu Uilyamın iki yaşı tamam olanda vəkillik fəaliyyətindən uzaqlaşaraq, Londona – rəssamlıq məktəbində oxumağa gedib. Londonda rəssamlıq təhsili alan Con Batler sonralar portret ustası kimi tanınıb.
Uilyam Yeytsin kiçik qardaşı Cek Batler tanınmış irland rəssamı olub. 1880-ci ildə Yeyts ailəsi yenidən İrlandiyaya qayıdaraq, Dublin şəhərində məskunlaşıb. Dublində məktəbi bitirən Uilyam Yeyts atasının təklifi ilə rəssamlıq məktəbinə daxil olub.
Uilyam Yeyts erkən yaşlardan şeir yazmağa başlayıb və istedadını üzə çıxara bilib. Onun gənc yaşlarında uğura imza atmasında şairlərdən Uilyam Henlinin, Herhard Hopkinsin, Uilyam Morrisin və Oskar Uayldın müəyyən təsiri və xidmətləri olub.
1885-ci ildə Yeyts irland gizli cəmiyyətinin üzvü, ömrünün müəyyən illərini həbsxanada keçirən və azadlığa çıxandan sonra Dublinə qayıdan Con O`Liri ilə tanış olub. Bu yeni tanışlıq Uilyam Yeytsin yaradıcılığına da müəyyən təsir göstərib və şair patriotik şeirlər yazmaq, irland adət-ənənələrini tərənnüm edən təsvirlər yaratmaqla yaradıcılığının yeni mərhələsinə qədəm qoyub.
Erkən yaşlarından okkulizmə meyl salan Yeyts hələ rəssamlıq məktəbində oxuyanda məşhur şair və okkulist, A.E.Oni imzası ilə çıxış edən Corc Rassellə tanış olub. Sonradan C.Rassel və bir neçə nəfərlə magiyanı və şərq dinlərinin magik tərəflərini öyrənmək üçün Germetika Cəmiyyətini yaradıb. Həmin cəmiyyətə Uilyam Yeyts rəhbərlik edib.
1889-cu ilin 30 yanvar günündə Yeyts Mod Honn ilə tanış olub və qadın uzun illər şairlə sevgi yaşayıb. Mod Honn İrlandiya azadlıq hərəkatının fəallarından olduğu üçün Yeytsi də siyasi fəaliyyətə cəlb edib. 1890-cı ildə U.Yeyts “Qızıl Şəfəq Ordeni”nə daxil olub.
1899-cu ildə şairin ilk kitabı – “Qamışlıqda əsən küləklər” çap olunub. Həmin dövrdə Yeytsin əsas yaradıcılığı kelt mifologiyasına və folkloruna köklənib. XX əsrin əvvəllərində Yeyts teatra maraq göstərib və bir neçə dram əsəri yazıb, irland milli “Abbat Teatrı”nın fəaliyyətinə yaxından kömək edib. Yeyts yapon teatrının motivlərini və üslubunu əks etdirən pyesləri ilə teatr ictimaiyyətinin diqqətini çəkib. Şair 1917-ci ildə iyirmi beş yaşlı Corci Hayd-Liz ilə ailə qurub.
1923-cü ildə ədəbiyyat üzrə sayca iyirmi üçüncü Nobel mükafatı alan məşhur irland şairi və mütəfəkkiri Uilyam Yeyts bu mükafatı “Ehtiraslı poetik yaradıcılığına, milli ruhla qələmə aldığı yüksək bədii təxəyyülünə görə” alıb. Bu mükafatdan sonra çap etdirdiyi “Qüllə” və “Burma pillələr” adlı kitabları oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb, ədəbi aləmin diqqətini çəkib.
Böyük irland şairi Uilyam Yeyts 1939-cu ildə Fransanın Monton şəhərindəki otellərdən birində vəfat edib, şairin nəşini ölümündən 9 il sonra – 1948-ci ildə vətəni İrlandiyaya gətiriblər.
Əyyub Qiyas
GÖY ÜZÜ ŞAİRƏ İPƏK KİMİDİR
Bir zaman göy üzü ipək kimiydi,
Qızıl şüalarla bəzənmişdi o.
Gün boyu kölgələr gözün qıyırdı –
Parlaq şəfəqlərə bələnmişdi o.
Parlaq şəfəqlər də ayaqlarına
Döşənib qalmışdı – yol gözləyirdi.
Mənim varım-yoxum arzularımdı,
Mənim arzularım səndən deyirdi.
Elə ki, vədini unutdun tamam,
Elə ki, özgələr yar oldu sənə,
Mən də özgələrə meyl bağladım,
Gəl ki, unutmadım mən səni yenə.
Elə ki, gözümü alır yuxular,
Elə ki, şərabdan məst olur başım.
Tək sənin simanı düşünürəm mən,
Sənin həsrətinlə axır göz yaşım.
NƏĞMƏLƏRƏ DON TİKDİM
Nəğmələrə don tikdim
Qırçınlı lentlərdən yox – gözəllik havasından.
Qədim əfsanələrin bəzəkli libasından.
Nəğmə olarsan, qadın,
Başdan-başa bir nəğmə...
Sənin gözəlliyini axmaqlar dərk eləməz,
Nəğmə qadın – qəm çəkmə.
Qəm çəkmə, nəğməm mənim,
Axmaqlar nə bilir ki, necə olur gözəllik,
Necə olur ruhumuz bir-birinə qarışır.
Sən elə gözəlsən ki, sənin kimi gözələ
Çılpaq gəzmək yaraşır.
QOCALIQ ÜÇÜN DUA
Tanrım, lütf eylə mənə
Son nəğməmi oxuyum.
Ağlımı alma əldən
Oxuduğumu duyum.
Baş qoşma mən qocaya...
Çox görmə bu nəfəsi.
Nə olar ki, axmaqlar
Mənə nəğmə söyləsə?
Yalvarıram (ürəkdən
qəlbən bağlıyam sənə!),
Qoy mən – ağılsız qoca
Aşiq nəğmələrimi
Oxuyum gecə-gündüz
Elə dua yerinə.
SİYASƏT
Ah, gözəl qız, uzaqsan!
Amma olsun, bəlkə mən
Səninlə birgə yenə
Danışaq ya rusların,
Ya da ki, ispanların
Qəliz siyasətindən?
Dünyanın yarısını
Gəzib dolaşıb tamam
Siyasət bilicisi,
Di gəl ki, siyasətdə
Sanki dilini udub
Nəsə çıxmayır səsi.
Bezdiriblər dünyanı
Müharibə xofuyla,
Lap qədimdən, əzəli.
Mən isə düşünürəm
Əldən gedən gəncliyi,
Bir də ki, sən gözəli.
AVARA ANQUSUN NƏĞMƏSİ
Başımda min bir atəş
Fındıqlıqda gəzirdim.
Fındıq budağın kəsib
Bir tilov da düzəltdim.
Kəpənəklər rəqs edib,
Qonurdu çiçəklərə.
Bir alabalıq düşdü
Tilovuma bir kərə.
Apardım öz evimə,
Alışdırdım odunu.
Qəfildən çaşıb qaldım
Eşidəndə adımı.
Balıq itmişdi gözdən,
Yerində bir gözəl qız.
Alma rəngli saçları,
Var idi onun, yalnız
Çaşıb qalmışdım mən də.
Bir də səslədi məni –
Bu dəfə səsləyəndə
Dinlədim xoş səsini.
Mən qoca avarayam,
Qaça bilməz əlimdən.
Öpərəm yanağından,
Oxşayaram telindən.
Al-əlvan çəmənlikdə
Əl-ələ gəzərik biz.
Göy üzü, Aylı səma
Olacaq şahidimiz.
