Tanınmış şair Ramiz Rövşən bu günlərdə “Ədəbiyyat qəzeti”nin qonağı olub və orda öz şeirlərindən danışıb. Kulis.az qəzetin saytına istinadən həmin materialı təqdim edir.
- Sonuncu dəfə “Ədəbiyyat qəzeti”ndə nə vaxt çap olunduğum yadıma gəlmir… Çoxdan, ola bilsin iyirmi beş il əvvəl… Ümumiyyətlə, xeyli vaxt olar ki, ədəbi orqanlarda çap olunmuram. Bilirsinizmi, indi şeri yazıb qurtarmamış internetə qoyurlar. Şeir də açıldısa, oxundusa, onu yenidən çap etdirməyə elə bir maraq da qalmır. Mənim üçün şeir yazılana qədər maraqlıdı. Amma, təbii ki, kitablarda çap edilir, oxunur.
Ötən əsrin yetmişinci, səksəninci illərində “Qobustan”, “Ulduz”, “Azərbaycan” jurnallarında şeirlərim, tərcümələrim, povest və hekayələrim çap olunub. Doxsanıncı illərin əvvəlində “Xəzər” jurnalında böyük şeir silsiləm getdi. Heç ondan bəri ədəbi jurnallarda şeirlərimin dərc edildiyi yadıma gəlmir. Sonrakı illərdə şeirlərim, hekayələrim, esselərim, əsasən, “525-ci qəzet”də dərc edilib. Bir də ara-sıra “Xəzər” jurnalında tərcümələrim gedib. Bilirsiniz, çap olunmağa mən normal bir hal kimi baxıram. Yəni, mahiyyət etibarı ilə biz yazdığımzın oxunmasını istəyirik. Rəhmətlik Vaqif Səmədoğlu deyirdi ki, şair kimi yox, şeir kimi yaddaşlarda qalmaq istəyirəm. Yadıma gəlir, çox-çox illər əvvəl bir cavan şair münasibətimi bilmək üçün mənə şeirlərini gətirmişdi. Dedim, bir az aydın yaz, oxucunu nəzərə al. Dedi, mənim üçün oxucu maraqlı deyil. Dedim, onda get şeirlərini dənizin qırağında, qumun üstündə yaz, qoy dalğalar yuyub aparsın. Yəni, şair oxucunu vecinə almaya bilər, amma şeir oxunmaq istəyir və oxunmalıdı da. Mənə elə gəlir ki, kifayət qədər tanınmağımıza baxmayaraq, bizim sözün əsl mənasında oxunmağımız hələ qabaqdadı. Hətta rəhmətlik Vaqif Səmədoğlunun da.
İndi siz mənim “Hamı günahkardı dünyada, amma dünyada heç kəsin günahı yoxdu” - misralarımı yada saldınız. Bu misralarda günaha, günahkara bəraət yoxdu. Baxmayaraq ki, bəziləri özləri üçün bunu bəraət hesab edə bilərlər. Məsələ ondadı ki, hansı prizmadan baxırsan. Hər halda bu da bir növ tezisdi. Amma hər hansı şair şeir yazarkən məqsədli şəkildə hansısa tezisləri demək, hansısa konseptual məsələlərdən söz açmaq istəyində olmur. Və bütün bunlar hamısı düşüncənin fərqli bir cəhəti kimi qabarıb üzə çıxır. Çox böyük şairlər var ki, heç vaxt konseptual düşünmürlər. Bəlkə də heç təmiz poeziyanın konseptual düşüncəyə ehtiyacı yoxdu. Mən dəfələrlə demişəm ki, məsələn, nəyisə dəstəkləmək üçün yapışmağa Füzulidən bircə misra belə tapmaq mümkün deyil. Çünki Füzulininki təmiz poeziyadı. Təmiz qızıldan nəsə düzəltmək üçün gərək tərkibinə mis qatasan - Füzuli o mənada qatışıqsızdı. Füzulidə konseptual bir beyt varsa, o da “gər dersə Füzuli ki, gözəllərdə vəfa var, Aldanma ki, şair sözü əlbəttə yalandır” beytidir. Gözəllərdə vəfa var, ya yox? Bu iki misrada bu tezis həll olunmamış qalır. İkinci misra birinci misranı həllolunmaz edir.
Bizim poeziyada bu cür paradoksal misralar azdı. Amma az da olsa, var. “Hamı günahkardı dünyada, amma dünyada heç kəsin günahı yoxdu”. Əslində, bu iki misra da bir-birini həllolunmaz edir. Yəni, hər şey iç-içədir… Bayaq dediyiniz “yağış yuyur, gün qurudur” misrasında olduğu kimi. Sonsuzluq haqqında, əbədiyyət haqqındadı o şeir. Yağışın özünü də, günəşin özünü də yağış yuyur və gün qurudur.. Beləcə, min illər, milyon illər boyu eyni val fırlanır. Qapalı çevrə içində sonsuzluq...
Bu yaxınlarda bir özbək qəzetinə müsahibə vermişdim. Orada da demişdim, bizim altmışıncı illər poeziyamız dünyaya açılış mərhələsini yaşadı. Forma axtarışları, xüsusilə Avropa şeir dilinə, texnologiyasına yiyələnmək, o texnologiyadan öyrənmək, bəhrələnmək... Həmin illər belə bir dövr idi və biz hamımız bu proseslərdən keçib gəlirdik. O zamankı eksperimentlərimin çoxunu mən hələ də çap etdirməmişəm. Yetmişinci illər isə artıq bizim poeziyamızın özünəqayıdış dövrüdür. Elə bil ki, poeziyamız bütün dünyaya açıldı, gördüyünü gördü, götürdüyünü götürdü və sonra da özünə qayıtdı. Ən əsası da budur ki, bizim poeziyamıza metafizik düşüncə yenidən qaytıdı; yəni, Allah və insan münasibətləri… Mənim yetmişinci ildə çıxan ilk kitabımın son şeri “Yorğunluq”dur. Müharibə mövzusunda yazılmış bu şerin məzmunu, bircə cümləylə desəm, Allahın göydən düşüb, ayı oraq kimi əlinə alaraq zəmi biçməkdən yorulmuş kişisiz qadınlara kömək etməsidir. O vaxtlar mənim sufilik haqqında elə də geniş məlumatım yox idi. Amma bu şeir sırf sufi şeir idi. O şeir çap olunanda bizdə Allah, ölüm sözlərinə ciddi qadağa vardı. Nəinki “Allah”. heç “vallah” da yazmaq olmazdı. Bu, sistemin özündən gələn bir qadağa idi. Ancaq həmin illərdə poeziyamız o qadağanı, hasarı aşa bildi. Bu günlərdə metafizik düşüncənin poeziyamızda ən böyük daşıyıcılarından biri - Vaqif Səmədoğlu dünyasını dəyişdi. Allah və ölüm - bu iki söz Vaqif Səmədoğlunun, həmçinin mənim, Vaqif Bayatılının və bir az sonralar Rüstəm Behrudinin şeirlərində çox səslənir. Sovet vaxtı şairlərdən həyatı tərənnüm edən, nikbin, işıqlı şeirlər yazmaq tələb olunurdu. Bu mənada, bizim şeirlərimizə “işıqlı” demək çətiniydi. Çünki bu şeirlərə bir tərəfdən Allahın, o biri tərəfdən ölümün kölgəsi düşürdü. Orasını da deyim ki, metafizik düşüncə Füzulidən tutmuş Cavidə qədər klassik poeziyamızın əsas ruhunu təşkil edir. Səməd Vurğunun “Mən tələsmirəm” şeri, “İnsan” pyesi də həyat - ölüm dilemması məsələsini ortaya qoyurdu. Və vaxtilə bu pyes çox tənqid olunmuşdu. O illərdə Rəsul Rzanın ölüm mövzusunda yazılmış sadə bir şerini də tənqidçilər topa tutmuşdular. Amma onun “Darısqallıq” adlı çox dərin, fəlsəfi və mahiyyətcə qatı antisovet şeri, demək olar ki, diqqətdən yayınmışdı. Ölüm mövzusunun işartıları sonralar Bəxtiyar Vahabzadənin, Əli Kərimin, Məmməd Arazın poeziyasında da özünü göstərirdi. Amma mahiyyət etibarilə Allah və ölüm mövzusu yetmişinci illərin poeziyamıza yenidən gətirdiyi başlıca mövzu idi. O dövrdən başlayaraq ölüm bioloji anlamdan çıxıb metafizik düşüncə faktı kimi poeziyamızda öz əksini tapmağa başladı. Dediyim kimi, yetmişinci illər özünəqayıdış dövrü idi. Və bu məqam mənim o illərdə yazdığım, o qədər də populyar olmayan, amma proqram xarakterli bir şerimdə öz əksini tapıb:
Özünə qayıdır hər şey, özünə,
gözümə qayıdır göz yaşlarım da…
Qısır nəfəsini quşlar, böcəklər,
Günəş
istisini çəkir içinə,
Küləklər hirsini çəkir içinə,
Ətrini içinə çəkir çiçəklər.
Özünə qayıdır hər şey, özünə,
Qoy, ana, başımı qoyum dizinə,
mən də qayıtmışam…
Hardan qayıtmışam,
hardaydım, ana?
Mən niyə getmişdim, niyə qayıtdım?
Bəlkə də yatmışdın, səni oyatdım,
Bəlkə oyatmağa dəyməzdi, ana?!
- Yatmağa dəyməzdi bəlkə, ay oğul…
- Bəlkə qayıtmağa dəyməzdi, ana?!
- Getməyə dəyməzdi bəlkə, ay oğul…
…Bütün bu yolların sonunda nə var, -
bilirdinsə, ana,
Bütün bu yollar
dolanıb-dolanıb axırda yenə
Sənin yanına
gəlirdisə, ana,
Sən məni yanından niyə buraxdın?!.
Təbii ki, bu şeir mahiyyət etibarilə təkcə bir oğlun ananın yanına qayıtması haqqında deyil, geniş mənada “özünəqayıdış”ın ifadəsidir. Mənim “Bir yağışlı nəğmə” kitabımla “Göy üzü daş saxlamaz” kitabımdakı şeirləri müqayisə edənlər hərdən deyirlər ki, sanki bu kitabları iki fərqli şair yazıb. Əlbəttə, bu belə deyil, o kitablar hər kisi eyni şairindi. Amma o kitablarda şeirə fərqli yanaşma var. Mənim “Bir yağışlı nəğmə” adlı ilk kitabım genişliyə hesablanmışdı. Yəni dünyanı görmək-götürmək mənasında. Gənclik elə bu deməkdir; bütün yollar sənin qarşında açıqdı…
Amma ikinci kitabım “Göy üzü daş saxlamaz” dərinliyə hesablanmışdı. Onu da deyim ki, gəncliyimdə mən çox asan yazırdım. Sonra yazmaq mənim üçün çətinləşdi. Niyə çətinləşdi? Əslində, cavanlıq şeirlərimdə də az-çox istedad-filan öz yerində idi, amma sonra tale gəldi… İkinci kitab artıq mənim tale kitabımdı. Yəni, tale deyiləndə, söhbət təkcə bioqrafiyadan getmir. Tale gələndən sonra isə sənin yazdığın şeirlərin ağırlığı dəyişir və ona görə, yazmaq da çətinləşir. Bir dəfə rəhmətlik Vaqif Səmədoğlunun bir müsahibəsinə qulaq asdım. Deyirdi ki, mən deyə bilmərəm o zaman məni çap eləmirdilər, həqiqət budur ki, mən özüm redaksiyalara şeir aparmırdım. Doğru deyirdi. Mən özüm də elə olmuşam. Amma eyni zamanda, ona görə şeir aparmırdıq ki, bilirdik çap olunmayacaq! O şeirləri ki, biz yazırdıq, o dövrdə onları çap etdirmək çox çətin idi. Nəyə görə? Çünki o şeirlər deyirdi ki, insanın halı pisdi. Hər şerin bir informasiyası var da! Kodu var… Nədən yazırsansa-yaz, dəxli yoxdu, şeir insanın bir halını ifadə eləyir. O şeirlərin ifadə etdiyi hal da bu idi ki, insan yaşaya bilmir, darıxır, havasızlıqdan boğulur. Odur ki, o şeirlər mövzusundan asılı olmayaraq, havasına, ruhuna görə çap oluna bilməzdi.
Ümumiyyətlə, Vaqif çox azad bir şair idi, insanı Allaha yaxınlaşdıran bir söz adamıydı. Onun şeirlərində Allaha arabir etirazla bərabər çox böyük bir sevgi və ümid də var. Eyni sözü özüm haqqında da deyə bilərəm. Deyim ki, mənim gəncliyimdə ən çox küsdüyüm adam atam olub. Amma bu dünyada ən çox sevdiyim adam da atam idi. Mahiyyət etibarilə, insanın ən böyük ərki də, sevgisi, incikliyi də ən yaxınına, doğmasına qarşı olur. Bir şerimdə yazdığım kimi; “İlahi, küssəm də, səninəm yenə”. Əslində, bu mənim Allahdan yox, özümdən küsməyimdi. İndi ki bu məqama gəldik, mən heç vaxt dilimə gətirmədiyim bir şeyi demək istəyirəm; cavanlıqda, həyatımın çox çətin, ağır bir vaxtında, demirəm ki, qeybdən nəsə bir səs eşitdim, yox, amma nədənsə, birdən məndə belə bir düşüncə yarandı ki, Allah məni sevir. Mən buna inandım və təskinlik tapdım. Axı niyə də sevməsin? Düzü ha fikirləşdimsə sevməmisinə bir səbəb tapa bilmədim. O zaman cavanıydım, daha iddialı idim. Düşünürdüm ki, əgər Allah mənə şeir yazmaq istedadı, gücü veribsə, deməli, doğrudan da məni sevir. Onu sevməyinlə bərabər, onun da səni sevdiyini dərk edib buna inanırsansa, daha sənin həyatında rast gəldiyin və rast gələcəyin bütün çətinliklər, əzablar bir heçə dönür. Ruhun rahatlanır. Özünü azad, sərbəst hiss edirsən.
Bir dəfə çox ağıllı bir təndiqçinin şeirlərimlə bağlı bir yazısını oxumuşdum; məhəbbətlə yazmışdı. Amma axırda təəssüflə qeyd edirdi ki, deyəsən Ramiz Rövşən doğrudan da Allaha inanır. Deməli, mənim Allaha inanmağım ona qəribə gəlirdi, özünün inanmamağı isə yox… Bilirsiniz, mahiyyət etibarilə Allah ən böyük sevgidi. Bütün varlığın, kainatın nüvəsində cəzb dayanır. Cəzb olmasa külli-aləm uçular, dağılar, hərə bir səmtə gedər. Eləcə də, mahiyyətində sevgi durmayan heç bir əsər əbədi ola bilməz.
“Sevgi” demişkən, bu yaxınlarda gözəl şairimiz Musa Yaqubun çox təsirli bir sevgi şeirini oxudum. Qəribə orasıdı ki, bu şeiri 77 yaşlı bir şair yazmışdı. Özü də neçə illərdi ki, qəbirdə yatan ömür-gün yoldaşına, balalarının anasına, nəvələrinin nənəsinə yazmışdı. Oxuduqca qəhərləndiyim, hətta oxumaq belə adamdan güc tələb eləyən bu şeiri Musa Yaqub hansı gücün hesabına yazmışdı? Məncə, öz böyük istedadından da çox öz böyük sevgisinin hesabına. Bir çox gözəl şeirlər kimi bu şeirin məzmununu da öz sözlərimizlə danışsaq, kifayət qədər adi bir mənzərə alınar. Bu bahar öz xanımının qəbrini ziyarətə gələn şair özü ilə gül gətirməyi unutsa da, o qəbri dörd tərəfdən cücərib torpaqdan baş qaldıran təzə yaz güllərinin əhatəsində görür. Məzmun budur. Yəni, o şeirin ana dilimizdə bizə danışdığı əhvalat bundan ibarətdir. O şeirdə, qalan nə varsa, hamısı o güllərin, çiçəklərin dilindədir.
Tək bənövşə bitib tək yaxınında,
Mənə deyəcəyin gizli sözündü-
Xırda ləçəklərdə titrəyir səsin.
Atam da, anam da yatır yanında,
Necə danışaq ki, eşidilməsin?
Bu həzin misralarda ənənəvi Azərbaycan ailəsinin kədərli mənzərəsi qeyri-adi bir dəqiqliklə verilib. Görəsən, qəbirdə yatan bu qadınla qəbir başında dayanan bu kişi ömürlərində bircə dəfə də olsa, ürəkdən danışmağa imkan tapıblarmı? Nə qədər ki cavan idilər, böyüklərdən utanırdılar. Sonra oğul-uşaq sahibi oldular, uşaqlardan utandılar. İndi biri qəbirdə yatır, yenə danışmağa utanırlar. “Öz yaxınını özün kimi sev”. Bu məşhur dini kəlam bu şeiri yazanda bəlkə heç Musanın yadına da düşməyib. Amma onun bu şeiri insanın ürəyində öz doğmalarına, yaxınlarına o qədər sevgi, mərhəmət hissi oyadır ki...
Eyni hissləri mənim ürəyimdə bizim nisbətən cavan və çox istedadlı rejissorumuz Elçin Musaoğlunun keçən il çəkdiyi “Nabat” filmi də oyatdı. Çox yüksək peşəkarlıqla, bir qədər də panteist ruhda çəkilmiş bu gözəl film əvvəldən axıracan Allahın bütün yaratdıqlarına sevgiylə doludu; müharibə vaxtı tərk olunmuş kənddə unudulub qalan yaşlı qadına da, onun xəstə ərinə də, torpağa, daşa, ağaca, inəyə, hətta canavara da... Artıq bir çox məşhur beynəlxalq kinofestivallarda iştirak edən, mükafatlar alan bu filmin yüksək sənət əsəri olduğuna bütün bunlarsız da mənim heç bir şübhəm yox idi.
Məncə, bizim bugünkü cavan ədəbiyyatımızda məhz Elçinin filmindəki o sevgi çatmır. Söhbət təkcə Allaha və onun yaratdıqlarına sevgidən getmir. İnsanlar bəzən özlərini sevə bilmirlər. Çünki insan özünü sevməyə səbəb tapa bilmir. Və özünü sevməyə səbəb tapa bilməyəndə başlayır nə vaxtsa sevdiklərilə dalaşmağa. Bu, kədərli bir məqamdı. Bu mənada, bəzi cavan qələm sahiblərinin, belə deyək də, davakarlığını başa düşürəm. Amma davakarlığın da bir dövrü var. Bir şey də var ki, ədəbiyyatımız da, dinimiz də deyir ki, insanın ən böyük mübarizəsi özüylədi. İnsan həmişə özü-özünü ötüb keçməyə can atmalıdı, ömrü boyu öyrətməkdən çox öyrənməyə çalışmalıdı. Elə balıqqulaqları var ki, bir damla yağışı içlərinə alıb qapanırlar və öz içlərində o damladan mirvari yetişdirirlər. Bizim bəzi cavan yazarlarımız da ədəbiyyat haqqında bir damcı biliyə, təsəvvürə malik olan kimi beyinlərini qapayırlar. Amma hər balıqqulağının içindəki damladan mirvari yetişmir axı.
Ancaq ağıllı, bilikli cavanlarımızın da bəzən başqa yaradıcılıq problemləri ortaya çıxır. Mən bunun adına Qriboyedovun sözü ilə “ağıldan bəla” deyərdim. Keçən il jurnalların birində bir cavan şairin müsahibəsini və şeirlərini oxudum. Müsbət tərəfi budur ki, maraqlı düşünməyi bacarır. Amma müsahibədəki cümlələrlə şeirlərdəki cümlələr arasında elə bir ciddi fərq görmədim. Sadəcə, müsahibədə cümlələr yan-yana yazılmışdı, şeirlərdə alt-alta. Cümlə ayrı şeydi, misra ayrı. O şeirlərdəki cümlələrdə maraqlı təşbehlərə, bənzətmələrə də rast gəlmək mümkün idi. Amma təəssüf ki, ağıldan gələn o soyuq cümlələri misraya çevirəcək poetik ruh, daxili enerji yox idi. O şeirlərdə sözlərin poetikdən daha çox riyazi, məntiqi kombinasiyaları vardı. Əlbəttə, kimlərəsə mücərrəd görünən “poetik ruh” söhbətini qırağa qoyub, şeirə müxtəlif sözlərin kombinasiyası kimi də baxmaq olar. Amma əsl şeirdə sözlərin bu kombinasiyaları adi məntiqə sığmayan gözlənilməz nəticələr alır. Məsələn, bir neçə sözü götürək: “axşam, ağac, silkələmək, quş, qanad, yorulmaq, qonmaq”. Mən inanmıram ki, kimsə bu yeddi sözdən Ələkbər Salahzadənin “Axşam” şerindəki bu kombinasiyanı qura bilər:
Qanadlara qondu axşam,
Yordu, yordu quşları.
Yarpaqlara qondu axşam,
Silkələyin ağacları.
Bu şeiri Ələkbər 60-cı illərdə yazıb. İndi haqq dünyasında olan bu gözəl şairimiz, təəssüf ki, o qədər də populyar deyil. Və görünür, bunda Ələkbərin öz günahı da var. Çünki şeirlərində öz ağlının, təxəyyülünün qanadlarını geniş açmağı bacaran bu şair öz hisslərini, duyğularını həmişə bir az cilovlamağa çalışırdı. Yəqin bu da onun bir insan kimi hədsiz utancaqlığından, əxlaqından, tərbiyəsindən irəli gəlirdi. Puşkinin məşhur “poeziya əxlaqdan ucadır” fikri Ələkbərə yadıydı. “Ələkbər sözün yaxşı mənasında şeiri qurur”. Deyəsən, bu fikri haçansa Anar demişdi. Özü də, düz demişdi. Mən bizim cavan şairlərə Ələkbər Salahzadəni diqqətlə oxumağı məsləhət görərdim. Belə demək mümkünsə, ən azı şeirin arxitekturasını, memarlığını öyrənmək üçün. Dediyim kimi, Ələkbər çox təvazökar, iddiasız adamıydı, şeirləri də özünə oxşayırdı. “İddiasız şairiydi” demirəm, çünki iddiasız şair yoxdu. Nəsimidən, Füzulidən bugünəcən bu qədər şairi olan ölkədə şairlik həvəsinə düşmək özü artıq iddiadı. Söhbətimin bu yerində yenə Vaqifə qayıdıram. Çünki bizim poeziyamızda Vaqifin şeirləri qədər iddiasız şeir tapmaq çox çətindir. Bu şeirlər heç oxucuya da demir ki, oxu məni. Oxucu özü bilər. Nədir Vaqifin başqa şairlərdən fərqi? Vaqif çox zərif, xırda, necə deyərlər, gözəgörünməz, ələgəlməz duyğuların böyük şairi idi. Cürbəcür detalları, xırdalıqları görə, tuta və şeirə çevirə bilməyin ustasıydı. Xüsusən, cavanlıqda bəzən aylarla özünə qapanıb tərki-dünya həyatı yaşasa da, ürəyi, gözü və ağlı həmişə dünyaya açığıydı. Ümumiyyətlə, bizim poeziyamız 60-cı illərdə çox gözüaçıq idi; hətta ən mücərrəd şeirlər də məişət detallarıyla, həyatı müşahidələrlə dolu idi. Bu baxımdan, Vaqifin cavanlıq şeirlərindəki predmetləri saysaq, telefondan, maqnitofondan ququşqayadək uzun bir siyahı alınar.
Dediyim kimi, yetmişinci illərdə poeziyamız dəyişməyə, hər şeyin görüntüsündən daha çox gizli tərəflərinə, alt qatına, mahiyyətinə varmağa başladı. Və qəribədi ki, şeirimiz dərinə, gizlinə vardıqca oxucu üçün daha açıq olmağa başladı, birmənalılıqdan çıxıb çoxmənalılıq qazandı.
Bir dəfə mənə qəribə bir kaset göstərdilər; o tayda, Bəzz qalasına yürüş edən bir dəstə cavan bir ocaq başında dövrə vurub mənim “İlan balası” şeirimi əzbərdən deyirdilər. Birdən mənə aydın oldu ki, bu şeir həm də azadlıq haqqındadır. Çünki həmin anda o adamlar “İlan balası” şeirinə öz məzmunlarını gətirmişdilər. Məncə, bizim yazıb çap etdirdiyimiz hər bir şeir, əgər doğrudan da şeirdisə, beləcə, müəllifdən ayrı, oxucularla birgə öz taleyini yaşayır. O şeirlərin hansısa bizdən əvvəl, hansısa bizdən sonra öləcək.
Dediyim kimi, cavanlıqda şeir yazmaq mənim üçün adi şey idi. Bəzən gündə bir neçə şeir yazırdım. Amma artıq çox illərdi ki, hər dəfə şeir yazmağım ən azı mənim özüm üçün hadisədi. Hadisələr də cürbəcür olur. Pisi, yaxşısı, bədbəxti, xoşbəxti var. İndiyəcən yazdığım yüzlərcə şeri başıma gələn hadisələr saysaq, bu qədər hadisədən sağ-salamat qurtardığıma görə öz şair taleyimə ancaq təşəkkür eləyə bilərəm.
