Kulis.Az Aqil Abbasın “Ən xoşbəxt adam” povestinin ikinci hissəsini təqdim edir.
Aqil Abbasın “Ən xoşbəxt adam” povesti 1978-ci ildə yazılmışdı. O zaman Aqil Abbasın 25 yaşı vardı və dünya tamam başqa dünyaydı.
O dövrün arzuları da fərqliydi, hissləri də…
O uzaq 70-ci illər haqqında olan müxtəlif əsərlər yazılıb və məncə bu əsərləri birləşdirən yeganə cəhət darıxmaq hissidir.
Aqil Abbasın qəhrəmanı da darıxır, Dilsuzun qəhrəmanı da…
Ustad Əkrəm Əylislinin qəhrəmanları da böyük şəhərdə kəndin həsrətini çəkirlər.
Nəşəsiz həyat, əyləncəsiz şəhər fonunda Zeki Mürenlə araq ən yaxın sirdaş olublar.
Hər bir dövrün gəncliyi öz dövründə darıxır amma çox ola bilsin ki, indiki gənclər bu povesti oxuduqdan sonra öz dövrlərinə sevə, ən azı ona rəğbətlərini artıra bilərlər…
Qan Turalı
Əvvəli burda
Kimsə yenə redaktorun qarasınca deyinirdi. Heç kəs onun səsinə səs vermir, sözlərinə şərik çıxmırdı.
Birdən-birə adama yazığı gəldi. Qısa qollar, kobud barmaqlar, qısa dırnaqlar, yoğun boyun, ətli üz, çatılmış və əyri, nazik qaşlar, xırda və qaynar gözlər, alt dodağının həddən artıq qalınlığı bu adam haqqında heç də yaxşı təəssürat oyatmırdı. Üz-gözündən yalançı səmimiyyətə bürünmüş etibarsızlıq, ikiüzlülük və yaltaqlıq tökülürdü.
Görəsən, bu adam niyə belə yazıqdı. Anadangəlmə belədi, yoxsa sonradan düşdüyü şərait, mühit onu bu kökə salıb. Hər halda, insan anadan yaltaq, ikiüzlü və ya axmaq doğula bilməzdi. Yəqin ki, bu adam da bir vaxtlar - körpəlikdə başqa uşaqlar kimi - təmiz və bakirə olub. Ürəyindən keçdi ki, bu yazıq adamı çox mədəni surətdə susdursun. Heç kəs dinmir, sakit-sakit qulaq asırdılar.
Onun sözlərinə şərik çıxmaq olmazdı. Nə isə dedin, onca dəqiqədən sonra redaktorun yanındasan. Redaktor əvvəl-əvvəl dağı arana gətirəcəkdi, sonra aranı dağa qaldıracaqdı və ən nəhayət, gələcəkdi mətləb üstünə. Bir ziyalı kimi sənə bildirəcəkdi ki, adamın arxasınca danışmaq çox pis şeydi və ən azı kişilik deyil...
Fikirləşdi ki, bəlkə bu yazıq adamın xarakterini dəyişdirmək mümkündür. Yox! Bu yazıq adamı özündən kənar qüvvələr belə bir qəlibə, çərçivəyə salmışdılar. İndi yüz il çalışsa da (əlbəttə, yüz il yaşaya bilsə) bu çərçivədən çıxa bilməzdi. Çünki çərçivədə yaşadığı ağlına gəlmirdi. Ona görə də bu çərçivədən çıxmağa
çalışmırdı. Və bəlkə də bu çərçivədən çıxmaq ona heç lazım da deyildi. Eh... Bu adam özü öz barəsində düşünmədiyi, düşünmək istəmədiyi halda mənə nə olub ey, onun haqqında fikirləşirəm.
Telefona çağırdılar.
- Alo!
- ...
- Alo!
- ...
Telefonun o başında kim isə danışmağa çətinlik çəkirdi.
- Bəlkə səsim xoşunuza gəlmədi?
Qadın səsi:
- Axşam səni gözləyəcəyəm, doqquzdan sonra.
Fikrə getdi. Amma heç özü də bilmədi ki, niyə fikrə getdi və nəyin fikrinə getdi.
Qadın səsi yenə eşidildi:
- Nə oldu? Niyə dinmirsən?
- Gələrəm!
Hə, demək bu gün başqa günlərdən fərqləndi. Bu gecəni gözəl və şirin bir qadınla keçirmək, o qadının ruhunda təmizlənmək pis olmazdı.
Əslində bu qadın elə gözəl deyildi, adi və bütün başqa qadınlara oxşayırdı. Ən çirkin insan meymundan gözəl olduğu kimi, ən adi qadın gözəlliyi kişini dünyanın hansı bir anındasa udqundurmaq və məftun etmək üçün kifayətdi.
Onun bütün yazılarını makinada bu qadın yazırdı. Bir neçə dəfə qadını evinə qədər ötürmüşdü, hər dəfə də fikirləşmişdi ki, qadın onu otağına dəvət edəcək - bunu qadının üzündən oxumaq çətin deyildi.
Amma son anda vüqarını saxlayırdı.
Bir gecəni bütün dünyadan üzülüb bu şirin qadının ona bəxş edəcəyi gözəl və sərxoş bir aləmdə yaşamağa dəyərdi. Çünki bu sərxoş aləmdə yaşadığı anlarda keçirtdiyi hisslər ömrünə ən gözlənilməz və ən təkrarsız hisslər sayırdı. Hərçənd ki, bu hisslər də artıq ona tanış idi.
Onda ki...
Haçansa, əli ilk dəfə qadın əlinə dəyəndə özünü itirmiş, onun üçün hələ ərkolunmaz qadın gözəlliyinin əsiri olmuşdur. Və əsiri olduğu bu dərkolunmaz qadın özəlliyinin lap dərinliklərinə yendikcə qadın da od tutub yanırdı, özü də. Ona elə gəlirdi ki, bu dəqiqə hər ikisi alışacaq - heç söndürən də olmayacaq. Amma vecinə almırdı. Çünki vecinə almaq iqtidarında deyildi. Və bu gözəlliyin dərinliklərində nə gizləndiyindən xəbərsiz idi. Gözlərini yummuşdu. Yumulu göz heç nə görməz - o isə görürdü: bitib-tükənməz bir zülmət görürdü. Və ona elə gəlirdi ki, düşüb bu itib-tükənməz zülmətə - heç çıxa da bilməyəcək, elə qalacaq bu zülmətdə. Od tutub yanan bədəni birdən-birə buz kimi oldu.
Ömrün ilk dəfə hiss etdiyi bu gözlənilməz, qəfil soyuqdan səksəndi, ayıldı və gözlərini açdı. Gördü ki, bu dəhşətli gözəlliyin dəhşətli də sonu varmış. Qarşısındakı qadın gözəlliyi bir anda yox oldu, heç izi də qalmadı. Ona elə gəldi ki, önündə gözəl bir qadın deyil - nə isə başqa, tamam başqa bir varlıqdır. Yavaş-yavaş bu varlığın qarşısında diz çökdü və hönkürdü. Bu elə itki idi ki, bu itki üçün ağlamamaq mümkün deyildi. Və bu onun ağlı kəsəndən ilk, eyni zamanda
son ağlamağı oldu.
O gündən sonra qadın gözəlliyinə yaxınlaşmaqdan qorxurdu. O gözəlliyin cılızlaşmasını və adiləşməsini istəmirdi. Nə qədər ki, qadın ondan uzaqdaydı, bir o qədər maraqlı və gözəl idi.
Sevdiyi qızdan qaçmağına da bu səbəb olmuşdu. Əvvəllər sevgilisini oxşamağı, ətirli saçı ilə oynamağı xoşlayırdı - özü də ehtiyatla. Qəlbindəki od sönə biləri. Sonra gördü ki, hissləri ilə bacarmır, bacara da bilmir. Əgər bu hisslər onun qəlbində yaranırdısa, necə ola bilərdi ki, düşünə bilən bir varlığı çəkib öz arxasınca aparsın, ehtiras ağıla qalib gəlsin?! Ağıl və ehtiras! Ehtirasın ağıl üzərindəki qələbəsini görmüşdü və gözü qorxmuşdu. İstəmirdi ki, sevdiyi qızın gözəlliyinin o dəhşətli sonunu görsün. Görsün və ayılsın. Ayılsın və önündə...
Qoy, bu gözəllik onun üçün həmişə ulu və təmiz qalsın.
Necə ola bilərdi ki, insan hər gün o adiliyi görsün, dərk eləsin, amma bunu ürəyinə salmasın. Yoxsa insanlar buna da vərdiş ediblər.
Bəlkə (bəlkə də bəlkəsiz), bu adiləşmiş gözəllikdə də bir şirinlik var? Elə isə bəs niyə o, həmin şirinliyi duya bilməmişdi.
İndi onun sevdiyi qızın gözəlliyi içində başqası itirdi, başqası o gözəlliyin adi və dəhşətli sonunu görürdü.
Son zamanlar, xüsusilə makinaçı qadını görəndə - qəlbində başqa duyğular, istəklər yaranırdı. Fikirləşirdi ki, bu şirin qadın onu bircə dəfə əzizləsə, oxşasa bütün yorğunluğu bədənindən çıxar.
... Redaktorun qarasınca deyinən, səsinə səs verilmədiyi görüb pərt olmuş, ümumi ansambla qoşulub bir siqaret yandırmış və öz otağına qayıtmışdı.
Bu da günorta fasiləsi.
Heç iştahası yox idi. Amma hər halda bir şey yeməliydi. Fikirləşdi ki, bu dəqiqə yəqin redaksiyanın bufetində tünlükdü, bir tin aralıda isə çayxana vardı, həmişə də sakitlik olardı.
Küçədəki hava xoşuna gəldi. İş olmasaydı düşərdi sahilə, dəniz havası udmağa.
Çayxanaya tərəf addımladı. Poçtun qabağından keçərkən ayaq saxladı.
Şəhərdə yaşadığı ilk gündən ona yazılan məktubları bu poçtdan götürərdi. Hər dəfə burdan keçəndə mütləq poçta baş çəkər, öyrənərdi görsün ona çatacaq bir şey yoxdur ki! Üzərinə "tələblə" - daha doğrusu, "dovstrebovaniya" yazılmış pəncərənin arxasında işləyən qadın da artıq onu yaxşı tanıyırdı. Buradan sonuncu məktubu da üç il bundan əvvəl almışdı. Amma həmin məktubu oxumamışdı və heç zərrə qədər də ürəyindən keçməmişdi ki, o məktubu oxusun. Çünki ora nə yazıldığını və ya nə yazıla biləcəyini əzbər bilirdi. Başqasına ərə getmiş qız öz sevgilisinə - bu sözdən lap zəhləsi gedirdi - "məni bağışla,əzizim, bilirsən... və ilaxır" sözlərindən başqa nə yazacaqdı ki?! O vaxt oxumadığı və cırıb atdığı (xatirə saxlamağı xoşlamırdı) həmin məktuba çox qısa bir cavab yazmış, xoşbəxtlik diləmişdi.
Axırını da şerlə qurtarmışdı:
Məktub yazmaq istəsən bu ünvana yaz:
Moskva K - 9.
Dovestrebovaniya,
Samomu nesçastnomu.
Neçə əl uzancaq,
Dar teleqraf pəncərəsindən.
Əlimin tənhalığı,
İtəcək əllər içində.
Və Vaqif Vəkilovun bu şer dərc olunmuş kitabını da qoymuşdu zərfin içinə. Bir də yazmışdı ki, sən "Moskva K-9-u- Bakı-1-lə" əvəz edə bilərsən.
Qız isə nə "Bakı-1"-ə, nə də "Moskva K-9"a məktub yazmış, heç bu fikirdə də olmamışdı.
Bu əhvalat düz üç il bundan əvvəl olmuşdu. O zamandan sonra ümumiyyətlə, heç kimdən və heç yerdən məktub gözləmirdi. Əslinə qalsa evləri də bilirdi ki, onun məktub yazmaqla arası yoxdur.
Amma yönü burdan düşəndə bir girərdi poçta- heç özü də bilmirdi ki, niyə? İçəri girən kimi poçtda işləyən qadın utana-utana deyərdi:
- Məktub yoxdur.
O da gülümsəyərdi.
Nədənsə, qadın bu cavan oğlana məktub olmamasından dilxor olub, "məktub yoxdur" deməyə əzab çəkirdi. Guya bunun günahkarı o idi!
Girdi poçta - özü də bilə-bilə ki, heç yerdən və heç kimdən məktub gözləmir.
İndicə qadın başını qaldırıb onu görəcək və deyəcəkdi ki, məktub yoxdur.
Qadın başını qaldırdı, gülümsədi:
- Bir dəqiqə.
Pəncərəyə yanaşdı.
- Bilirsiz, bizdə çox qəribə bir məktub var. Üstünə də heç bir ad-familiya yazılmayıb. İmzası da yoxdur. Kimə deyirəm, alır baxır, üstünü oxuyur, qaytarır geri. İmzasız olduğundandı, ya nədi - heç kəs məktuba sahib çıxmır. Bir siz də baxaydınız.
Zərfi ona uzatdı.
Üzərinə yazılmışdı: "Bakı-1. Dovestrobovaniya. Dünyanın ən xoşbəxt adamına!"
İstədi qaytara və deyə ki, bu qəribə məktubun mənə də heç bir dəxli yoxdur - xətt tanış gəldi. Poçtda işləyən qadın maraqla gözlərini ona zilləmişdi.
- Olar bu məktubu mən götürüm?
- Götürün, onsuz da bir həftədən çoxdur burada yatır, yiyə çıxan da yoxdur.
- Çox sağ olun!
Qapıdan çıxarkən arxadan qadının səsi eşidildi:
- Şükür, dünyanın ən xoşbəxt adamı tapıldı.
Məktubun üzərini bir də oxudu - ünvan onun olmasa da, məktubun ona yazılması lap yəqindi - xətti min xəttin içindən seçərdi.
Gəlib oturdu çayxananın bir küncündə. Çayçının gətirdiyi çaydan ağır-ağır süzdü stəkana və bir qurtum da aldı. Siqaret yandırdı. Sonra da ağır-ağır məktubu açdı. Kağızdan, tanış və lakin yaxından duymağa ürək edə bilmədiyi, onun üçün əlçatmaz (elə gözəlliyi də əlçatmaz olmasındaydı), başqası üçünsə adiləşmiş bir təmas duydu. Haçansa, həmişəlik itirə biləcəyindən qorxub qaçdığı bu təması unutmamışdı, unuda bilməzdi də, unutmaq istəməzdi də!
Çox xəsisliklə yazılmışdı.
Oxudu, bir də oxudu və bir də oxudu. Təzə və maraqlı heç bir şey yox idi. Amma sonu xoşuna gəldi: "...sən də, Vaqif Vəkilov da dünyanın ən xoşbəxt adamlarısız. Çünki həyat sizin üçün maraqlıdır (bu yeri lap əlaydı). Maraqlıdır ona görə ki, sevirsiz, sevməyi bacarırsız!"
Məktubu qatlayıb qoydu cibinə, amma yenidən çıxartdı və təzə nəsə tapmaq arzusu ilə bir də oxudu. Həmin sözlər, həmin cümlələr - təzə nə ola bilərdi?!
Hiss elədi ki, kimsə baxışlarını zilləyib ona - dilxor oldu: "Görəsən kimdir?"
Bu bir neçə dəqiqəni tək qalmaq, məktubdan duyduğu təmasla yaşamaq, özünü dünyanın ən xoşbəxt adamı yerinə qoymaq və bundan ləzzət almaq istəyirdi. İndi bir tanış gəlsə, vəssalam, o təmas itib gedəcəkdi.
Baxışlar çəkildi, demək rahat nəfəs almaq olardı. O baxışların bir də ona zillənməsini, hansı bir tanışınsa böyürdən çıxıb indicə aldığı məktubun xoş təəssüratını pozmasını istəmədi deyin, durub çayxanadan çıxdı.
İşə qayıtmağa, stol arxasına keçib yenidən kiminsə yazısını redaktə etməyə heç həvəsi qalmamışdı.
İş həvəsə baxmırdı.
- Dayıcan, on qəpiyiniz olmaz? Bilirsiz, kinoya girmək istəyirik, pulumuz çatmır.
Başını qaldırdı: qarşısında on-on bir yaşlı, üz-gözündən şirinlik və mehribanlıq yağan bir uşaq durmuşdu. Özü yaşda bir oğlan da kənardan dayanıb onu gözləyirdi. Uşağın zil qara saçı, aydın və ağıllı gözləri xoşuna gəldi. İlk dəfə olaraq qəlbindən ani keçdi ki, kaş onun da bax, beləcə bir oğlu olaydı.
Əlini cibinə saldı, sonra nə fikirləşdisə, uşaqlara:
- Gəlin ardımca!- dedi və girdi kinoteatrın içinə.
Uşaqlar öz yaşlarına uyğun bir maraqla onun ardınca girdilər kinoteatra.
O isə kassadan iki bilet aldı və gətirib verdi uşaqlara. Onlar əvvəlcə bir-birlərinə baxdılar, biletə baxdılar.
- Götürün, götürün! Di qaçın, indicə kino başlayacaq!
- Sağ olun, dayıcan!
Bu sözləri hər ikisi birdən dedi və qaçdılar zala. Uşaqların ardınca xoşbəxt-xoşbəxt gülümsündü.
... Hər kəs əyləşmişdi öz stolunun arxasında - hələ düz iyirmi dəqiqə belə sakitlik olacaqdı.
Siqareti çıxartdı. Elə bil hamı buna bənd imiş - hərə birini yandırdı. İndi Nicat müəllim nə isə deməliydi.
- Əla! Nə gözəl tüstüsü var bu siqaretin, adamı lap xoşbəxt eləyir.
Deməli, axşam məni gözləyəcək. Məndən xoşu gəldiyini çoxdan duymuşdum. Amma nahaq ərindən boşanıb. Kim bilir bəlkə birlikdə yaşamaqdan, hər axşam bir yastığa baş qoymaqdan və o yastığa baş qoymamışdan əvvəl eyni şirin sözləri təkrar etməkdən usanıblar, doyublar. Bəs, uşaq? Gərək o uşağın xatirinə dözəydilər. Dözməyiblər, çox pis!
Ayrılandan az sonra əri gedib evlənmişdi. Evlənər də, kişilər (əlbəttə, bu bütün kişilərə aid deyil) belə işlərdə iradəsizdilər. Ər evlənib, qadın isə üç ildi meylini salıb övladına. Qadınlar (əlbəttə, bütün qadınlar yox) kişilərdən dözümlü və dəyanətli olurlar. Bəs, indi onu evə niyə çağırmışdı, özü də bilə-bilə ki, dünyanın ən
xoşbəxt adamı onu sevib eləmir - sadəcə olaraq ondan xoşu gəlir və bu xoşa gəlmək də ötəridir.
Bəlkə, təklik onu sıxmağa başlayıb, özündən asılı olmayaraq, iradəsindən xaric kiməsə ehtiyac duyur. Bir qadın kimi ona da bir kişi nəvazişi, bir kişi nəfəsi lazımdır. O da istəyir evindən kişi səsi gəlsin. Axı, insan hər şeyə öyrəşə bildiyi halda, təkliyə vərdiş edə bilmir. Həmişə tənhalıqdan uzaqlaşmağa, ünsiyyət bağlaya biləcək bir adam tapmağa can atır. Ən dəhşətlisi odur ki, insan belə bir dost tapa bilmir və nəhayət, tənhalığa, kahinlərtək öz hücrəsinə, öz aləminə qapılıb yaşamağa öyrənir. Bu cür yaşamaq onun üçün adi hala çevrilir. Bu adi halda yaşayan adam hamının maraq dairəsindən kənarda qalır, onu heç kəs nə itirir, nə də axtarır. Özü də kiminsə onu axtarması ilə maraqlanmır.
Belə adamlar heç də boş-boş xəyallarla yaşamırlar, əksinə, dünyanı dərk etməyə çalışırlar. Çünki onlar artıq özlərini dərk ediblər. Kimin üçün və nə üçün - kimdən ötrü və nədən ötrü - yaşadıqlarını bilirlər. İndi qalır dünyanı dərk etmək! Dünyanı dərk eləməksə, tanrını dərk eləmək kimi bir şeydi. Dünya, tanrı və insan! Üçü də bir nöqtədə cəmlənib. Bu bir nöqtəni açmaq... Ümumiyyətlə, qarmaqarışıq bir şey - xaos!
Əlbəttə, makinaçı qadın o xaosda yaşamır və yaşaya da bilməz.
İndi makinaçı qadın o tənhalıqdan, o kimsəsizlikdən qorxurdu. Buna görə də dünyanın ən xoşbəxt adamına zəng eləmişdi, evinə qonaq çağırmışdı.
Qadınla keçirəcəyi bütün gecəni xəyalında canlandırdı. Ona elə gəldi ki, həmin gecədə nə isə çatmayacaq. Yox, yox! Gecədə hər şey yerli-yerində olacaq, pisi odur ki, o gecənin sonu olacaq. Həmin sondan sonra səhər açılacaq, o da yerindən qalxıb bura - şöbəyə gələcəkdi. Demək, insan iki yerə bölünür: biri düşünür, böyük-böyük arzularla yaşayır; biri isə özünün istəyi olmadan könlündən keçməyən işlərlə məşğul olur. İndi birinci mən istəyəcəkdim sabah açılmasın.
Sabah isə açılacaqdı və birinci mən qalacaqdım otaqda, ikinci mən işə gələcəkdim. Sonra... Amma heç olmazsa, Vəlinin arvadının o zəhlətökən səsini eşitməyəcək, benzin qoxusunu duymayacaqdı.
Gözləri divardakı mənzərə şəklinə sataşdı: həmin qumral qoyunlar - Bermuddan, Aldo Morodan, makinaçı qadından, bu şöbədən xəbərsiz - otlayırdılar. Otlaya-otlaya da yaşayırdılar. Nə qədər ki, yaşayırdılar - otlayacaqlar. Bu otlağın sonunda qəssab dükanı var.
Başı aşağı otlaya-otlaya gedib çıxacaqlar o qəssab dükanına və otlamaqdan canları qurtaracaq. Həmin qəssab dükanında onların dərisin boğazlarından çıxaracaq, sonra da doğrayıb qazana tökəcək, ya da şişə çəkib köz üstə düzəcəkdilər.
Ağlına gəldi ki, qoyunlar haqqında bir məqalə yazmaq pis olmazdı. Amma o məqaləni yazmazdan əvvəl bir gözəl bulaq üstə kabab çəkmək də pis olmazdı. Təəssüf ki, nə qoyun var, nə də gözəl bulaq - bura şöbə idi.
Yenidən qarşısındakı materiala baxdı. Bu materialı oxuyub işləmək indi onun üçün növbəyə durmaqdan da çətin bir problemə çevrilmişdi.
Amma oxumalıydı. Canını tutdu dişinə.
"Bermud üçbucağı..."
Deməli, mən də xoşbəxtəm, Vaqif Vəkilov da! Mən xoşbəxtəm, sən xoşbəxtsən, o xoşbəxtdir. Biz xoşbəxtik, siz xoşbəxtsiniz, onlar xoşbəxtdirlər. Bir sözlə, hamı xoşbəxtdir. Mənim xəstə dostum necə? O da xoşbəxtdir? Əlbəttə, daxilində o cür inam olan və həmin inamla ölümün labüdlüyünə qarşı çıxan bir kəs xoşbəxtdir! Xoşbəxtdir - amma öləcək! Bermuddakılar da ölüblər! Ölümdən qorxmağa dəyməz. Ölüm sözünün özü çox qorxunc və dəhşətlidir. Əslində isə burda heç bir
dəhşətli şey yoxdur. Çətini ölənəcəndir, öldün qurtardı. Daha öldüyünü bilməyəcəksən. Bax, əgər insan öləndən sonra bilsə ki, ölüb bu dəhşət olar. Xoşbəxtlikdən insan bu dəhşətlə rastlaşmır!
Xoşbəxtliyi də hər kəs bir cür başa düşür, hərə bir şeydə görür. Başqaları necə istəyirlər başa düşsünlər - mənim üçün xoşbəxtlik ya hər şeydir, ya heç nə!
- Yoldaşlar, nömrənin materiallarını verin görək, mətbəə gözləyir, axı! Özü də bu siqareti az çəkin.
Məsul katib idi.
Bu sözdən sonra özündən asılı olmayaraq ikicə dəqiqənin içində yazını oxudu və qol çəkib verdi. Elə bil boynundan ağır bir yük götürdülər - rahat nəfəs aldı.
Demək sabah Qulam kişi üçün təzə və maraqlı bir xəbər hazır oldu.
***
Bu gün xəstə dostunun yanına gülsüz gedəcəkdi. Dostu isə yəqin ki, hər gün aldığı o ətirli gülləri intizarla gözləyəcək, ağrı şiddətlənəndə həmin gülləri sinəsinə sərmək, ətrindən bihuş olmaq, ağrını unutmaq istəyəcəkdi. İstəyəcəkdi ki, özünün fikirləşdiyi cənnətə düşsün. Düşsün o cənnətə və ürəyindən İsa bulağının göz yaşı kimi dupduru suyundan içmək keçsin.
Amma gülləri gətirən olmayacaqdı.
Bəlkə yoldaşlarının birindən borc alsın, onsuz da sabah maaş günüdür, qaytarıb verər.
Başını qaldırmadan bir-bir işçiləri süzdü və heç kəsdən borc istəmədi.
Təəssüfləndi ki, bunu əvvəlcədən niyə düşünməyib. Axı dostu üçün həmin ətirli güllər bəlkə də onun gəlişindən maraqlı və lazımlıydı. Amma o güllər nə qədər maraqlı və lazımlı olsa da alıb xəstəyə aparmaq onun imkan dairəsindən xaricdəydi.
İnsanın daxili potensial imkanları həmişə özündən xaric, özündən asılı olmayan imkanlardan geniş və böyük olsa da, bəzən (hətta çox vaxt) bu qüvvədən istifadə etməyə gücü çatmır. Və daxilindəki böyük qüvvəni, arzunu, istəyi üzə çıxara bilmir, içində saxlayıb məhv eləyir.
Dostu gül gözləyəcək... Eybi yox, sabah böyük bir gül dəstəsi hazırladıb apararam.
***
Xəstəxananın pilləkənlərini ağır-ağır qalxdı. Elə bil xəstə yanına yox, - gəlmişdi özü girsin xəstəxanaya.
Şəfqət bacısının onun əlinə baxdığını görüb qızardı - əli boş idi. Bu suyuşirin qızın gözlərindən oxudu ki, bəs ona nə deyəcəm.
Çəkilmişdilər dəhlizin lap aşağısına - pəncərənin önünə - bura sakitlik idi və siqaret çəkməyə də icazə verirdilər.
- Necəsən?
Xəstə başını qaldırmadan:
- Siqaretin var?
Siqaret çıxartdı və hərəsi birini yandırdı.
Dayanıb xəstənin ləzzətlə siqaret çəkməsinə baxırdı.
- Onu yazdılar evə!
- Kimi?
- Sənə dediyim xəstəni. Biləndə ki, daha iş işdən keçib, üzü elə bir ifadə aldı ki, görsən dəhşətə gələrdin. Yaman qorxaqmış.
Susmuşdular.
Xəstənin üzünə baxdı - gözləri yol çəkirdi.
Gülləri gözləyir. Yox, dostum, bu gün sənə gül gətirən olmayacaq. Gözünü yollardan yığ. Sən o gülləri kimdən gözləyirsənsə həmin qız yəqin ki, bu dəqiqə kiminsə gətirdiyi gülləri qoxulaya-qoxulaya girib oğlanın qoluna, düşüblər dəniz qırağına. Ya hansı bir filmdənsə söhbət eləyir, ya da bu axşam Qədir Rüstəmovun konsertinə bilet tapdığı üçün - hətta kənardan baxanlara əhəmiyyət vermədən - sevincək yanındakı oğlanı öpür. Sən isə heç yadına da düşmürsən. Çünki onun üçün sən artıq yoxsan. Eh, yaxşı ki, dostum bunlardan xəbərsizdi.
Heç birisi danışmırdı. Danışmağa elə bir şey də yox idi. Nə lazımdı danışıb qurtarmışdılar.
- Yaxşı, mən gedim.
- Hə, get!
Pilləkənlə aşağı düşmək istərkən xəstə dostunun səsini eşitdi.
- Deyirəm, bəlkə o xəstələnib.
Azca qalmışdı bayaq fikirləşdiklərini deyə - özünü güclə saxladı.
- Ola bilər.
Bayırda hava soyumuşdu, külək əsirdi.
Demək, o bütün axşamı gül gözləyəcək. Gül isə olmayacaq, axı, kim gətirəcək o gülü? Gecə ağrısı tutanda istəyəcək gülləri sərsin sinəsinə ağrı azalsın, duyduğu ətrin təsirindən elə bilsin cənnətdədir. Əgər gül olmasa bu gecə dostu ağrıdan qıvrılacaq, həkimlər də tökülüb ona min bir dərman yedirəcəklər və bilməyəcəklər ki, xəstənin dərmanı bircə dəstə güldür - adicə gül!
Başını qaldırdı ki, dayanıb gül mağazasının önündə. Bura necə gəlib çıxmışdı, heç özü də bilmirdi.
Xeyli güllərə baxdı, satıcıya baxdı - pis oğlana oxşamırdı: bu qədər gülün-çiçəyin arasında olduğundan idi, ya nə idisə - üz-gözündən bir mehribanlıq, bir səmimiyyət yağırdı.
- Buyurun, hansından xətriniz çəkir, qızılgül, nərgiz, ətirşah...
- Dostum, bilirsən, mənə bir yaxşı gül dəstəsi lazımdı. Amma necə deyim, pulum yoxdu, - dedi və soyuq gözlərini dikdi satıcıya, - hökmən sabah gətirib verəcəm, mütləq gətirəcəm. Özü də artıqlaması ilə.
Satıcı onu başdan-ayağa süzdü: şıq geyinmişdi, kostyumu təzə olmasa da təmiz və səliqəliydi, özü də ona çox yaraşırdı, iri, zil qara, cəlbedici gözləri vardı, amma baxışları bir az soyuqdu, bu soyuqluqdan isə qəribə bir şirinlik süzülürdü - hətta bu soyuq şirinliklə adamı sehrləyə, hipnoz edə bilərdi. Satıcıya elə gəldi ki,
bu soyuq baxışlar onu da hipnoz elədi - gülümsədi və heç nə demədən bir yaxşı dəstə bağladı.
- Buyurun!
- Mütləq gətirəcəm!
- Eybi yox, gətirməsən də olar! Nə böyük şeydir ki! Güldür də!
... Gül dəstəsini şəfqət bacısına verib çıxdı küçəyə, oturdu dayanacaqdakı skamyada və bir siqaret yandırdı. Bu siqaret də ona çox ləzzət elədi. Ömründə belə ləzzətlə siqaret çəkməmişdi. Hətta o dərəcədə ləzzət elədi ki, birini də yandırdı.
Yəqin dostu həmin gülləri alıb sərib sinəsinə və ömründə heç vaxt ətrini duymadığı, duya bilməyəcəyi qızın ətrini duyur. Və ona elə gəlir ki, bura xəstəxana deyil, cənnətdir.
***
Zəngi basdı.
Qapı çox səssiz açıldı, keçdi içəri və qapı açıldığı kimi səssiz də örtüldü.
Qadın bəzənib eləməmişdi - əynində adi ev xalatı vardı, saçlarına ətir-filan da vurmamışdı - heç qonaq gözləyənə oxşamırdı. Əslinə qalsa, heç o özü də qonağa bənzəmirdi.
Qadın başını qoydu onun sinəsinə. Bax, indi ətir duydu - qadın ətri. Bu ətirdən də dünyanın ən xoşbəxt adamının bədəninə xoş və isti bir təmas yayıldı.
Xeyli beləcə dayandılar.
- Elə burda duracağıq?
Qadın ayıldı.
- Yox, yox! Keç içəri!
Keçdi otağa. Otaqda üç-dörd yaşlı bir uşaq üzüqoylu döşəməyə uzanmışdı, qarşısında çoxlu kağız vardı. Uşaq onun gəlişinə heç fikir vermədi, öz işindəydi - əcaib şəkillər çəkirdi.
- Oğlumdur. Sən otur, elə bil öz evindəsən. Mən bir çay hazırlayım,- deyə qadın mətbəxə keçdi.
Nəhayət, uşaq başını qaldırıb bir gözünü yumaraq altdan-yuxarı onu süzdü, sonra yerindən qalxıb ona yaxınlaşdı, əlini iki dəfə sildi yaxasına və şəstlə ona uzatdı:
- Sayam!
- Salam.
- Maa, bu dayının adı nədi? - deyə anasını səslədi.
- Əmidi! Ə-mi!
- Əmi-dayı, sən tank şəkiyi çəkə biyiysən?
- Bilirəm.
İstədi uşağın başını sığallasın - uşaq qoymadı və qaçıb yerdən bir təmiz kağız gətirdi, arxasını dişlək-dişlək elədiyi karandaşı da verdi ona.
- Aya, çək!
Başladı tank şəkli çəkməyə, uşaq isə dirsəklənib həvəslə ona baxırdı.
Uşağın evdə olmağı onu heç açmamışdı. Amma deyə bilməzdi ki, sənin uşağın niyə evdədi.
- Əmi-dayı, sən bizdə qayassan?
Qalacaqdımı? Əlbəttə! Gecəni burda - bu gözəl qadınla bir otaqda (uşağın evdə olacağı heç ağlına gəlməmişdi) keçirməyə; bütün dünyadan- Bermuddan, xəstəxanadan, gül mağazasından, hətta səhər alacağı maaş barəsində fikirlərdən ayrılıb, qadın gözəlliyinin içində gecələməyə; o gözəlliyin gözlənilməz (indi isə gözlənilən) sonuna çatmağa və həmin dəhşətli sondan sonra diz çökərək saçını üzünə sıxıb hönkür-hönkür ağlamağa gəlməmişdimi? Yox, bu dəfə ağlamayacaqdı. Çünki itirilmiş hisslər üçün bir dəfə ağlayarlar, o da həmin bir dəfəni ağlamışdı.
Ardı var
