Kulis.az “Hekayə müzakirəsi” layihəsindən Əkrəm Əylislinin “Qızılgülün ünvanı” hekayəsi haqda yazarların fikirlərini təqdim edir.
Xatırladaq ki, bu layihədə çap olunan hekayələr ədəbi mühit tərəfindən müzakirəyə çıxarılacaq.
Anar
Əkrəmin bu hekayəsi haqda münasibət bildirmək istəmirəm.
Elçin
Bu hekayədən daha çox xoşuma o gəldi ki, Əkrəm həvəslə yazır, yaradır və qələmi yerə qoymaqdan çox uzaqdır. Təbriklər və uğurlar!
Çingiz Abdullayev
O nə hekayədir yazıb? Dəfndən də hekayə yazarlar? Rüstəm ölüb gedib, onun dəfnindən niyə hekayə yazır ki? Utanmır?
Rasim Qaraca
Əvvəllər də yazmışam bunu, şəhər mövzuları Əkrəmlik deyil, bu mövzularda özü ola bilmədən, rola girir, kiməsə bənzəməyə çalışır. Bu hekayədə isə bənzəmək istədiyi adam, Əkrəmin dostluğuna can atdığı, ancaq çata bilmədiyi, xəyallarının qarabasanına çevrilmiş Anardır – bunu açıq-aşkar görmək olur. Sanki Əkrəm qələmi əlinə alaraq bunları deyib: "Necə edim ki Anarın qabağına qoz qoyum", bir daşla iki quş vurmaq istəyib, həm şəhər motivində (planşet-zad) bir hekayə yazım, həm də Anara necə usta yazıçı olduğumu göstərim. Əvəzində "Beşmərtəbə" romanının təsirindən çıxa bilməyib, oradakı Zaurik, bu hekayədə Fuadik kimi ortaya çıxıb. Qəbir üstə qızılgüllər, 12 illik sevgili söhbətləri də Təhminə estetikasından xəbər verir... Əslində ustad yazıçı Əkrəm Əylislidən oxucunun gözlədiyi onun şəxsi intriqalarının bədii sublimasiyası deyil, belə olduqca Əkrəm xalqdan uzaqlaşıb kabinet yazarlarına bənzəməkdə davam edir, - oxucunun Əkrəmdən gözlədiyi Buzbulaqda yaşayan bədbəxt, talesiz insanların həyatıdır, Fəxri Xiyabanda basdırılmaq xəyalı olmayan bu insanlar Əkrəmin öz həyatı kimi ümidsiz olan həyatlarını necə yaşayır, hər kəs tərəfindən tərk edilmişliyin bədii portreti necədir?
Qəşəm Nəcəfzadə
Başdan-ayağa hekayə Əkrəm Əylislidi. Dil, üslub, təhkiyə – bütün hər şey, heç vaxt dəyişməyən Əkrəmin özüdür. Adi bir vida mərasimi və tənha qadın 12 illik sevgi, 12 dənə qızılgül... Fual Poladov, Flora Kərimova və Hacıbala Abutalov, vida mərasimdə çıxışçılar və onların alt-üst vuran sözləri və yuxu.
Mənə elə gəlir ki, bu hekayəni oxumamışdan əvvəl də o zaldakı adamların əksəriyyəti bu məsələləri bilirdi və özü də yaxşı bilirdi. Və mənə elə gəlir ki, böyük yazıçı Əkrəm Əylisli onların bildiklərindən çox da irəli getməyib. Yazıçı o vidanın və Rüstəm İbrahimbəyovun elə bir faciəsini verə bilərdi ki, adamın əli üzündə qalardı: “Mən heç bunu bilmirdim. Və yaxud gör yazıçı necə manevr elədi eyy...”
Aşağıdakı absasa baxaq:
“Onların dostluğuna şübhə ilə yanaşanlar da az olmamışdı. Ancaq Fuadı yaxından tanıyanlar onun əxlaqda, məişətdə də bənzərsiz insan olduğunu, evindəki xanımından savayı heç bir qadına heç vaxt məhəl qoymadığını çoxdan bilirdi. Əliaçıq, qəlbiaçıq. Bu adam dost üçün, tanış üçün hər şeyindən keçməyə hazır idi. Dərdi bölüşməyə, ürəyi boşaltmağa da ondan münasib adam çətin tapılardı”.
Bu Əkrəmə yaraşan mətn deyil axı. Yazıçı sovetizm prizmasından yanaşır Fuada.
Səhnədəkilərin layiq olmadığı halda deməyi ki, biz onunla bir yerdə mübarizə aparmışıq. Və yaxud biri öz kitablarının dünyada geniş çapından, hətta onun kimlərin oxumağından danışmağını Əkrəm yazıçı kimi verə bilməyib. Burda ədəbiyyatın qüdrəti yoxdur. Adi giley- güzar və publisistika. Əkrəm vidanın həqiqətini, dəhşətini hər vaxt gördüyümüz və bilmədiyimiz tərəfini deyəydi gərək.
Amma bir əsas məsələ var burda tabutdakı ilə çıxış edənlərin ziddiyyəti. Bu, həmişə belə olub. Öldürüb üstündə çıxış ediblər. Bəs yazıçı gözü, zehniyyəti hanı? Bildiyimiz şeylərə Əkrəm Əylisli heç nə əlavə etməyib.
İlham Əziz
Əkrəm Əylislinin son hekayəsi məni pəjmürdə etdi. O Əkrəm ki hekayələrində publisistikadan uzaq idi, hər abzasına ürəyinin qanını səpirdi, o Əkrəm daha yoxdur. Yerində gündəm yazan, öz kədərini, nisgilini qoyub hirsini mətnə tökən, bulanıq bir adam peyda olub. İnanıram ki, bunu hekayə deyib yazmayıb. Və ona da inanıram ki, Əkrəm gözəl şeylər yazır və yazacaq. Hekayə barədə bədii mətn müstəvisində danışmağa lüzum görmürəm. İstər janr, istər konstruksiya, istərsə də bədii baxımdan hekayə nə orijinaldır, nə də estetik. Bu bahar günündə böyük yazıçımıza can sağlığı diləkləriylə…
