Kulis “Ən qalmaqallı filmlər” layihəsində fransız rejissoru Mark Allegrenin “Ledi Çatterleyin məşuqu” filmini təqdim edir.

Allegre 1900-cü ildə protestant keşişi ailəsində doğulub. Nobel mükafatı laureatı, yazıçı Andre Jid tez-tez ailənin qonağı olurdu. Markın 15 yaşı olanda Jid onunla homoseksual münasibət qurur. Omlar uzun müddət sevgili olur.

Markın Jidlə yaxın münasibəti 1926-cı ildə onların Afrikaya bərabər səyahəti zamanı bitir. Mark anlayır ki, qadınlar onu daha çox cəlb edir. Bununla belə onlar Jidin ömrünün sonuna kimi dost qalırlar.

Allegre Parisdə siyasi elmlər üzrə təhsil alsa da onu kinematoqrafiya cəlb edirdi. O, Jidlə Afrikaya səyahətini lentə alır və onun bu sənədli filmi “Konqoya səyahət” adlanır.

Bundan sonra o, özünü kinoya həsr edir. Əvvəlcə assistent işləyən rejissor sonra özü filmlər çəkməyə başlayır.

1930-cu illərdə Allegre daha çox Paris teatrlarında səhnəyə qoyulan, uğur qazanan pyesləri ekranlaşdırır: “Madumuazel Nituş”, “Fani” və s.

Faşistlərin Fransanı işğalı zamanı o, bir neçə komediya çəkir. Müharibədən sonra isə Britaniyada çalışır.

Markın qardaşı İv də rejissor idi. İv kəskin sosial dramlara üstünlük verir, Kamyu, Zolya kimi yazıçıların əsərlərinə müraciət edirdi. Mark isə yüngül janrlarda (komediya, melodram, vodevil) işləməyi sevirdi.

O, özünün prokatda uğur qazanan filmlərini 1930-cu illərdə çəkmişdi. Həmin dövrün fransız kinosunun bütün ulduzları onun flmlərində rol almışdı: Fernandel, Jan Qaben, Katrin Denyov, Anni Jirardo, Daniel Delorm və başqaları.

Böyük Britaniyadan Fransaya qayıdan rejissor 1952-ci ildə “Andre Jidlə” sənədli filmini lentə alır. Daha sonra bir neçə bədii, sənədli film çəkən rejissorun son filmi 1970-ci illərdə ekranlara çıxan “Qraf Dorjelin balı” filmi oldu.

Allegre 1973-cü ildə vəfat edir.

Layihədə rejissorun 1955-ci ildə ekranlaşdırdığı “Ledi Çatterleyin məşuqu” filmini təqdim edirik.

22 yaşlı Konstansiya baronet Klifford Çatterley ilə xoşbəxt həyat yaşayır. 1917-ci ildə ər müharibəyə gedir və ordan şikəst qayıdır. Bədəninin yarıdan çoxu iflic olmuş Klifford ata olmaq iqtidarinda deyil. Gənc qadın isə ərinə sədaqətlidir, onun qayğısına qalır. Ər hiss edir ki, büruzə verməsə də intim münasibətsiz arvadına çətindir. O, həyat yoldaşı ilə bu barədə açıq söhbət edir, yaxşı, əsilli nəcabətli məşuq tapmağa və ondan uşaq doğmağa izn verir. Uşağı himayəsinə almağı və öz soyadını verməyə də razılaşır. Bu vəziyyətdə Kliffirdi daha çox varis məsələsi qayğılandırır.

Qadın ərinin təklifini çaşqınlıqla qarşılayır, tərəddüdlərdə boğulur. Tədricən bu fikrə alışır və onun meşə gözətçisi Oliverlə sevgi macərası başlayır. Fiziki ehtirasla başlayan münasibət gözlənilmədən sevgiyə yol alır. Ər arvadını, onu zadəgana yox, aşağı təbəqədən olan hansısa meşə gözətçisinə dəyişməsinə görə bağışlamır. Qəzəblənmiş ər qisas almağa hazırlaşır. Sevgilisindən hamilə qalan qadın isə varlı ərini tərk edərək məşuqu ilə evlənməyə qərar verir.

Bu film ingilis ədəbiyyatının əhəmiyyətli nümayəndələrindən sayılan Devid Lourensin 1928-ci ildə yazdığı “Ledi Çatterleyin məşuqu” romanının ilk ekranizasiyası idi. Romana əxlaqsızlıq damğası vurularaq, intim səhnələrin detallı təsvirinə, acıq-saçıq ifadələrə, əhvalatın məğzinə görə bəzi ölkələrdə bir müddət qadağan olunub.

Əsərdən fərqli olaraq intim səhnələrin detallı təsviri yoxdur, süjet isə olduğu kimi qalıb.

Avropada normal qəbul edilən film, Amerikada qalmqallarla müşayiət olunub.

Lourensin romanının Amerikada qadağan olunmasına baxmayaraq, uzun illər Hollivud prodüserlərinin diqqətini cəlb edib.

Amerikada senzura komissiyası filmin nümayişinə bəzi səhnələrin kəsiləcəyi təqdirdə icazə verirdi. Komissiya konkret olaraq üç səhnəni əxlaqsız hesab edirdi: sevgililərin çarpayıda çılpaq yatmasını, kişinin qadını sağrılarını və onun donunun düymələrini açaraq kürəyini oxşamasını. Həmçinin açıq-saçıq sözləri.

Filmi yayan şirkət bu qərarla razılaşmayaraq Nyu-Yorkun Appelyasiya məhkəməsinə şikayət etsə də onların iddiası təmin olunmur.

İş Amerikanın Ali Məhkəməsinə kimi gedib çıxır. Məhkəmə bədii filmlərin senzurasını konstitusiyaya zidd olması haqda qərar çıxarır.

Əslində roman göründüyü qədər bəsit deyil. Lourens insan xarakterinin qaranlıq tərəflərini, o dövr üçün tabu mövzuları, seksual təbiəti araşdırır, eyni zamanda sosial, sinfi problemlərə toxunur.

Roman 1955-ci ildən bu yana bir neçə dəfə ekranlaşdırılıb.

• Türkan Hüseynin iki filmi post-prodakşn mərhələsindədir
• Azərbaycanda ilk dəfə "Nəsimi" operası təqdim olunacaq
• Rasim Balayev: "Kabinetdə oturanda belə yırtıq yaranır”