“Qəbrimin üstünə gəlməyin, məni sağ olanda çox istəyərdiniz. Öləndən sonra məni istəməyiniz lazım deyil. Mən sizə lazım deyildim, qəbrimin üstünə gəlməyin.”
Bu, ötən həftə intihar etmiş 14 yaşlı məktəbli Elinanın son ismarıcıdır. Yazmaya da bilərdi. İntihar edənlərin çoxu sözünü elə intiharı ilə deyir. Elinasa yazıb ki, bilək; laqeydlikdən, sevgisizlikdən, diqqətsizlikdən, amansızlıqdan ölmək necə olur. Bilək ki, bir adamı ayırıb qaralayanda yaşamaq dözülməzmiş.
Elina heç kimə güvənməyib, ədalət, anlayış gözləməyib, bəri başdan ətrafında olan hər kəsi cəhənnəmə vasil edib - vicdanı varsa qovrulsun, istəyib. O da amansızlıq öyrənib bu qaralama oyunundan. Ağıllı və amansız olub Elina. Həm də diqqətli olub – üç cümləlik qeyd buraxıb sağ qalanlara.
Və hər şey bu qədər açıq ikən, ağıllı adamlar daha "ağıllı" düşünüb problemin kökünü tapıblar: rus bölməsinin uşaqlarının sərhədsiz sərbəstliyi! Bu məktəblilərin və bilmədiyimiz başqalarının Elinanı qaralama səbəbinə də oxşayır.
Ya vəlvələdən, ya zəlzələdən, bir fikirlə məsələ rəngini dəyişib - Azərbaycan və rus bölməsinin üstünlükləri mövzusuna çevrilib: komplekslər oyanıb, ümumiləşdirmələr başlayıb, müşahidələr dilə gəlib. Rusdillilər müdafiə postları paylaşıblar.
Əlbəttə, bu cəbhəyə bölünmək də birdən yaranmır. Dil ciddi amildir.
Zamanla eyni problemlərlə yaşayan adamlar yalnızca dil fərqinə görə hadisələrə başqa cür yanaşa bilir. Məsələn, tutaq ki, ölkədə xeyli azərbaycandilli dərdlər var ki, onlar bəzən rusdillilərə çatmır. Onlar hermetik-utopik bir mühitdə yaşayırlar. Eyni zamanda, xeyli məsələlər də var ki, onlar dil baryeri üzündən azərbaycandillilərə aydın deyil. Yəni, ölkəyə, baş verənlərə laqeyd bir rusdilli varsa, məsələlərə daha geniş rakursdan bəşəri prinsiplə baxanı da var. Dil geniş imkan deməkdir. Az dil bilmək məhdudluqdur. Həm də bizdə - nə qədər vacib kitabların azərbaycancaya tərcümə olunmadığı ölkədə.
Amma bəzən nə qədər dil bilsən də köməyinə çatmır. Səni insan kimi görmürlərsə, duymurlarsa, anlaşılmaz dildə danışan birisən.
Ona görə də insana insan kimi yanaşılmayan yerdə alternativ dillər ortaya çıxır: Rüşvət dili. Hörmət dili. Minnət dili. Nökər dili...
Və... Lal dili...
Dostlarımdan biri belə bir əhvalat danışmışdı: uşaq imiş, futbol oynayanda yoldaşları onu ağladır, topa ayağının toxunmasına belə imkan vermirlərmiş. Hamıdan cılız və balaca olan bu uşaq topun dalınca ora-bura çovuyur, lap ayağını topa dəydirəcək anda bic dostları gülüşüb topu bir-birinə ötürürmüş. Uşaq ağlaya-ağlaya top sevdası ilə dostların namərdliyi arasında yüyürəndə oyunu izləyən lal kişi əsəbiləşib. Hirs dilində səslər çıxara-çıxara yüyürüb topu alıb verib dostuma. Lal dilində “oyna” deyib, böyükləri topa toxunmağa qoymayıb. Çəkilib kənara, topu ədaləti bulmuş kimi qovalayıb dostlarına ötürən oğlana, dostlarına, yaşıl oyun meydançasına baxıb və ağlayıb...
Hər dil gözəldir, amma insanı duyursa, lalın dilindən gözəli yoxdur!
