Bu gün tanınmış fransız mühəndis və memar Qustav Eyfelin anım günüdür.
Kulis.az bu münasibətlə onun müəllifi olduğu məşhur Eyfel qülləsi ilə bağlı maraqlı faktları təqdim edir.
Paris deyildikdə ilk ağla gələn abidələrdən biri Eyfel qülləsidir.
Lakin bu qüllə təkcə memarlıq nümunəsi deyil, həm də Avropanın modernləşmə dövrünün, sənaye estetikası ilə mədəni zövqün toqquşmasının canlı simvoludur.
Müvəqqəti layihə kimi doğulan əfsanə
Eyfel qülləsi 1889-cu ildə Parisdə keçirilən Ümumdünya Sərgisi üçün inşa edilmişdi.
Layihəyə əsasən, qüllə cəmi 20 il şəhərdə qalmalı idi.
Lakin onun elmi və texnoloji potensialı (radio və rabitə məqsədləri) sökülməsinin qarşısını aldı və tikili zamanla Parisin ayrılmaz simvoluna çevrildi.
Dövrünün texnoloji manifesti
19-cu əsrin sonlarında bu qədər hündür metal konstruksiya inşa etmək mühəndislik baxımından inqilabi addım idi.
Qüllə sənaye dövrünün “dəmir estetikası”nı nümayiş etdirərək, daş memarlığın hökmranlığına meydan oxuyurdu.
Sənətçilərin etirazı və mədəni mübahisə
İnşası zamanı bir çox yazıçı, rəssam və memar qülləyə qarşı açıq etiraz etmişdi.
Onlar bunu “Parisin klassik siluetinə vurulan zərbə” adlandırırdılar.
Paradoksal olaraq, bu gün Eyfel qülləsi məhz Paris zövqünün və romantizmin əsas rəmzi sayılır.
Canlı konstruksiya: temperaturla dəyişən forma
Metal konstruksiya olduğuna görə, Eyfel qülləsi fəsillərlə “nəfəs alır”.
Yay aylarında istilik səbəbindən qüllənin hündürlüyü təxminən 10–15 santimetr artır, qışda isə yenidən azalır.
Bu xüsusiyyət onu statik deyil, canlı memarlıq obyekti kimi xarakterizə edir.
Rəngin fəlsəfəsi
Qüllə tarix boyu müxtəlif rənglərə boyanıb: qırmızımtıl qəhvəyi, sarı və hətta qızılı çalarlar.
Hazırda istifadə edilən xüsusi “Eyfel qəhvəyisi” rəngi aşağıdan yuxarıya doğru tədricən açılır ki, vizual olaraq daha yüngül görünsün.
Hər yeddi ildən bir ritual
Eyfel qülləsinin qorunması ciddi və sistemli prosesdir.
Təxminən hər 7 ildən bir tam yenidən boyanır və bu iş yalnız əl əməyinə əsaslanır.
Onlarla ustanın aylarla çalışdığı bu proses artıq texniki yox, mədəni ritual xarakteri alıb.
Müharibə dövründə simvolik müqavimət
İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Paris işğal edildikdə, qüllənin lift mexanizmləri sıradan çıxarılmışdı.
Bu, simvolik bir jest idi: düşmən qüllənin zirvəsinə qalxmaq istəsə, bunu pillələrlə etməli idi.
İşıq və gecə mədəniyyəti
Axşamlar Eyfel qülləsi minlərlə işıqla işıqlandırılır və hər saatın əvvəlində qısa parıltı şousu təqdim olunur.
Bu işıqlandırma artıq Paris gecə mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsidir və bir çox film, foto və ədəbiyyat nümunələrində xüsusi yer tutur.
Yuxarıdan Paris: mədəni panoram
Qüllənin müxtəlif səviyyələrində yerləşən baxış meydançaları və restoranlar şəhəri fərqli rakursdan dərk etməyə imkan verir.
Buradan Paris təkcə coğrafi məkan deyil, tarixi qatları olan mədəni mənzərə kimi görünür.
Qlobal mədəni ikon
Bu gün Eyfel qülləsi sadəcə Fransa deyil, ümumilikdə Qərb mədəniyyətinin tanınan simvollarındandır.
Ədəbiyyatda, kinoda, modada və hətta fəlsəfi mətnlərdə modernlik, romantizm və şəhər mədəniyyəti anlayışları tez-tez Eyfel qülləsi ilə assosiasiya olunur.
