Kulis.az “Hekayə günü” Samirə Əşrəfin “Saturasiya” hekayəsini təqdim edir.

Yuxudan kürəyimin ağrısına oyandım. Gecədən yatağımda qalan telefonun dəstəyini belimin altından sürüşdürüb bir kənara qoydum. Anamın sonuncu göstəriciləri içimdəki ümidsizliyi daha da artırmışdı. Hava yavaş-yavaş işıqlanırdı. Daha bir günüm anamla bağlı təlatümlü xəbərlərin fonunda keçəcəkdi. Onun reanimasiyada verdiyi ölüm-dirim savaşı üçün qardaşım, bacım - bütün qohumları dua edirdi. Bircə mən dua etməyi unutmuşdum. Uzun illər idi dua edə bilmirdim. Buna heç vaxt da tapmırdım. Amma yox, içimdən dua etmək, inanmaq keçsəydi, bəlkə də edərdim. Yalnız ən çətin vaxtlarda allahı xatırlayırdım. Anamın xəstəliyi, əcəllə mübarizəsi hələ mənə tam çatmırdı. On altıncı gün idi ki, onsuz da rahat olmayan həyatım pozulmuş, günlər, həftələr həkimlərlə, tibb bacıları ilə danışmaqla, saturasiya, nəbz, təzyiq, intubasiya, oksigen dəstəyi kimi sözlərlə keçmişdi.

Telefonu və sürüşüb yerə düşmüş dəftərçəni götürüb o biri otağa keçdim. Saat 7 idi. Neçə gündən bəri əzbərimdə qalan nömrəni yığdım. Dəstəkdən tanış operatorun səsi, daha sonra günlərdir qulağımı yağır edən o mahnı səsləndi. Mahnının hansı bəstəkara aid olduğunu tapa bilmirdim. Bir dəqiqəyə musiqi kəsildi. Məlumatçı qadının səsi eşidildi:

- Alo.

- Salam! Xəlilova Rəfiqənin göstəricilərini deyərdiniz...

Səs yoxa çıxdı. Bir, iki, üç, dörd, beş, altı, yediii... Yeddinci saniyədə cavab gəldi:

- Siz xəstənin nəyisiniz?

Vəssalam. Yeddi saniyəlik sükut və verilən sual! Heç yaxşı deyil. Heç. Nəsə baş verib. Ölüb? Yooox! Ola bilməz! Axı niyə ölməlidi? Bilmirəm...

- Qızıyam.

Yenə sükut. Bu dəfə daha qısa. Bir, iki, üç...

- Rəfiqə xanım rəhmətə gedib. Axır qəminiz olsun.

Dəstəyi yerinə qoyub sakitcə otururam. Otaqdakı sükut qulaqlarımı deşir. Ağlamıram. Dincəm. Amma içimdə sürətli sorğu-sual başlanır.

Ömrün boyu qorxa-qorxa bu xəbəri gözlədin. Bunu da eşitdin. Bu da baş verdi. Bundan o tərəfə nə olasıydı ki?! Gec-tez bu xəbəri də alacaqdın.

Anamla davalarım yadıma düşür:

- Sən yorğan-döşəyə düşsən, gəlib sənə baxmayacam.

Doluxsuna-doluxsuna deyir:

- Allah məni sənə möhtac eləməsin. Quş kimi bir gecənin içində uçum gedim.

Arzusuna çatdı. Bir gecənin içində getdi. Amma yox, bir gecə deyil, on altı gecə idi getmək istəyirdi. Sinəsinə, ağzına, burnuna, taxılan aparatlar, əllərinin üstünə sancılan ucu iti iynələr buna imkan vermirdi.

Həkimini qınayıram. Günlərdir üzünü görmədiyim anamın son şəklini ondan istəmişdim. Göndərməmişdi. Qorxdu, amma israrla dedi ki, ananıza nəsə olsa, sizdə ağır təəssürat qalacaq.

İndi bir-bir hamıya xəbər vermək lazımdır. Qardaşıma, bacıma, xalama, dayılarıma... Çox zəhmət çəkməyəcəkdim. Səhər zəngi onsuz da xeyrə işarə deyil. Qulağı səsdə olan qohumlardan hansına zəng vursam, hər şeyi biləcəkdilər.

Deyəsən, bir dəqiqə səssiz-səmirsiz qaldım. Amma sonralar oğlum dedi ki, dörd-beş dəqiqə hərəkətsiz bir nöqtəyə baxıb dayanmışam.

Ayağa qalxıb o biri otağa keçdim. Mobil telefonla ona zəng vurdum, “Evə gəl” - dedim. O da bir kəlmə ilə “yaxşı” cavabını verdi. Elə bil zəngimi - sinəmdən çıxan boğuq səslə “evə gəl” deməyimi gözləyirmiş.

Eyvana çıxmaq istəyəndə gördüm, oğlum lap əvvəldən kölgə kimi yanımı kəsdiribmiş. Xəbəri ilk aldığım andan. Bəlkə, ona görə ağlaya bilməmişəm? Eyvana çıxanda, o da mənimlə gəlmək istəyir. Çiynimlə sinəsindən basdalayıb, üstünə qışqırıram:

- Gəlmə! İmkan verin, tək qalım. Sizin əlinizdən ağlamaq da olmur. Cəbrayıl alınanda da qoymadınız!

İlahi, bu qədər həngamənin içində Cəbrayılın alınması hardan ağlıma gəldi?

Eyvana çıxıram. Dənizin kənarında tək-tük adamlar gəzişir. İki balıqçı tilovu suya atıb gözləyir. Yavaş-yavaş külək əsir, günəş buludların arxasında daldalanır. Həyəti süpürən qadın həmişəki kimi ağız-burnunu bərk sarıyıb həvəslə işə girişib. Bir həftə əvvəl ipdən düşən köynəyim də əynindədir. Halbuki, iki gün əvvəl köynəyi ondan xəbər almışdım.

- Suğra xala, bəlkə aşağıları süpürəndə mənim köynəyimi görəsiniz?

- Yox, yox, nə danışırsan? Heç bir köynək görməmişəm.

İnsafən süpürgəçi arıq olduğu üçün köynək ona məndən yaxşı yaraşır. Otağa qayıdıram. Artıq qızım da yuxudan oyanıb. Matdım-matdım üzümə baxırlar. Paltarımı geyinib yatağa uzanıram. Uzanıqlı vəziyyətdə əvvəl gəlinimizə zəng vururam. Gəlinin “vayyy!!” nidası yadımdadır. Sonra bacımın ərinə zəng edirəm. Səsindəki qorxu və dəhşəti içini çəkir:

- Dayan, dayan, eşitdi - deyib, telefonu kənara atır. Bacımın səsinə telefonu bağlayıram.

Xalama nə isə uydururam:

- Vəziyyəti ağırdır, evə gətirəcəklər.

İçindəki hıçqırıqla birgə udqunur. Dəstəyi qoyur.

Ondan sonra kimlərlə danışdığım yadımda deyil. Otaqda sanki məndən başqa da bir adam var. Danışıram, susuram, tavanın, divarların üzərində bir yer tapıb zillənirəm. O isə qulaq asır, müşahidə edir, vəziyyətdən çıxmağa can atır.

Anamın həkiminə, hər gün əlaqədə olduğum tibb bacısına zəng vururam. Heç biri telefonu götürmür. “Bilirlər” - deyə öz-özümə düşünürəm. Axı onlar neçə gündür mənə az qala anamın ölüm xəbərini verirdilər:

“Heyf, kaş intubasiya olunmazdan əvvəl bilərdik.”

“Ora girəndən sonra çıxmaq çox çətindir.”

“Ananızın bir faiz ümidi qalıb.”

İş yoldaşlarıma xəbər verirəm. Səhər saat 8-də xəbər hər tərəfə yayılır.

Sınıq-salxaq taksi, elə bil, yol getmir, addımlayır. Niyə mən mənzil başına, o xaraba qalmış modula çatmıram axı. Onunla dalaşıram.

- Yaxşı taksi çağırmaq lazım idi. Bununla biz beş saata gedib çıxarıq. Atan ölsəydi, belə gecikməzdin!

Təmkinlə cavab verir:

- Sənə elə gəlir, 120 ilə gedirik.

Həmin yoldur. Dəyişən, heç nə yoxdur. On bir il əvvəl atam dünyasını dəyişəndə də (hə, dünyasını dəyişəndə, bu söz daha yaxşı səslənir) bu yolu getmişdim. Onda da arxa oturacaqda maşının sağ tərəfində oturmuşdum. Onda da ağlamırdım. Bu, nə arsızlıqdı axı? Anan on altı gün xəstəxanada yatsın, on gün komada qalsın, zülm-zillətlə can versin, sən də üzünə durub ağlamayasan!

Zığa, modul tipli xəstəxanaya çatıb maşından düşəndə külək yerdəki sapsarı qumu başımıza sovurur. Qardaşımın qızarmış gözlərini görürəm. Qəzəblidir. Ağlamamaq üçün üz-gözünü turşudub, özünü hirsli göstərməyə çalışır. Mən qohumlarımızla danışıram. Məsləhətlər verirəm:

- Siz gedin, qəbir məsələsini həll edin. Biz meyiti götürək.

Meyit? Öz sözümə, səsimə özüm diksinirəm. Əynimdəki boz palto, başımdakı tünd bənövşəyi yaylıq və dağınıq saçla özüm-özümə anamı xatırladıram. Yadıma gəlir, dayılarım, xalalarım öləndə anam da belə edərdi. Ağlayıb ürəyini boşaldandan sonra belini bərkidib işə başlayar, məclislərinin yaxşı keçməsi üçün əlindən gələni edərdi. Başında həmişə yaylıq olardı. Çiyninə düşən kimi çəkib yenə başını örtərdi.

Özümə kənardan baxıram. Qəfildən yaddaşım işə düşür. Anam uzaqdan - Razin “talkuçka”sının yanından əlində iki ağır çanta ilə mənə doğru gəlir. İldırım vurur məni! Axı çoxdan olmuşdu bu, lap çoxdan. Onda uşaq idim. On altı yaşım yenicə tamam olmuşdu. O qadın, anam ağır çantalarla məndən xəbərsiz mənə tərəf gələndə, mən bakılı qrup yoldaşlarımla deyə-gülə evə gedirdim. Anamın əlindəki çantalar, onun bazara mal aparması mənim şəstimə toxunacaqdı. Alverçi qızı olduğumu bilməməliydilər. Onu görən kimi dərhal qızlarla sağollaşıb az qala qaçaraq uzaqlaşmışdım. Marşruta minib bir dayancaq gedəndən sonra gözlərim dolmuşdu. Mən bilirdim, anam o çantaları nə üçün daşıyır, qaçqınlıqdan sonra hansı məhrumiyyətlərə dözür? Marşrutun növbəti dayanacağa çatmasına dözməyib yarı yolda düşmüşdüm. Anamı qoyub qaçdığım yerə gəlmişdim. Hər tərəfi, bütün yol ayrıcını ələk-vələk eləmişdim. Hətta, mal verdiyi alverçilərin yanına getmişdim. Ancaq o, heç yerdə yox idi. Yoxa çıxmışdı. Evə gələndə, onu sobanın yanında çay dəmləyən gördüm. Məndən əvvəl çatmışdı evə. Əlindəki çantalar qapının ağzında idi. Amma vallah, bu çoxdan olmuşdu, lap çoxdan. İndi hardan gəlib düşürdü yadımda. Hətta gözümə görünürdü.

Modulun dəmir qapısında bizi iki hərbçi qarşılayır:

- Meyitlər burdan bir az aralıdan - axırıncı qapıdan verilir.

İşgüzar addımlarla maşına əyləşib onlar deyən yerə gedirik. Geniş ərazidir. Palçıq qarışdıran maşın gurultulu səs çıxarır. Ətrafda çoxlu kağız sement kisələri var.

Mühafizəçi bizə yaxınlaşır:

- Bu gecə beş xəstə ölüb. Bir azdan hamısını çıxarıb Sabunçuya morqa aparacaqlar. Qara maşınlardı. Gözləyin, sizinki hansı maşında olsa, ona yaxınlaşarsınız.

Külək yenə toz-torpağı göyə sovurur. Ətrafdakı düzəngahda qurumuş kollar küləkdən kirpi kimi yumulub açılır. Ağzımdakı maskanın tini burnumun üstünü didir. Başım ağrıyır, gözlərim göynəyir. Telefona baxıram. Votsapdan nə qədər mesajlar gəlib. Adamlar hardan bildilər? Öz-özümə düşünürəm. Sayta girib baxıram. Başsağlığı veriblər. Ordan oxuyub hamı.

Yarım saat keçir. Uzaqdan iki qara maşın görünür. Tez irəli atılırıq. O, sürücülərə yaxınlaşıb xəbər alır. Sürücü ilə nə isə danışır. Sonra mənə yaxınlaşır.

- Morqa aparırlar. Sakit oturacaqsansa, keç əyləş o maşında, mən də o birisində, gedək. Ölü yiyələrinin bu maşınlara minməsinə icazə yoxdur, amma oğlan razılaşdı.

Keçib sakitcə sürücünün yanında otururam. Arxaya baxmağa qorxuram. Üz-gözünü saqqal basmış, 28-30 yaşlarında oğlan məyusluqla bizə baxır.

- Xanım, sakit olacaqsınızsa, gedək. Səs-küy salsanız bizim üçün ciddi problem yarana bilər.

- Narahat olmayın.

Səsimdəki soyuqluq özümü də qorxudur.

İndi sakitlikdir. Oğlanın da min cür dərdi var. Göz yaşı canımın yorğunluğu ilə birgə yanağım boyu axmağa başlayır. Maskam islanır. Yolu yarı edəndə, geriyə çevrilib sürücünün arxasında zamoklu sellofanın altında yırğalanan meyitə baxıram. Anam bu qədər kök deyildi axı.

- Qarabağlısınız? - Sürücü soruşur.

- Hə - Sakit cavab verirəm.

- Mən də ağdamlıyam

- Hardan bildiniz, qarabağlı olduğumu?

- Ölənin kağızında yazılır...

Şüşənin qarşısına qoyduğu kağızları mənə uzadır. Biri anamın epikrizidir. O biri anamdan üç yaş böyük olan başqa bir qadının.

- Maşında iki meyit var? Sürücüdən soruşuram.

Başı ilə təsdiq edir. Arxaya bir də çevrilirəm. Bu dəfə yerimdən bir az da qanrılıram. Öz oturacağımın arxasında daha bir zamoklu sellofan var.

Anamdır!

Onun bədən quruluşudur. Əti də bərkdir, qarnının üstü yırğalanmır. Çökmüş, yorulmuş bu bədən anamındır. On altı gündə canını qoymağa yer tapmayan anamın...

Maskam daha çox islanır.

Onu morqa təhvil veririk. Anamgilə gedirəm. Taksiyə öz evimin ünvanını verirəm. Sahil metrosunun yanına çatanda o, zəng vurur.

- Hardasan?

- “Sahil” metrosuna çatıram.

- Orda nə işin var?

- Evə gedirəm, xalça, ipək gətirməyə.

- Telefonu ver, sürücüyə

Nə isə danışırlar. Sürücü istiqaməti dəyişir. Anamgilin həyətində təcili yardım maşını var. Evə çatmamış pilləkənlərdə bacımın qışqırığını eşidirəm. Tibb bacısı ilə həkim başını bulaya-bulaya yanımdan ötüb keçir. Evə girən kimi bacım qolundakı pambığı yerə atıb üstümə şığıyır.

- Səni də allah öldürsün, Nicatı da! Bəs deyirdiniz, heç nə olmayacaq! Bəs deyirdin, çıxacaq vəziyyətdən! Hamınızı allah öldürsün! Aparıb arvadı basdınız o xarabaya.

Qohumlar qolundan tutub onu divana uzatmaq istəyirlər. Əllərindən çıxır. Anamın on altı gündür boş qalan yatağına sərilir.

- Boşdu e... bu kravat! On altı gündür boşdu!

Ona yaxınlaşıram. Bədənindəki hikkəli enerji məni itələyir. Bir neçə dəfə cəhd edirəm. Saraltmaqdan yanıb codlaşmış saçlarını sığallayıram. Əlim üzünə toxunur. Lazerdən sonra təzə-təzə çıxan tüklər əlimə batır. Hamı üz-gözünü lazer etdirdi, məndən başqa deyə düşünürəm:

- Qulaq as! Sakitləş! Səni aparacam morqa. Son dəfə görəcəksən. Sakitləşməsən, getməyəcəksən.

- Gedirəm, gedirəm deyib ayağa qalxır. Uzun gödəkcəsini axtarır. Evdəkilər him-cim edirlər.

Xalam deyir:

- Hara aparırsan, gedib orda konsert verəcək.

Doğrudan morqa getmək hardan ağlıma gəldi? Onun sakitləşməsi məni ürəkləndirir:

- Bax, orda sakit olacaqsan. Olmasan cənazəni bizə verməyəcəklər. Sabaha qalacaq. Bəlkə də birisi günə...

Cavab vermir. Qapını açıb pilləkənləri cüt-cüt düşür.

İki saatdan sonra hər şey bitir. Qara maşın həyətimizə girir. Molla Quran oxuyur. Adamlar gendən dayanıb ağlaşır. Onu götürüb aparırlar. Bu da son. Bitdi. Getdi. Bir də qayıtmayacaq. Bu həyətdəki oturacaqlarda oturmayacaq. Qadınlarla tum çırtlaya-çırtlaya söhbətləşməyəcək. Nəvələrini həyətə düşürüb bizi düşünməyəcək. Baxışlarını uzaqlara dikib taleyinin bəd gəlməsinə, çəkdiyi əziyyətlərə təəssüflənməyəcək.

...Boynunu bir azca sağa büküb atamın şəklinin yanından bizə baxır. Qırx gün keçib, hava həminki gün kimi soyuqdur. Hamı başdaşına sarılıb ağlaşır. Bir mən, mən başıbatmış məzarın kənarında dayanmışam. Yenə boz palto əynimdə, tünd göy, məxməri yaylıq başımda. Yenə anama oxşayıram. İndi daha çox oxşayıram. Gözüm xalamın ərinin burnundakı ziyilə sataşır. Xalamın saatsaz əri illərdir bu ziyillə mübarizə aparır. İki dəfə həkimə kəsdirib, bir neçə dəfə də özü sapla sıxıb atıb. Amma bax, yenə çıxıb. Burula-burula, gül kələmi kimi yenidən bitib.

- Qırx gündür balalarından ayrı burda nətər yatırsan, aaazz?!

Xalamın səsinə diksinirəm. Gözümü onun ərinin ziyilli burnundan çəkirəm. “Yasin” bitən kimi məzardan uzaqlaşırıq. Qəbirlərin arasından birinci çıxan mən oluram. Üşüyürəm, maşına tərəf qaçıram. Maşının qapısına çatanda geri boylanıram. Qəbirlərin arasından boynunu sağ çiyninə tərəf əyib mənə baxır.

Gedirəm. Getməliyəm. Bura qədər idi. Burdan o tərəfi boşluqdur. Özün də bilirsən. Daşdan, mərmərdən necə yapışıb sızıldayım, daşdan, torpaqdan səni nə deyib soruşum? Sən orda deyilsən axı. Boynunu bükmə, elə baxma. Bu uzaqlıqda, bu qədər qəbrin içində məni necə tapdın axı?

Dinləmir. Eləcə boynunu büküb baxır. Maşına əyləşirəm.

Qardaşım maşını işə salır. Şüşələrin üstünə xırda-xırda yağış damcıları düşür. Boynubükük şəklin üstünə də. Yağış gücləndikcə mərmərdəki şəkil də solğunlaşıb yoxa çıxır.

İyun 2021

• “Memarlıq keramikasının bərpası. Texnologiyalar. Nümunələr.” adlı mühazirə keçirilib
• Heç qapından girmərəm, qayıt desən, gəl desən - Günün şeiri
• Xalq yazıçısı Anar Prezidentə açıq məktub ünvanladı