Kulis.az Nəriman Əbdülrəhmanlının tərcüməsində Faruk Ulayın "Təhlükəli ipucları" hekayəsini təqdim edir.

Tanınmış nasir, publisist, qrafik Faruk Ulay (1957) İstanbulda anadan olub, kiseyi Ankarada bitirib, Memar Sinan Gözəl Sənətlər Akademiyasının qrafika fakülyəsini bitirib (1977). 1977-1981-ci illərdə London Qoldsmit Kollecində vizual rabitə sahəsində ixtisaslaşıb. 1982-ci ildən ABŞ-da yaşayır və işləyir.

F.Ulay ədəbi yaradıcılığa ötən əsrin 80-ci illərindən başlayıb, hekayələri Türkiyənin, sonra isə ABŞ-ın ədəbi jurnallarında dərc olunub. 1988-ci ildə “Amanabənd əlaqələr” hekayələr toplusu işıq üzü görüb, sonra “Yazılmamış tarix kitabı üçün qeydlər” (1994), “Büst” (1999, B.Erkmen ilə birgə) publisistik kitablarını, “İti” (1995), “Ənbər (1999), “Modus Operandi” (1999), “Beş-beşə” (2004, ortaq), romanlarını qələmə alıb. Türkiyədə hekayə, roman, qrafika manifesti və publisistik mətnlərdən inarər on bir kitabı (“Tor”, “Qərib insanlar zamanı”, “İti”, “Amanabənd əlaqələr”, “Üç parça torpaq”, “Əl çəkmək” və s.) nəşr olunub.

F.Ulay vizual və yazı işlərini vəhdətdə görür, əsərlərində həm də oxşar ünsürlərdən istifadə edir.

Səninlə cizgi filmi çəkəcəkdik. Yoxsa qondarma filmiydi? Yazdığın hekayələrin ən kədərlisini filmə çevirməyə çalışacaqdıq. Cizgilərin arasına qüssəli saksafon solosu da daxil eləyəcəkdik. Gülüşdən uzaq olan, xoşa gəlməyəcəyi əvvəlcədən açıq-aydın duyulan film çəkməyə çalışacaqdıq. Ssenarini sən yazmışdın. Çəkiliş aparatı da sənin idi. Cizgiləri sən çəkəcəkdin. Qapımı nəfəsin təngiyə-təngiyə döymüşdün.
“Tapdım! – qışqırmışdın. – Neçə aydı axtardığımız ifaçını, saksafon çalanı tapdım.

O axşam bizə gəlirdin. Avtobus dayanacağındaydın, telefon budkasındakı sarısaç uşağı görmüşdün. Budkanın şüşəsi sınıq idi, danışdıqlarını eşitmişdin. Onu evlərinəcən təqib eləmiş, yaşadığı yeri daim cibində olan xəritədə işarələmişdin. Bunları bu gecə masamın siyirmələrini təmizləyəndə xəritəni tapdığım vaxt xatırladım.

Aramızda bu qədər uzaqlıq ola-ola iki nəfərin təkbaşına yaşamasının nə qədər çətin olduğunu təxmin eləyə bilirsən? Tanımadığım bir ölkədə yaşamaq, dilini bilmədiyim adamlara qarışmaq məni qorxudur. Bəzən çaldığım fitin havaya buraxdığı notlarda, gördüyüm filmlərdə simanla rastlaşıram.

Güman eləmə ki, D O D AQ İ Z L Ə R İ N İ Q Ə D Ə H L Ə R D Ə A X T A R I R A M. Ha-ha-ha! Bu, çox əvvəllərdə, adından başqa bircə misrasını belə xatırlamadığım mahnılar da sənin yaşadığın yerlərdə qaldı. Yadındadı, işdən çıxanda baş çəkdiyimiz masasız meyxanada xısın-xısın danışan qadınlar ispanca inqilabi nəğmələr oxuyanda qədəhlərimizi toqquşdurur, bir-birimizin qulağına “Çox gözəl mahnıdı”, - pıçıldayırdıq. Qədəhlərin sinmasına dözə bilmirəm, qədəhlərə içki süzə bilmirəm.

Sarısaç uşağın evinə getmək mənim boynuma düşmüşdü. Uşaq məni içəri buraxmaq istəməmişdi. Vəziyyəti qapının ağzındaca izah eləmək məcburiyyətində qalmışdım. Filmdə oynamağı qəbul eləmişdi. Qısa söhbətimiz məqamında qulağımdan getməyən saksafon solosu yaşlı bir qadının səsiylə kəsilmişdi.

O qapının kandarı filmin mövzusuna çox uyğun gəlirdi. Sonra nə baş verdiyini dərk eləmədin. Yoxa çıxdın. Sarısaç uşaqla tək qaldım. Filmimiz başlamadan sona çatdı. Uşaqla dost olduq. Tez-tez sənin barəndə danışdım. O da bir müddət sonra yoxa çıxdı. Bəlkə də özünü telefon budkasında, upuzun saksafon solosunda itirdi. Beləcə, siz də məni itirdiniz. Son vaxtlar düşüncələrim əməlli-başlı dağınıq olub. Beynimdəkiləri sırasıyla xatırlamaqda çətinlik çəkirəm. Amma birgə olduğumuz illərdə çox nizamlı adam idim.

Bayaq yazdıqlarımı oxudum, bir-biriylə bağlaya bilmədiyim bir neçə cümlə diqqətimi çəkdi. Məsələn, cizgi filmi çəkəcəkdiksə, nəyə görə canlı ifaçıya ehtiyac duyulurdu? Saksafon əvəzinə piano səsindən istifadə etmək qərarına gəlməmişdik? Getdiyimiz o meyxana, əslində, çoxmasalı yunan kafesi deyildi? Orda yunanca mahnılar dinləyir, boşqabları sındırıb bayıra atmırdıq?

Daha bir meyxanada tanımadığım adamlarla qədəh toqquşdurub “çox gözəl mahnıdı” dediyini xatırlayıram…

Yazmağa yenə fasilə verdim, düşündüm. Məktub yazdığım adam sən ola bilməzsən. Səninlə heç vaxt film çəkmək barədə düşünməmişdik. Sarısaç uşağı sən tapmadın. Səni harda tanıdığımı indi xatırlayıram. Sənə bu ölkəyə gələndə bir müddət dayandığım adsız ölkənin azaliya güllərinə bürünmüş sahil qəsəbəsində rast gəlmişdim. Balıq torlarını yamayırdın. Ölkəmdə danışılan dili bilirdin, mənə Kavafisin bir şeirini - “D Ü N Y A G Ö Z Ə L İ”ni - əzbər söyləyib demişdin ki, Kavafisin yaşadığımız ölkənin dilinə çevrilməyən yeganə şeiridi.

Axşamlar birgə barbunya ovlamağa çıxmışdıq. Şalvarlarımızın balağını dizlərimizəcən çırmalamış, süpürgə ağaclarının uclarına bərkitdiyimiz gümüş çəngəllərlə, lüks lampaların işığında dan yeri ağaranadək suda dolaşmışdıq. Mən balıq tutmağı bacara bilməmişdim. Ayaqlarıma dəniz şabalıdları batmışdı. Əyri bıçağının ucunu ocaqda qızdırmış, tikanları çıxarıb qanayan yaralara kül basmışdın. Yenə də adını heç cür xatırlaya bilmirəm. Uçan balığı, qaranquşu xatırladan bir ad idi…

Zərfin üstünə nə yazacağımı belə bilmirəm: ünvanını çoxdan unutmuşam. Qəsəbənin olduğu yer nədənsə hələ yadıəmdadı. Xəritədə göstərə, hətta yaşadığım sığınacağı təsvir eləyə bilərəm. Zərfin üstünə planını cızar, poçtalyona yazaram ki:
“Möhtərəm poçtalyon, məktubumu necə olur-olsun Qaranquşa – yaxud Orfoz balığına çardırın…”

• Daim dünyanın diqqət mərkəzində olan Misir piramidaları
• Xərçəng preparatları uzaq keçmişin acı xatirəsi... - Günel Mehrinin şeirləri
• Leylinin Məcnunluğu - Fəxri Uğurlunun hekayəsi