Kulis.az Oğuz Ayvazın “Bir dəlinin gündəliyi” avtobioqrafik romanından növbəti hissəni təqdim edir.

əvvəli burada

Yuxumda Məryəmi lüt-üryan görürəm. Ehtirasdan yanan bədəni göz oxşayır, elə bilirsən ki, bu saat qadın alova çevriləcək. Barmağımı boynundan göbəyinə qədər sürüşdürürəm. İniltilər, pıçıltılar duyğularımı oxşayır, məni məst edir.

Bu an kameranı yatdığım çarpayıya çevirək. Yorğanla əməlli-başlı güləşirəm. Sonra yorğan döşəməyə yayılır, mən də döşəməyə dığırlanıram. Yorğanı tapa bilmirəm. Əllərim havada rəqs edir.

Sanitar bu mənzərəyə şaqqanaq çəkərək tamaşa edir. Dözə bilmir, telefonunu çıxardır, videoya çəkir. Profilində paylaşır və yazır: “Baxın ay camaat isti-isti prikol video”. Camaat da baxır, gülür, əylənir. Daha başa düşmür ki, o dəli niyə bu günə düşüb?!

Sanitar məni ayıldır. Yerimdə uzandırır. Göz qapaqlarım səhnə pərdələri kimi aşağı enir. Məryəm də qeybə çəkilir.

Dəlilərdən biri başıma qapaz vururdu. Yuxudan qəfil, hövlnak ayıldım. Elə bil başıma taxtayla vururdular. Qarşımda işıq dirəyi kimi dayanan gonbul dəli idi. O elə dayanmadan əlini başıma tərəf yellədirdi. Sanki kimisə yellənçəkdə yellədirdi. Ayağa qalxıb onu süzməyə başladım. Gonbul robot kimi eyni hərəkəti təkrar edirdi. Arxasına bir təpik ilişdirdim. Çarpayıma düşdü. Uşaqlar kimi qucağına bükülüb üşüməyə başladı. Ədyalı başına çəkdi və yuxuya getdi.

Gecənin yorğunluğu üzərimə çökmüş, bədənimdə əzginlik hiss edirdim. Bu gün dəlixana divarları daha solğun, daha kədərli, daha əzablı görünürdü. Hərdən divarlara saatlarca tamaşa edirdim. Boz divarlara o qədər baxırdım ki, göz rəngimdə dəyişir, hamını, hər kəsi, günəşi belə boz çalarlarda görürdüm. Atam xəstəxanaya gələndə də onun niyə boz rəngə üstünlük verdiyini anlaya bilmirdim. “Həyatımın rəngi bozmu” deyə günlərlə düşünürdüm. Düşünməyi dəlixanada öyrənmişdim. Dəlixananın qapısı döyülməyə başladı. Gələn Lətif həkim idi. Həmişə ilk otağına yox, palataya baş çəkər, bizlərin kefini-halını sorğu-sual edərdi. Dəhlizin başında qarşılaşdıq. Üzündə təbəssüm, saçları səliqəli, üzü qırxılı, ətirli həkimimiz.

- Bu gün necə də gözəldi, hə?

- Bu gün hər yer bozdu, həkim...

- Bozdusa, səndə rəngləməyə başla.

- Fırçam yoxdu axı...

- Otağıma gələrsən, verərəm.

Həkimin əlindəki kitab diqqətimi çəkdi.

- Olar kitaba baxım?

- Əlbəttə, amma sənin üçün oxumaq hələ tezdi.

Kitabın üz qabığında mas-mavi dəniz parıldayırdı. Gecə və ay işığı da vardı. Kitabın üstündə “Bir dəlinin gündəliyi” yazılmışdı. Müəllifi görə bilmədim.

- Həkim, verin də, mən də oxumaq istəyirəm... - əlimi kitaba tərəf uzatdım.

- Bunu oxumaq qadağandır sənə!

- Niyə, həkim?

- Ona görə ki, çox ağırdı.

- Onda bir xahiş edim, kitabı verin mənə, elə indiciə hansısa səhifəsindən bir-iki cümlə oxuyum. Görüm taleyimlə səsləşirmi?!

- Yaxşı, götür.

Kitabı alıb, vərəqləyirəm. Sonra ortasından açıram. Bu cümlələri həkim eşitsin deyə də səsli oxuyuram:

“Atam heç nə demirdi, kirimişcə çiyinlərini ata-ata ağlayırdı. Qayıtmağıma bayram etmişdilər. Hər şey necə də gözəl idi. Birdən-birə həyatımdakı o boz və qara rənglər təzədən yerinə gəlməyə başladı. Elə bu vaxt qardaşımla bacım da gəldi. Bilmədilər neyləsinlər. Eləcə key-key baxdılar. Donuq ifadələr məni dörd tərəfdən sıxırdı”.

Həkim başını bulayır, deyəsən bu sözlər heç ürəyincə olmur.

- Yaxşı, kitabı ver...

Artıq düşünməyə iki şey vardı. Bu kitab və fırçalar. Fırçalarla dəlixananın divarlarını rəngləmək fikrinə düşmüşdüm. Hər divara bir rəng. Qırmızı, yaşıl, sarı, mavi...

Vasya adəti üzrə bufetin başında çömbəlib boşluğa nəsə danışırdı. Bufetdə adam az idi. Deyəsən, dəlixanamızda dəlilər azalır. Hər kəs ağıllanıb. Tək-tük xəstələr masada oturub həyatdan, siyasətdən, bir də qadınlardan danışırdılar.

“Burdan çıxan kimi evlənəcəm”.

“Burdan çıxan kimi maşınla çoxlu gəzəcəm”.

“Burdan çıxan kimi siyasətçi olacam, hamının qanını içəcəm”.

Qəfil üçü də mənə tərəf qanrıldılar.

- Nə olub? Sözün var?

- Hə, sözüm var.

- De da. Key-key nə baxırsan?

- Burdan çıxan kimi özümə təzə paltar alacam.

- Bunun istəyinə bir bax?!

Onların qəzaya uğramış təbəssümlərinə cavab vermədən palataya üz tuturam. Dəhlizdə fikrimi dəyişib həkimin otağına tərəf keçirəm. Qapısını taqqıldadıram.

- Buyur, gəl.

- Həkim, bəs mənə fırçalar verirdiniz...

- Çəkməcəmdədi. Qızım rəssamdı. Ondan qalanlardı. İndi verirəm.

- Həkim, divarları rəngləsəm məni çox döyərlər?

- Yox, mən icazə vermərəm. Amma sənə rəng tapa bilməyəcəm.

Həkimin telefonuna zəng gəlir. Fırçaları uzadır. Otağı tərk edirəm. Qara-qara düşünürəm ki, bu fırçalarla nə edəcəm? Hardansa boyalar, rənglər tapmalıydım. Həkimin otağını pusuram. Aha, telefon qulağında aşağı düşür. Otağın qapısı da açıq. Tez içəri dürtülürəm. Çəkməcələrdə qələm və vərəqlərdən başqa gözə heç nə dəymir. Şkafın qapısı cırıldayır, açıram. Bu da boyalar. Özü də sulu boya. Amma heyif azdı, olsun. Şalvarımın içində gizlədirəm. Ehmalca otaqdan çıxıb çarpayıma tələsirəm. Yastığın altında boyaları, fırçaları gizlədirəm.

Gecənin gəlməyinə hələ çox vardı. Hiss edirdim ki, sağalıram. Burda darıxa, düşünə bilirdim. Çarə xatirələrə tilov atmaqdı.

Doğuluşum, kəndimiz, həyətimizdəki başı kirəmitli evimiz, bağçamızda aramsız hürən alabaş itimiz, uşaqlığım, ilk sevdiyim qız, dostlarım, atam, anam, hətta ilk gördüyüm insanlar, başıma gələn saysız-hesabsız, maraqlı-maraqsız əhvalatlar, başqalarının danışdığı cürbəcür hekayətlər, oxuduğum kitablar, getdiyim yerlər, baxdığım rəsm tabloları, son zəng, məktəbə getdiyim ilk gün, balaca vaxtı dörd-beş uşaqla dalaşıb ilk dəfə burnumun qanaması, güvəndiyim dostlarımın çıxıb getməsi, dünyada gedən hadisələr – bu və bu kimi minlərcə, bəlkə də milyonlarca sadalamadığım şeylərin hamısı mənim xatirimdədir və inanmıram ki, mən bir gün yaşadığım bu anları unuda biləcəm.

Birdən xoşbəxtlik haqqında düşünməyə başladım. Burdan çıxandan sonra xoşbəxt olmaq istəyirəm.

Bir əhvalat yadıma düşür indi. Bir gün qolu kəsik bir adam ustad Bektaşinin yanına gəlir. Adamlar çox olduğundan oğlan bir xeyli gözləməli olur. Nəhayət, sıra gəlib ona çatır.

Bektaşi:

- Nədir dərdin? – deyə gəncdən sual edir.

Oğlan başını aşağı salır, dodağının altında:

- Xoşbəxt deyiləm. – deyir.

Bektaşi gülümsünür:

- Nədən, evladım? – deyə sorur.

Oğlan qolunu göstərir:

- Qolum kəsiləndən sonra həyat mənə zindan kimi görsənir. Yaşamaq istəmirəm.

Axırıncı cümləni oğlan çox sakit dediyi üçün Bektaşi eşitmir.

- Nə istəmirsən? – deyə xəbər alır.

- Yaşamaq... – oğlan bir az ucadan deyir.

- Aha... – Bektaşi azacıq gülümsünür, sonra üzündən qırışı silinir dərin fikrə qərq olur.

- Oğlum, - o, darıxdırıcı sükutu pozub üzünü gəncə tutur. – sənə bir şey deyəcəm onu edərsən.

- Nə dersəniz, xocam. – oğlan razılıqla başını sallayır.

- Al bu qaşığı bərk-bərk tut. Get, sarayı yaxşı-yaxşı gəz. Amma diqqət elə yağı damcılatma.

Oğlan Bektaşinin dediyi kimi edir. Sarayın kənarlarındakı şəlalələrə, bağlara üz tutur, quşların civiltisini eşidir, ancaq qaşığa diqqət yetirdiyindən heç nəyə fikir verə bilmir. Qayıdıb Bektaşinin yanına gəlir. Bektaşi oğlanın qaşıqdakı yağı damcılatmadığını görüb maraqla:

- Oğlum, mənim bağımı, bağımdakı sarı, bənövşəyi gülləri, bər-bəzəkli quşları gördünmü? – soruşur.

Oğlan:

- Qaşığa fikir verdiyimdən heç nəyi görə bilmədim – deyə cavab verir və günahkarcasına başını aşağı sallayır.

Bektaşi gülümsünür:

- Get indi o gözəllikləri gör. – deyir.

Oğlan təzədən saraydan çıxır. Bağa, bağdakı rəngbərəng güllərə, bərbəzəkli quşlara baxır. Gözəlliyin sehrinə qapıldığından qaşıqdakı yağın damcıladığından xəbəri olmur. Geri qayıdanda Bektaşi ondan soruşur:

- Oğlum, nədən yağı damcılatdın?

- Əfəndim, bağa, bağdakı bərbəzəkli quşlara, rəngbərəng çiçəklərə baxdığımdan qaşığa fikir verə bilmədim.

Bektaşi gülümsünür:

- Oğlum, gördünmü? – deyir. – Sən qolunun kəsik olduğuna fikir verdiyindən ətrafındakı gözəlliyi görmürsən. Qoluna fikir verməsən görərsən ki, həyat necə gözəldir. Öz bədbinliyi içində boğ, oğlum. Onda xoşbəxt olacaqsan.

Xoşbəxtlik, xoşbəxtlik.... İç məsələsidi, iç...

Kimsə arxadan toxunur mənə. Yenə bu gonbul dəli.

- Mənə ana südü lazımdı. Hardan tapa bilərəm?

- Sanitarka Gülya var e, onun yekə döşləri var. Sol döşü öpüləsidi, sağ döşü əmməli.

- Ana südü var?

- Ala dedim da. Sağ döşündə ana südü var. Get istə.

Gonbul üzündə sarsaq bir təbəssümlə Gülyanın yanına gedir. Mən də onun arxasınca.

- Gülya mənə ana südü ver da.

- Adə, mən sənin ananam?

- Mənə ana südü lazımdı

- Neyləcəksən ki?

- Anam yadıma düşüb.

- A kişi, çıx get burdan, gic-gic az danış.

Gülya otağına keçmək istəyəndə gonbul dəli onun döşündən yapışır. Qadının iri döşləri pırtlayıb çıxır. Qap-qara gilələri üzümə bənzəyir. Bu çaxnaşmanı dondururam. Gülyanı gonbul dəlinin anasına çevirirəm. Gonbulu da 2 yaşlı uşağa. Müqəddəs bir mənzərə yaranır.

Bir qapaz başıma dəyir.

- Niyə baxırsan? Kömək elə da – Fuad həkim Gülyanı gonbulun cəmdəyindən zorla alır. Gonbulu da çarpayıya bağlayıb o ki var döyürlər. Anasından əmdiyi südü burnundan fitil-fitil gətirirlər.

Hadisəyə geri qayıdaq. Axı mən hər şeyi dondurmuşdum. Gonbul it kimi Gülyanın döşünü əmməyə başlamışdı. Gülya nə qədər and-aman eləsə də, gonbulun əlindən canını qurtara bilmirdi. Quş kimi çırpınırdı eləcə. Qara gilələri qan qırmızısına çevrilmişdi. Gülyanın çığırtısına həkimlər imdad eləmiş, gonbulun caynaqlarından onu xilas edə bilmişlərdi.

Nəhayət, gecə gəlmişdi. Hamı yatırdı, bircə mən oyaq idim. Asta-asta dəhlizə çıxıram. Sulu boyalarım hazırdı. Boz divarlar bir azdan rəngini dəyişəcək. İlk ağ rəngi seçirəm. Divarın o başından rəngləməyə başlayıram. Pəncərədən ay işığı da gecənin işıqları olur. Bəxtimdən hamı yatıb, hətta sanitarlar da. Bəlkə də bu gecə bütün insanlar yatır, bircə mən oyağam. Ona görə də tələsməliyəm. Səhər hər kəs rəngli divarlarla, rəngli dünya ilə qarşılaşmalıdır.

ardı var...

• Opera və Balet Teatrında ilk dəfə "Nəsimi" operası
• Xalq artisti: "Bəzi televiziya rəhbərləri küçəyə çıxmır, ona görə də tamaşaçıdan xəbərləri yoxdur" - Müsahibə
• Samir Bağırov: "Sonra özümə gələ bilmirdim ki, mən nə etdim, nə söz dedim?"