Ayxan Ayvaz
Bu gün işə gələndə süpürgəçi qadınlarla salamlaşdım. Hər zaman etdiyim kimi...
- Necəsiniz?
Onlara bu sualım qəribə gəldi.
Gülümsündülər... Küçənin tozunu süpürə-süpürə...
Nazirliklərin birində süpürgəçi qadına salam verməyimi xatırlayıram. Yazıq diksinmişdi. Qorxmuşdu. Sonradan başa düşdüm ki, burda ona heç kim salam verməyib. Salamsız səhərlərin zalım olar gecəsi.
Harda küçə süpürən qadın görürəm yadıma Murad Köhnəqalanın misrası düşür:
Küçə süpürən qadınlar,
ot çalan kişilərə parodiyadır
Murad bir dəfə də yazmışdı ki, süpürgəçi işləyərdim gənc ehtirasla.
Toz-tozanaqlı küçələr onların əlləri ilə özünə gəlir axı. Bütün küçələr onların gəlişinə sevinir.
Nə küləklər, nə sərsəri uşaqlar, nə avara gənclər onları küçələrdən soyuda bilir.
Küçələrə siqaret kötüyü, butulka, zir-zibil atanları görəndə acığımdan söymüşəm onlara.
Siqaretli, butulkalı, zir-zibilli küçələrin canlanması, dirilməsi o qadınların əlindədir.
Dünən sınıq qoluyla iş görən süpürgəçi qadını görəndə uzun müddət susdum. Sonra baxa bilmədim ona. Hər dəfə qabağıma çıxanda ötürdüm. Birdən dodaqaltı bu misranı pıçıldadım:
Əyilib ovcuna qəpik qoymuram,
əyilib ovcundan öpürəm, qadın
Bir az dəyişdirərək təbii:
Sınıq qolundan öpürəm qadın...
Nizami küçəsində görünmüşdü o sınıq qollu süpürgəçi. Getdim ora. Şəklini yığışdırmışdılar qadının. Bircə süpürdüyü yerlər qalmışdı...
Küçə süpürən qadınlar ədəbiyyatdı. Daha doğrusu, ədəbiyyat küçə süpürən qadının qolunu sarıyıb işə girişməyidi.
Dostlardan biri onun halına acıyıb, kömək əli uzatmaq istəyib. Qadın razılaşmayıb və süpürgəsi ilə yollara sığal çəkməyə davam edib. Özünün sığala ehtiyacı varkən...
Hər kəs günahkardı burda, aidiyyatı qurumlardan tutmuş ta sadə adamlara qədər. Bir qadının qolu sarıqlı küçə süpürməyinə vecsiz olmaq nə deməkdir? Guya hər şeyin qarşısını alıblar. Guya o qadın kefindən durub küçə süpürür.
Ədəbiyyat mənə görə, bu qadının qolu sarıqlı yer süpürməyindən başlayır. İnsanlıq burdan başlayır. Hansı həssas qəlbli adam bu mənzərəyə ağrısız baxa bilər ki?
Onların heç nəyə yox, qayğıya, sevgiyə ehtiyacı var. İnsan kimi davranışa. Salam verəndə diksinməsinlər. Sevinsinlər buna.
"Kamaz"ın vurub öldürdüyü süpürgəçi qadını yada salın. Guya bu ölümlərin qarşısını almaq üçün qadınların yaxalarına işıqla düzdülər. İşıqları onların üzərinə düzmək lazım deyil e, öz içinizi işıqla doldurmaqdı məsələ.
Onlar bu vəziyyətə içindən zülmət fışqıran adamların ucbatından gəlib-çıxıb.
