Tərcüməçidən professora cavab: “Proses” o mənanı vermir”

“Çox hörmətli Qorxmaz müəllimin sözləriylə tamamilə şərikəm. Doğrudan da bu müəmmalı “Proses” zavallı Yozef K(?)-nın öz günahsızlığını sübut etməyə çalışdığı çabalar, mənasız səylər və nəhayət, ümidsizlikdir.”

Bu sözləri Frans Kafkanın “Məhkəmə” romanının tərcüməçisi Vilayət Hacıyev professor Qorxmaz Quliyevin əsərin adının yanlış tərcümə edilməsi ilə bağlı yazdığı fikrə münasibət olaraq bildirib. O, daha sonra əlavə edib:

“Düzdür, bu əsərin adı bir çox dillərdə “Proses” kimi verilib. Mən də bu barədə çox götür-qoy eləmişəm, ancaq son anda “Məhkəmə”nin üstündə dayanmışam. Çünki “proses” sözü bizim dilimizdə daha çox davam edən olay mənasında işlənir. Biz istədiyimiz mənanı “Məhkəmə prosesi” söz birləşməsində ala bilərik. Yəni prosesin məhkəmə sözünü əvəz etməsi üçün, ən azı bir dəfə “məhkəmə prosesi” şəklində işlədilməlidir. Heç vaxt “bizi prosesə çağırdılar”, “proses başlandı” demirik. Bəlkə də, bu, hələlik belədir.

Məlumdur ki, burada söhbət yalnız adi məhkəmə prosesindən deyil, sözün intlisit, yəni görünməyən tərəfindən gedir. Belə çıxır ki, yarandığı gündən təqiblərə, şər qüvvələrin təsirinə məruz qalan insan buna layiq olmadığını sübut etməyə çalışır, lakin nail ola bilmir. Ancaq hər bir halda, əsərdə süjet xətti eksplisit şəkildə, məhkəmə prosesində inkişaf etdirilir. Və burada mənə elə gəlir ki, məhkəmə deyilənlərin hamısını ifadə edə bilir.”