Kulis.az Xalq yazıçısı Kamal Abdullanın "Epiloq" hekayəsini təqdim edir.

(olmayan romanın sonluğu)

Mövlud Mövludun xatirəsinə...

…Nəhayət ki, bütün bu ayrılıqlardan sonra onlar bir axşamüstü həmişəki yerlərində özü də təsadüfən görüşdülər. Aradan iyirmi il keçmişdi. «Bu illər bir uzun qış gecəsi kimi imiş» – görüş zamanı ağlından keçirdiyi ilk fikir bu oldu. Nə ürəyi tez-tez döyündü, nə də damarında qanı dondu. Artıq seçim edilmişdi.

Burası bir şəhər bağı idi. Tənha heykəli ilə, hovuzu ilə, alabəzək skamyaları ilə, ağacları ilə bağ, elə bil, silkələnib yavaş-yavaş qış yuxusundan çıxmaq istəyirdi. Havalar artıq qızmağa başlamışdı. Hərdən-birdən yağışlar yağsa da, küləklər əssə də ətrafda hər şey yazın gəlişindən xəbər verirdi. Yazın gəlişindən xəbəri səhər obaşdandan səs-səsə verib oxumağa başlayan sığırçınlar verirdi. Yaz bu şəhərə həmişəki kimi qəribə şəkildə girirdi. Bağdakı tənha heykəlin artıq başına qonub ondan əl çəkməyən quşların çirkli təcavüzündən bezməyə başlaması ilə, bağın ortasındakı fəvvarəsi işləməyən, amma həmişə suyu ağzınacan dolu hovuzun ətrafına qorxmadan uçub qonan qarğaların dimdiklərindəki hardansa tapdıqları quru çörək parçasını hovuzun suyunda isladıb elə oradaca yemələri ilə, evlərin balkonuna uçub gələn və balkonda qədd tutub gəzən göyərçinlərin və sərçələrin inanılmaz cəsarəti ilə, bir həftəyə ətri aləmi başına götürəcək iydə ağaclarının sivri yarpaqlarının sirli-sirli xışıldaması ilə, küçə itlərinin heç nədən səssiz-səssiz bir-birinin dalınca dəli kimi dövrələmə qaçması ilə, bir də onun ürəyinə bu ağır qışdan bəri ilk dəfə həzin bir axşam mehi kimi rahatlıq hissinin gəlib dolması ilə yaz gəlirdi.

Onun həyatı, nəhayət ki, bir düzən almışdı. Bu düzənə heç bir düzənin olmaması da demək olardı. Və indi artıq o, rahat şəkildə bütün bu macəraya – son iyirmi ildə başına gələnlərə isə əsl macəra demək olardı – «əlvida» deyə bilərdi. Niyə də yox?! Onların məhəbbəti, bu sevgi xəttinin əyilib-əyilib üçbucağa, sonra hətta dördbucağa çevrilməsi əvvəllər də qeyd edilən kimi onu diksindirməmişdimi, sonra isə o bununla barışmamışdımı və bütün bunlar son görüş zamanı Zalxaya etiraf etdiyi haman o düzənə çevrilməmişdimi?! Bu düzən isə ona rahatlıq, gözlədiyi rahatlıq yox, əksinə, əzab, ağrı, zülüm, bir sözlə, yenə də o düzənsizlik gətirməmişdimi?!

Bunların hamısını o axşam Əhməd Zalxaya danışdı, susmadı, heç nəyi yadından çıxarmadı, sözlər özləri bir-birinin dalınca bağda dövrələmə qaçışan itlər kimi düşdü. Sandıqlar açıldı, gizlinlər üzə çıxdı, hər şey deyildi. Səmimi-qəlblə etiraflar edildi. İlk dəfə idi ki, o, Zalxanın hər kəlməsinə inandı. Zalxa da, gözlərindən görünürdü, ona inanmışdı. Son görüşlərini elə belə də adlandırmaq olardı: Əhmədin Zalxaya və Zalxanın Əhmədə etiraf gecəsi.

Sonra, neçə il sonra onun yadına bu bağ, bağın fəvvarəsi işləməyən, amma suyu həmişə dolu olan hovuzu, quşları, itləri, pişikləri düşdükcə düşəcək və o anlaya bilməyəcəkdi ki, o zaman, yəni, indi etdiyi etirafı düzmüydü etdi və düzmüydü ki, Zalxaya da, əslində, imkan verdi ki, o da öz etirafını etsin. Düzənsizliyin ucu iyirmi il əvvələ (bəlkə də sonraya) gedib çıxacaqdı.

– Səninlə biz bir də bu həyatda görüşsək, o zaman sənə deyəcəyim bir söz daha varımdır. Yox, yox… indi deməyəcəyəm, o zaman, o zaman hökmən, bəlkə iyirmi il sonra… – Əhməd bilmədi ki, bu sözləri kim dedi, o, yoxsa Zalxa?! İyirmi il sonranı da elə dəqiq tapmışdılar ki…

Əhməd xəstəxanadan çıxıb bilə-bilə yolunu o bağın yanından saldı. Heykəl öz yerində, hovuz öz yerində, quşlar – budaqlarda. Hər şey yazın gəlməsini gözləyir. Ona elə gəldi ki, kiminsə ona borcu var, o isə bu adamın kim olduğunu unudub. Xatırlamaq istədi, yaddaşını işə salmaq istədi, amma hiss elədi ki, özünü zorlamağa başladı. Həkimin dediyi sözlər gəlib bu məşəqqətli yadasalma prosesinin qarşısını lay divar kimi kəsdi: «Qətiyyən, amma qətiyyən zehninizi zora salmayın, özünüzü yormayın, nəyisə unutdunuzsa xatırlamağa çalışmayın, uçdu getdi, deməli, belə lazımdı. («Ümid qalırdı borclunun öz borcunu onun yadına salmasına»). Siz ancaq dincəlməyə, xoş emosiyalar qəbul etməyə çalışın. Buna hazır olun. Əvvəli bir az çətin olacaq. Amma görəcəksiniz, sonrası yağ kimi gedəcək, özünüz də bundan ləzzət alacaqsınız. Həyat xoş emosiyalardan, xoş emosiyalardan, bir daha xoş emosiyalardan ibarətdir. Bunu yaddan çıxarmayın. Yüz il yaşarsınız.»

Hər şey, əlbəttə ki, göründüyü kimi deyil. Alt tərəfi var. Amma bəlkə də bu alt tərəfi biz özümüz uydurmuşuq. İnsan ağıllanana qədər gördükləri ilə kifayətlənə bilirdi və bu onun həyatına heç bir əyər-əskiklik gətirmirdi. «Alt tərəf» biz ağıllanandan sonra üzə çıxdı. Biz ondan imtina ediriksə, deməli, ağlımızdan imtina edirik. Düzən və düzənsizlik – bir yerdə elə bunun özüdür. Evə gəlib çıxana qədər beynindən əyilib düzəlib ancaq bu sözlər keçdi. Yenə də yadına şəhər bağında bir-birinin dalınca dövrələmə qaçışan sahibsiz itlər düşdü.

Xəstəxanaların özünəməxsus iyi olur. Adamlar kimi. Xəstəxanadan çıxıb evinə tərəf şəhər bağının yanındakı küçə ilə gedərkən o düşündü ki, küçələrin də hər birinin öz məxsusi iyi var. Yanından ötdüyü binalara baxdı. Bunların da iyi var, yox deyil. Bu barədə düşünmək xoşuna gəldi. Birdən anladı ki, bu iy məsələsini haracan desən uzatmaq olar. Lap elə yazılan bu cümləyə qədər. Sözə qədər. İçdiyi dərmana qədər.

O gecənin də öz iyi var idi. Əllər, ayaqlar bir-birinə sarılmış, dodaqlar bir-birindən qopmaq istəmir. Gözlər bir-birinə baxmaqdan qaçır…

Niyə hər şeyin dadı-duzu bu belə olduqca qaçıb gedir?! Budurmu son nəticə və son rahatlıq?! Əvvəl yoxmudur?! Olubmu, olmayıbmı?! Axır necə?! Biz əvvəldəyik, yoxsa axırdayıq?! Evə çatıb qapını açmadan əvvəl başını qapıya dirədi. Qapının qoxusunu aldı. Qapıların da öz qoxusu var idi. Mənzilindən isə kif qoxusu gəlirdi. Yataq otağına keçib soyundu, əynini dəyişib mətbəxə keçdi. Hər tərəfdə səliqə hökm sürürdü. Deməli o, xəstəxanada ikən Səlimə gəlib öz işini vicdanla görmüşdü. Səliməni yada salanda dodaqları qaçdı. Onun hər işi lazım oldu, olmadı, necə tələsə-tələsə gördüyünü yadına saldı. Suyu qaynatdı, çayı dəmlədi. Balaca stəkanını tapıb çıxartdı, çayı hətta stəkana tökdü. Amma içmədi, kabinetə keçdi. İçində qapqara çayı buğlanan stəkan qaldı mətbəxdə stolun üstündə.

İndi artıq rahat nəfəs almaq olar. Qoşqar müəllim deyir ki, bəli, vaxt gəlib yetişdi, sən artıq öz işini yavaş-yavaş sona çatdıra bilərsən. Sakitliyin – var, rahatlığın –var, ən əsası isə vaxtın – var. Sağlamlıq deyirdin, o da var. Axı heç kim inanmayacaq – bunların da hər birindən iy gəlir. Sağlamlıqdan, rahatlıqdan, sakitlikdən, vaxtdan… Hər birinin öz iyi var. İyləri gəldikcə onlardan qaçmaq istəyirsən və sənə elə gəlir ki, qaçıb canını qurtara biləcəksən. Bunu Qoşqar müəllim bilmir?! Bilmir, bilsə, deməz.

İndi burada, bu məqamda sanki olmuş bir hadisənin sonluğunu, boş qalmış yerlərini doldurursan, sanki indi yekun vurmaq vaxtı, nəticələri üzə çıxarma zamanıdır. Amma yox, sən sona doğru getdikcə özündən xəbərsiz bir də görəssən ki, əvvələ doğru yol almısan, gəlib kino lenti kimi əvvələ yığılmısan, bir azdan hər şey başlayacaq əvvəldən axıra qədər sənin gözünə görükməyə. Axıra gəlib çatdığını düşünən yerdə gəlib əvvələ çıxacaqsan. Qoşqar müəllim dediyi kimi budur dialektik inkişaf, yaxud sən düşündüyünü düşün, gör fələk nə düşünür.

Küçə ilə gedə-gedə küçənin o biri tərəfində onunla bir addımlayan bağın axırına (bəlkə də əvvəlinə) çatdı, bir tin də ötüb keçdi, bağ arxada qaldı. Gəzdikcə ciyərlərinə dolan təmiz hava onu az qala bihuş edirdi. Xəstəxanadan hamı maşınla çıxıb evinə gedir, o isə piyada yola düzəlmişdi. Küçələrdə gördüyü adamlar hamısı təzə adamlar idi, heç biri ağ xalatlı deyildi. İdris həkimin məsləhətləri yadına düşdü. Doğrudan da çalışıb hər gördüyün, eşitdiyin, toxunduğun şeydən ləzzət almalısan. Yoxsa, görməyə, eşitməyə, toxunmağa sərf elədiyin vaxt boşuna gedəcək. İnsan bir dəfə yaşayır – bu, məlum məsələdir. Bəs niyə ona elə gəlir ki, bu, heç zaman baş verməyəcək?!

Qarşıdakı tini dönüb Dövlət kitabxanasına tərəf aparan yola çıxacaqdı. Tini dönərkən qəribə bir hadisə baş verdi. Elə bil, sözləşmişdilər. Qarşılaşdılar. Əhmədə elə gəldi ki, onları bir-birinə qarşı hansısa bir qüvvə gətirdi, çünki bu boyda təsadüf ola bilməzdi. O elə bildi ki, aradan iyirmi il yox, heç iyirmi gün də keçməyib. Əvvəlcə istədi, özünü vursun görməməzliyə. Amma etmədi. «Utanası bir işim yoxdu, niyə belə edim ki?!»

Zalxanın onu görcək üzü-gözü lap elə iyirmi il əvvəlki kimi dəyişdi. Zalxa gülümsəyirdi və ərklə onun qolundan yapışdı:

– Hara, yoxsa düz keçmək istəyirsən?! Allahın bir quru salamını da çox görürsən?!

– Yox, niyə ki?!

– Gördüm, gördüm, düz keçib gedirdin, mən saxlamasaydım… Sağ ol, vallah, sağ ol…

Əlbəttə ki, o yenə də zarafat edirdi. Əhmədin özü də bu zarafat tonunu ondan alıb davam etdi.

– Səni görməmək olar?! Maşallah, istəsən də olmaz. Xeyli… çoxalmısan.

– Demək istəyirsən, kökəlmişəm?! Yaraşmır mənə?! –Zalxa ciddiləşdi. Sonra söhbəti dəyişdi:

– Eşitdim, eşitdim, xəstəxanada olmusan. Nə vaxt çıxmısan?

Yalan deməyin vaxtı yetişdi:

– Üç gündü.

– Bəs niyə bayırda gəzirsən?! Bilirsən, nə qrip gəzir?! Sağlam adamları vurub yıxır.

Görüş barədə vədələşmələri öz-özünə alındı. “Görüşək, nə deyirsən, olan-keçənləri yad edək… Olar, niyə də olmasın…”

Ona elə gəlirdi ki, bir daha onlar bir-birindən ayrılmamalıdılar. Əgər həyat onları iyirmi il əvvəl ayırıb indi tamamilə təsadüfən (bəlkə də qanunauyğun şəkildə) iyirmi il sonra yenidən bu kafedə, bu masanın arxasında üzbəüz otuzdurmuşdusa, deməli bu həyatda, Qoşqar müəllim nə deyirsə desin, Ali bir Həqiqət yox deyil, var…

Küçələri gəzdikcə yorulmurdu, sanki nə vaxtsa itirdiyi enerjini yenidən içinə yığırdı. Bu enerji deyilən coşqun hiss canına yeriyib qanında oynadıqca onun yaşamaq həvəsi artırdı. Diaqnozunu biləndən sonra hər şey, sən demə, asandan asan olurmuş. Hadisələrin sonunda həkimbaşı ilə söhbətini xatırladı. «Hələ vaxta varmı?! İki-üç ayınız var.» Bu müddət ərzində çox iş görmək olar. Xəstəxanadan çıxana qədər çox düşündü-daşındı və ona elə gəldi ki, həkimlərin qoyduğu diaqnozdan sonra ömrə yekun vurmaq olar. Amma yox. İndi küçəbəküçə gəzdikcə, mağazaların vitrininə, yanından ötən adamların üz-gözünə baxdıqca, restoran və kafelərin küçələrə çıxarılan stullarında oturmuş müştərilərin ciddi-cəhdlə əllərindəki menyunu oxumalarına elə onlar qədər ciddi-cəhdlə diqqət yetirdikcə ürəyinin dərinliyində hiss elədi ki, o hələ yaşaya bilər. Lap elə tutalım ki, onun düşündüyü kimi olmadı. Ən pis halda iki-üç ay özü də az müddət deyil. Kifayətdir. Romanın epiloqu üçün bəs edər. Ən pis olan o idi ki, nəsə yarımçıq qalaydı. Əvvəlcədən bilsəydi ki, xəstəxanada bu qədər vaxt itirəcək, bəlkə də romanı yazmağa başlamazdı. Romanı bitirən kimi xəstəxanaya düşməsi, mədəsindəki ağrılar (sonra məlum oldu ki, bu, ürək ağrılarıdır) epiloqun ancaq adının yazılışı ilə nəticələndi. Epiloqun özü yazılmadı. Epiloqsuz isə olmazdı. Heç olmazdı. Romanda buna aşkar işarələr var idi. Ona elə gəlirdi ki, ən vacib deyiləsi sözləri o, məhz epiloqa saxlayıb. Bəzi qaranlıq yerlər burada açılacaq, mövcud boşluqlar burada doldurulacaq idi. Epiloq bəlkə də romanın özü qədər vacib bir… hələlik virtuallıq idi.

Bütün əlavə demək istədiklərini unutduğunu anlayanda onu dəhşət bürüdü. Bu, o demək idi ki, romanın özünü də tərəddüdsüz cırıb küçəyə atmaq olar. Kabinetə keçən kimi yazı masasının arxasındakı sevimli kreslosuna oturdu və siyirtmədən ağ bir kağız çıxarıb qarşısına qoydu. Sonra isə qəribə bir şey oldu. Bu, ilk dəfə idi ki, başına gəlirdi. Əhməd maddım-maddım ağ kağıza baxıb dururdu. Onun fikri çox-çox uzaqlarda gəzirdi, o bilmirdi, bu ağ kağız parçası ilə nə etmək lazımdır. Əlindəki qələm bəlkə də ilk dəfə sözünə baxmırdı. Şəhər bağında şövqlə oxuyan sığırçının səsi qulağına dolmuşdu və o səsin yaxın gələcəkdə oradan çıxmağına heç bir ümid yox idi. Hərdən bu sığırçının cəh-cəhinin arasına qoca, yox qoca yox, yaşlı bir qadın səsi gəlib zorla özünü dürtürdü. Əhməd uzaqdan uzağa anlayırdı ki, bu, Zalxanın səsidir. Şəhər bağında onun dişsiz ağzından çıxan sözlərdir. İndi anladı ki, Zalxanın ağzında bir neçə dişi yox idi, özü də deyən kimi o diş həkiminə tələsirdi. Amma axı o, Zalxa ilə şəhər bağında görüşməmişdi. Onlar şəhər kitabxanasına dönən yerdə, tinin başında qarşılaşmışdılar. Bəs romanda da axı bu barədə – onların ilk dəfə harada görüşmələri barədə uzun-uzadı mülahizələr yürüdülmüşdü. Bunun mənası var idimi, yaxud mənası nə idi?! O indi bu epiloqla hansı hadisələrə qayıdacaq, nəyə son verəcək, nəyi qabardacaq, nəyi açıqlayacaqdı?! O dəqiq bilirdi ki, bütün bunları unutmayıb, bütün bunlar onun beyninin bir gizli nöqtəsində ilişib qalıb. Amma o yuxudaymış kimi xatırlaya bilmirdi. Bütün epiloq hazır şəkildə onun beynində idi və eyni zamanda bu epiloqun heç bir sözü qələmin ucuna gəlib çıxa bilmirdi.

– Səninlə görüşdüyümüzdə dişlərim hamısı yerində olacaq, arxayın ola bilərsən… – Zalxa irişdi.

Küçələr arxada qaldıqca və o hər dəfə yeni küçəyə keçdikcə arxasında sanki lay divar ucalır, köhnə küçə əriyib yox olurdu. Yerində boşluq qalırdı. Təyyarədə uçan zaman pəncərədən baxıb gördüyü və hər dəfə dəhşətə gəldiyi boşluğa bənzəyən boşluq. Ancaq nələrəsə, kimlərəsə oxşatdığı ayrı-ayrı bulud parçaları hərdən bu boşluqda üzüb durur, bir azdan onlar da əriyib gedirdilər.

Əvvəlcə ağrılara dözmək çətin olacaq. Amma deyilənlərə görə indi iynələr var ki, adama hər şeyi unutdurur. Ağrını heç hiss belə etmirsən. Hər şey öz-özünə yoxalır. Elə bil, yuxuya gedirsən. Bu, ən yaxşı variantdır. Belə olarsa, hamı üçün yaxşı olar. Amma… Küçələrin birində (bu, Teatr küçəsi idi) yadına saldı ki, o, düz iyirmi il əvvəl Zalxanı bu küçədəki teatra dəvət etmişdi. Hansı tamaşa idi – adını indi xatırlamırdı, yadında qalan o idi ki, oğlanla qız sonunda əl-ələ verib özlərini uçurumdan aşağı atırlar. Tamaşaya baxan hər kəs kimi bu ikisi də qəhərlənmişdi. Zalxanın hətta az qalmışdı gözlərindən yaş süzülüb gəlsin. Əhməd belə düşünmüşdü. Nə düşündüyünü xatırlamadı.

Təyyarədən baxdığı zaman bulud topalarının əriyib öz formalarını itirməsi yatıb gördüyü yuxuya bənzəyirdi. Bunu o, xəstəxanada ikən özü üçün müəyyən etmişdi. Hər oyandığı səhər gecəki yuxusunu sanki xatırlayırdı. Amma bu ümumi konturlarda baş verirdi. Bütün təfərrüatlar, məlum olurdu ki, unudulub. Həm xatırlayırdı, həm də unudurdu. Özünə zəhmət verib yada salmağa çalışdıqca yuxunun olub qalan konturları da yavaş-yavaş süzülüb əriyir və o bir an əvvəl nəyi xatırlamağının özünü də unudurdu. Paltarını dəyişdiyi yataq otağındakı tənha çarpayısına baxıb köksünü ötürmüşdü. Ondan hələ də Zalxanın iyi gəlirdi.

İndi də Zalxa onun həyatından yox olandan sonrakı iyirmi il gözlərinin qarşısından aybaay, günbəgün keçib gedirdi. Bu küçədən o küçəyə, bu xatirədən o birisinə…

Hər arxada qoyduğu küçə göydəki buludlar kimi əriyib yox olurdu. Hər xatirə də eləcə. Sanki bu xatirələr özlərini ona son dəfə göstərir, bununla da onun həyatındakı missiyalarını bitmiş hesab edirdilər. O anladı ki, bir daha onların heç birini xəyalında canlandıra bilməyəcək. Onlar göz görə yox olurdular. Anlamağa çalışdı. Milçək qədər zəhlətökən bir sual beyninə ilişib qaldı. Bəs onlar indən belə harda yaşayacaqdılar, onların məskəni hara olacaqdı?! Anlaya bilmədi. Bircə onu anladı ki, daha xatirə ovuna çıxa bilməyəcək. Elə bulud ovuna da. Çünki daha heç bir zaman təyyarəyə minməyəcək. Cürbəcür adam və heyvan forması alan buludlar hər dəfə onlara dərin baxış atdıqca yeni biçimlər ala-ala daha göz qabağında əriməyəcəklər. Xatirələr də eləcə. O indi özünü əli ova çatmayan xatirə və bulud ovçusu kimi təsəvvür edirdi. Amma nə baş vermişdi ki?! Bəlkə bu xatirələrin heç biri həqiqətdə olmamış hadisələrin ilğımlarıdır?! Amma hadisə olmasa onun xatirəsi necə ola bilər?! Hadisə yox, xatirəsi isə var. Bu mümkündürmü?!

Real olan isə ancaq və ancaq həkimbaşının özünün ona qoyduğu diaqnoz idi. Əsl epiloq bu idi. Yazmadığı roman kimi, şeir kimi, esse kimi, hekayə kimi, əslində, yaşanmamış həyat kimi bu epiloqdan kənarda heç nə yox idi. Bu yaşanmamış həyat indi nazəndə sevgilini xatırladan bir ilğım kimi özünü ona göstərirdi. O inanmaq istəyirdi ki, belə bir həyat həqiqətdə olub. O, yəni, Əhməd də bu həyatı yaşayıb.

Küçələrin birində bir paltar dükanının yanından keçərkən gözü vitrindəki maneken qıza sataşdı. Maneken elə bil, canlı idi. Ona baxıb gülümsəyirdi. Əyninə geyindirdikləri paltarın rəngi ağ idi deyin, Əhməd onu xəstəxanadakı tibb bacısı Zəhraya oxşatdı. Manekenin özü isə Zəhraya qətiyyən oxşamırdı. Zəhra qaraşın idi, bu maneken isə – sarışın.

Hər dəfə Zəhranı palatada gördüyündə ürəyi yeyin-yeyin döyünür, nəfəsi az qala təngiyirdi. Bu yaşda eşq gülməli idi, amma bu gülməli eşq çox şeyi adama unutdura bilərdi. Palata yoldaşı Həsənin sözləri yadına düşdü. Həsənə görə hər bir adamın özündən qabaqda gedən şeytanı var imiş. Əgər iki nəfərə dostluq eləmək nəsibdisə, əvvəlcə onların şeytanları bir-birilə görüşür, sövdələşir və razılığa gəlməyə çalışırlar. Əgər razılığa gəlirlərsə, bu dostluq baş tutur, razılığa gəlmirlərsə, bu dostluq baş tutmur. Əhmədin və Zəhranın şeytanları razılığa gəlmişdilər. Zəhranın şeytanı da əgər vardısa, özü qədər yəqin ki, işvəli və gözəl idi.

– Sənin evində heç olmasa qədrini bilirlər?! – Əhməd elə birinci görüşdə söhbətə zarafatla başladı.

– Söz veriblər ki, qədir ağacı əkəcəklər. – Tibb bacısı əlindəki iynəni onun yanına batırmaq üçün hazırlaya-hazırlaya eyni şuxluqla ona cavab verdi.

– Əkməsələr, mənə hökmən, amma hökmən deyərsən… – Əhmədin iynənin necə vurulduğundan xəbəri olmadı.

Niyə mənim qarşıma elə bircə kəlmə ilə məni anlayan bunun kimi birisi bu günə qədər gəlib çıxmadı?! Hər dəfə xəstəxanada Zəhranı gördüyündə bu sözlər fırlanıb beynindən keçirdi.

Zəhra ilə xəstəxanada razılaşdılar – Zəhra hər gün işdən sonra gəlib ona evdə iynəsini vuracaqdı.

Axşam qapını açanda Zəhranı az qala tanımadı. Zəhra ağır iş gününü yola verən adama oxşamırdı. Gümrah idi. Elə bil, onun xoşuna gəlmək üçün hələ bir saçına tumar da vermişdi. Paltarı əyninə kip oturmuşdu – belə paltarda Əhməd qızı birinci dəfə görürdü. Xəstəxanadakı açıq-saçıq söhbətlər, eyhamlar və şivələr bir andaca təzədən yada düşdü.

– Hara keçim? Əlimi yuyacam. İsti su qoymaq lazımdır.

Əhməd qızı mətbəxə ötürdü. Zəhra bu evdə elə bil, çoxdan yaşayırdı, əlüstü qazı yandırdı, çaydanı su ilə doldurdu və piltənin üstünə qoydu.

Əhmədə bir an elə gəldi ki, bu qadın onun min illərdi sevdiyi həmən qadındır. Bəlkə dəyərdi hələ bir az da bütün bu məşəqqətə. Bu adamla, elə bil, həyat daha maraqlı ola bilər. Bəs Zalxa?! Onu necə edəcəkdi?! Sabah ona nə deyəcəkdi?! Bərkə düşmüş, küncə qısnadılmış bir adamın son ümid yeri haradır?! Zəhra bu sualın cavabını bilirmi?! İnanmağı gəlmədi. O isə bilir. Yaşadığı binanın on yeddinci mərtəbəsi. Ordan şəhəri seyr eləmək heç ağlına gəlməyib. Çardaxdan qalxıb dama keçə bilər. Əsl şəhər seyri o zaman başlar. Bu ki, əməlli-başlı müharibədir. İmkan vermək olmaz ki, bir xəstəlik, gözəgörünməz bir şiş sənə qalib gəlsin. Sən ona qalib gələssən. O səni yox, sən onu öldürəssən. Öz epiloqunu özün yazassan. Sən həyatın özünü yaza bilmədin. Eyb eləməz. Epiloqu yazarsan. Amma kim bilir, bəlkə də həyat elə bu epiloqdan ibarət imiş, özü isə yox imiş. İlğım ki ilğım. Nə gözəldi buranın mənzərəsi. On yeddinci mərtəbənin əvəzini heç nə verməz. Gör bu gözəlim Bakı haraya qədər uzanır. Min il adam bu şəhərdə yaşasa yenə də aza bilər. Aşağı baxmaq olmaz. Başı gicəllənə bilər. «Nəhayət ki, – o düşündü – seçim edildi». Seçimi düzgün eləməkdən vacib isə heç nə yoxdur. O öz həyatının ən vacib məqamlarında səhv eləmişdi. Epiloq səhv sevmir. İndi artıq səhv etmək olmaz.

Sabah Zalxa ilə görüşə gedə bilməyəcək. Zəhra qapının zəngini çala-çala qalacaq.

Onun özü isə bir Allah bilir, harda, hansı şəkildə… Allah bilən məsləhətdir. Amma Allah bunu heç kimə məsləhət bilmir axı. Bu, onun gözündə günahdır – belə deyirlər. Aşağı baxmaq olmaz. Adamın başı gicəllənər. Yuxarı da baxmaq olmaz. Göylərin tutqun üz-gözündən məzəmmət yağır. Bu həyatı o yaşamışdımı, lap elə bu Zəhra, bu Zalxa həqiqətən varmıydılar?! O və onun xəstəliyi həqiqət idimi?! Bəlkə o, həyatın özündən sağ-salamat çıxa bilməmişdi, epiloqa qədər özünü çatdıra bilməmişdi?!

Qapını itələyib mənzilə daxil olanda (nədənsə qapı bağlı deyildi, onu elə bil, gözləyirdilər) hələ heç kimi görməsə də hiss elədi ki, mətbəxdə kimsə var. Evdən adam iyi gəlirdi. Ürəyi az qala dayandı. Başa düşə bilmədi niyə, amma mətbəxdəki adamı tapıb qucaqlamaq, bərk-bərk köksünə sıxmaq, nəfəsini nəfəsinə vermək istədi. Bu da doğru seçim deyil, amma… Amma onu da xatırlaya bilmədi ki, mətbəxdəki bu adam kimdir.

Unutmuşdu ki, dünən özü açarın birini Zəhraya vermişdi. Bu gün evə gələndə ona qapını açan bir adam olmalı idi… /sim-sim.az/

• Rusiyada bu mahnılar qadağan edildi
• Fazil Mustafa: "Baboşların-maboşların təbliğatı gedir"
• Azərbaycan mədəniyyəti və mətbəxi Fransadakı festivalda