Kulis.Az filmlər üçün yaradılmış dillər haqqında araşdırmanı təqdim edir.
Fantastik filmlərdə başqa planetlərin sakinləri, paralel aləmlərdə yaşayan şüurlu varlıqların danışdıqları dillər rejissor və ssenaristlər tərəfindən yaradılır. Həmin süni dillər tamaşaçıları alternativ gerçəkliyə daha da yaxınlaşdırmaq üçündür. Bu dillərin yaranması asan başa gəlmir. Linqvistlər süni dillərin hazırlanması üçün aylarla, bəzən illərlə işləyirlər.
1999 – cu ildə çəkilmiş “Mumiya” filminin süjet xəttinə görə Evelin Karnahan və qardaşı Con Karnahan Qədim Misir yazılarını oxuyur və həmin dildə danışırlar. Lakin, onların işlətdiyi ifadələrin Qədim Misir dilində olması şübhəlidir. Çünki, həmin dilin fonologiyası linqvistika elminə məlum deyil. Ona görə də “Mumiya” filmində səslənən frazaların hamısı uydurulmuş hesab oluna bilər.
9 “Oskar” mükafatı almış “Avatar” filmində Pandora planetinin humanoidləri “Navi” dilində danışır. Bu süni dil Cənubi Kaliforniya Universitetinin linqvisti Pol Frommer tərəfindən 4 il (2005 – 2009) ərzində yaradılmışdır. Rejissor Ceyms Kemerunun sifarişi ilə hazırlanan bu dilin lüğətində mindən artıq söz mövcuddur. “Navi” dili öz stilistikasına görə papuas və Avstraliya dillərini xatırladır.
“Navi” dili üçün ilk 30 ifadəni Ceyms Kemerunun özü yaradıb.
Süni dillərdən biri də 1979 – cu ildə istehsal olunan “Ulduz yolu” fantastik serialı üçün yaradılmışdır. Filmdə Kxonoş planetində yaşan döyüşçü humanoid Klinqonlar öz dillərində danışırlar. Bu süni dili “Paramount Studios” şirkətinin sifarişi ilə dilşünas alim Mark Okrand işləyib hazırlamışdır. Başqa süni dillərdən fərqli olaraq Klinqon dilinin qrammatikası, sintaksisi və öz lüğət tərkibi mövcuddur.
Klinqon dili üçün ilk sözləri serialda Skotti rolunu ifa etmiş aktyor Ceyms Duxan yaratmışdı. Sonradan serialın prodüserləri bu dilin lüğət tərkibini zənginləşdirmişdilər.
“Beşinci element” filmində aktrisa Mila Yovoviçin canlandırdığı Lilu obrazı “İlahi dildə” danışırdı. Filmin süjetinə görə “İlahi dil” bəşər tarixinin ilkin mərhələsində bütün insanların ümumi və vahid dili imiş.
Bu dil filmin rejissoru və ssenaristi Lyuk Bessonun məxsusi olaraq film üçün uydurduğu dildir və lüğət tərkibi cəmi 400 sözdən ibarətdir.
Çəkilişlərdən əvvəl “İlahi dilin” stilistikasını Yovoviçə izah edən Bessonun sonradan aktrisa ilə bu dildə danışması bütün çəkiliş heyətinin heyrətinə səbəb olmuşdu. Həmin dildə istifadə olunan “Mlarta”, “Biq Badabum”, “Danko” “Apipulay” və s sözlər populyar olmuşdu.
“Harri Potter” silsilə filmlərində başqa aləmdə yaşayan qoblinlərin dili “Hobbleduk” adlanır. Bu dil öz kobud tələffüzü ilə seçilir. Dildəki sözlərin əksəriyyəti fışıltılı səslərdən ibarətdir. Cümlələr yalnız obyekt, subyekt və feildən ibarət olub qısalığı ilə seçilir.
1983 – cü ildə rejissor Riçard Markuandın çəkdiyi “Ulduz döyüşləri” filmində cedayların “Aurebeş” dili də həmin film üçün yaradılmış süni dildir.
