UNESCO-nun fəaliyyət istiqamətlərindən biri də müxtəlif tarixi səbəblərdən xarici dövlətlərdə, xüsusilə, xarici muzeylərdə saxlanılan milli mədəniyyət nümunələrinin mənşə dövlətinə qaytarılması ilə bağlıdır.

Kulis.az xəbər verir ki, bununla əlaqədar 1978-ci ildən etibarən UNESCO Dövlətlərarası Komitəsi fəaliyət göstərir (UNESCO Intergovernmental Committee for Promoting the Return of Cultural Property to its Countries of Origin or its Restitution in case of Illicit Appropriation).

Məsələn, 2020-ci ildə Alman Federal Mədəniyyət Ofisi 2020-ci ildə Misir fironlarına aid 32 ədəd tarixi-mədəniyyət nümunəsini Misirə, 2021-ci ildə Norveç Mədəniyyət Muzeyi 600 sayda tarixi-mədəniyyət nümunəsini aid olduğu 8 dövlətə qaytarmışdır.

Bununla belə, təəssüf ki, heç də bütün hallarda abidələrin qaytarılması tələbi yerinə yetirilmir. Bu hallardan ən məşhuru Qədim Afina Parfenonuna məxsus olan və hazırda Britaniya muzeyində saxlanılan heykəllərlə bağlıdır.

Olimp dağlarındakı Zevs heykəlinin müəllifi, memar Fidias tərəfindən eramızdan əvvəl 5-ci əsrdə Afina Akropolisində (yuxarı şəhər) salınmış ən məşhur abidə və məbədgah Parfenon olmuşdur. Parfenon qədim farslar üzərində qələbədən sonra ilahə Afinanın şərəfinə ucaldılmışdır. Eramızın 5-ci əsrindən 15-ci əsinədək kilsə, 15-ci əsrindən etibarən Osmanlı hakimiyyəti dövründə məscid kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1801-ci ildə Osmanlı Sultanı tərəfindən verilmiş fərman əsasında (mətni mübahisəli olan fərmanın əsli tapılmamışdır) Britaniyanın o dövrkü Konstantinopoldakı səfiri Lord Elgin tərəfindən 100-dən çox sayda heykəl və abidə nümunələri Parfenondan götürülərək Britaniyaya aparılmışdır. Hazırkı tarixədək Britaniya Muzeyində saxlanılan “Elgin heykəlləri”nin yaradıldığı yerə - Afinaya qaytarılması barədə 1980-ci illərdən davam edən dövlətlərarası danışıqlar ciddi nəticə verməmişdir. Qeyd edək ki, Parfenon abidələrinin bir qismi Parisdə, Danimarkada və digər dövlətlərdə də saxlanılmaqdadır. Bu çərçivədə, həmin nümunələrin də qaytarılması tələb edilir.

• İğdırda Azərbaycan-Türkiyə Gənclər Teatrı yaradıldı
• Bu dəfə baş rolda eşşək olacaq
• Sənət dünyasının əfsanələrindən "Mirvari sırğalı qız"... - Onun əsrarəngiz "Mona Liza" ilə oxşarlığı nədir?