Kulis.az Aqil Abbasın “Sonuncu post” povestini təqdim edir.
Povest çovğunda azuqələri qurtaran azərbaycanlı
hərbçilərin həyatla girdiyi amansız döyüşdən bəhs edir.
Zabitimizin erməni əsirlə münasibəti ən çətin şəraitdə belə insani
hisslərin ölmədiyini göstərən gözəl bədii sübutdur.
Qız görməmiş sinəsindən yaralanıb
səngərlərdə qalan 20 mindən artıq
şəhidimizin və Hinal dağda
qırılan balalarımızın ruhuna!
... Axşamınız xeyir! "Xəbərçi"nin saat iyirmi bir buraxılışı
efirdədir. Studiyada Rüstəm Əbülfətoğludur. Müdafiə Nazirliyinin
Mətbuat Xidmətindən verilən məlumata görə, cəbhə xəttində sakitlikdi.
Atəşkəs pozulmayıb. İndi isə günün baş xəbərləri. Qarabağ qaziləri
aclıq aksiyasını davam...
... Azacıq da olsa küləyin qarşısını kəsmiş, min illərdi qarın,
yağışın altında qalmaqdan yorulub bəlkə də çoxdan ölmüş bir sal
qayanın dibində kürək-kürəyə vermişdilər. Kürək-kürəyə vermişdilər
ki, heç olmazsa bir-birlərini artıq içlərindən keçib getdiyini hiss
etdikləri bu cəhənnəm küləyindən qorusunlar. Bu dağı, bu daşı sanki
az qala hər an qopub dağaşağı uçacaq bu sərt və çoxdan ölmüş
qayaları, onların solmuş bənizlərini it kimi yalayan bu cəhənnəm
küləyinin səsi uçurumlardan, dərələrdən ulaya-ulaya keçir və bu
ulartı insanı təbdən çıxaracaq yeknəsək və usandırıcı bir musiqi kimi
qulaqları dəng edirdi. Hərdən əlləri ilə qulaqlarını örtürdülər ki,
bu zəhlə tökən ulartını heç olmasa bir azacıq da olsa eşitməsinlər.
Amma bilmirdilər ki, artıq bu ulartını qulaqları ilə eşitmirlər, bu
ulartı onların beyinlərinin içinə dolub.
Bu dağlar, bu dərələr Vətənin dağları, Vətənin dərələri idi. Bu külək
də, bu çovğun da Vətənin küləyi, Vətənin çovğunu idi. İndi soyuqdan
donmaqda olan bu oğullar da bu Vətənin oğulları idi. Amma bu dəqiqə
Vətənin bu dağları da, bu dərələri də cəhənnəmə çevrilmişdi bu Vətən
oğulları üçün. Bütün kitablarda yazılır ki, cəhənnəm od tutub yanır,
amma bu cəhənnəmdə bircə əlçim də od yox idi. Bu cəhənnəm nə
"Bibliya"da, nə də "Quran"da yazılan cəhənnəm deyildi. Nə isə başqa
bir cəhənnəm idi. Bəlkə də bu cəhənnəmdən heç Allahın da xəbəri yox
idi.
Bu oğullar cəhənnəmi elə bu dünyada görürdülər. Amma bu cavanların
heç biri nəinki cəhənnəmi bu dünyada, heç o dünyada da görmələri üçün
heç bir günah işlətməmişlər. Bir yox, beş cəhənnəmlik günahları olan
kimlərinsə cəzasını az qala ağızlarından süd iyi gələn bu cavanlar
çəkirdilər. Və həmin o bir yox, beş cəhənnəmlik günahı olanlar isə
saunalarda, cavan-cavan qızlara bellərini ovdururdular ki, bəlkə
əllərindən bir iş gəldi.
Və hətta Allahın da xəbəri olmayan bu cəhənnəmdə bu oğullar nəfəsləri
ilə əllərini hovlasalar da artıq donmaqda olan barmaqları
nəfəslərinin istiliyini hiss eləmirdi. Ona görə yox ki, barmaqları
donmaqdaydı, ona görə ki, artıq içləri, damarları, damarlarında axan
qan da donmaqdaydı.
Dünəndən yeməkləri də qurtarmışdı. Ac olduqlarından şaxtanı daha çox
hiss edirdilər. Artıq bir sahibsiz it kimi ulayan cəhənnəm küləyi də,
bu şaxta da qanlarına hopub bütün bədənlərinə axırdı.
Ümidlərini yeri-göyü heçdən xəlq edən Allaha bağlayıb hər an bu
çovğunun kəsəcəyinə bir inamla saatları sayırdılar. Amma bu saatlar
qurtarmırdı. Və bu çovğun da heç kəsən köpəyoğluna oxşamırdı.
Kinolarda görmüşdülər ki, belə çovğunda qardan bir koma düzəldib
doluşurlar içinə. Nə qədər çalışsalar da kinolarda gördükləri komanı
düzəldə bilməmişdilər. Nə bu dağ kinolarda gördükləri dağ idi, nə bu
çovğun, nə də bu qar.
Silahları da donmuşdu. Avtomatın lüləsinə əl vurmaq olmurdu,
yandırırdı.
Onlardan bir güllə məsafəsi aralıda ermənilərin postunda elə
ermənilər də onların günündə idi. Sadəcə bu bəxtəvər it uşağının
bəxti onda gətirmişdi ki, aşağıda olduqlarından nə bu külək, nə bu
çovğun onları elə də tutmurdu.
Dünən erməniləri dəyişməyə gəlmişdilər, amma dəyişə bilməmişdilər,
maşınları dağın ətəyində qara batıb qalmışdı. Amma heç olmasa
gələnlər özləri ilə ərzaq gətirmişdilər, yanacaq gətirmişdilər.
Dünəndən ermənilərin tonqalı sönməmişdi.
Əvvəllər postda ermənilərlə bir-birlərini babat söyürdülər, "tvoya
mat"ların biri bir qəpik. Qəribə idi ki, ermənilər bizimkilərin rusca
söyüşünə Azərbaycanca cavab verirdilər:
- Ara, Komandir, sizin dildə söyüş adamın canına sarı yağ kimi
yayılır.
Hərdən də söyməkdən yorulub bir-birlərinə bir-iki daraq güllə də
boşaldırdılar. Və səhər qəzetlər yazırdılar: "Murovda Atəşkəs
pozulub. Ermənilər avtomatlardan və iriçaplı pulemyotlardan bizim
mövqeləri atəşə tutublar. Milli Ordumuzun əsgərlərinin cavab
atəşindən sonra düşmən susdurulub. Tələfat yoxdur".
İndi ermənilərin közərən tonqalına paxıllıq edirdilər. O tonqal bu
şaxta qədər, bu çovğun qədər onlara əzab verirdi. Dünyada bundan da
böyük bir ağrı olmazdı. Düşmən Vətəndə ocaq qalayıb bu ocağın
istisinə qızına bildiyi halda, Allah bu oğulları öz vətənlərində
Allahın bir ocağına da qıymamışdı.
Hamısından cavanı və hamısından zəifi Qara bir-iki dəfə istəmişdi ki,
həmin tonqalı pulemyotun ağzına verib dağıtsın. Komandir qoymamışdı.
Çünki belə şeylərin üstündə sonra böyük komandirlər onları
cəzalandırırdı.
Qara da sitildəyə-sitildəyə demişdi:
-Sənin komandirlərinin də, komandirlərinin anasını da...
İndi Qaranın düşmənin ocağına bir-iki daraq güllə boşaltmağa, heç
söyməyə də heyi qalmamışdı. Ölürdü yatmaqdan ötəri. Elə hamısı ölürdü
yatmaqdan ötəri.
Yuxu elə şirin-şirin onlarla məzələnirdi ki!
Saçlarından, kirpiklərindən tutmuş ayaq barmaqlarına qədər,
didələrindən keçib beyinlərindəki ən son hüceyrələrə qədər məzələnirdi
yuxu. Özləri də onlarla məzələnən bu yuxunun bu məzəsindən ləzzət
alırdılar. Bu ləzzətin də təsirindən yavaş-yavaş kirpikləri qapanırdı.
Amma Komandir onları yuxusunun bu məzəsindən xilas etmək üçün az
qalırdı barmaqlarını uşaqların gözünə soxsun.
- Sizə qurban olum, yatmayın! Yatsanız, donub öləcəksiniz.
Komandir indi gördü ki, Qara lap əldən gedir. Bir-iki dəfə Qaranın
ayaqlarını soyundurub buza dönmüş barmaqlarını möhkəm-möhkəm ovmuşdu,
sonra sinəsini açıb Qaranın ayaqlarını bərk-bərk sinəsinə sığmışdı.
Bir balaca da olsa Qaranın ayaqlarını isitmişdi. Və hiss eləmişdi ki,
Qara bundan xoşhallanır...
Həmişə belə postlara gələndə xəlvətcə, əslində komandirlər
bilirdilər, amma özlərini bilməməzliyə vururdular, flyaqalarını
araqla doldururdular. İndi flyaqalar da boşalmışdı. Təkcə Komandirin
flyaqasında bir az araq qalmışdı ki, onu da uşaqlara hərdən
qurtum-qurtum içirirdi.
Komandir flyaqanı çıxartdı, əvvəlcə Qaraya, sonra da o biri uşaqların
hərəsinə bircəcə qurtum içirtdi. İstədi özü də bircə qurtum içsin,
ürəyi gəlmədi, o bircə qurtumu da uşaqlara saxladı.
Komandir onlara kömək gələcəyindən əlini dünən axşamdan üzmüşdü,
amma bunu uşaqlardan gizlədirdi:
- Bir az da dözün, çovğun bir balaca ara verən kimi kömək gələcək.
Görmədiz, ermənilər bizdən nə qədər aşağıda olsalar da maşınları çıxa
bilmədi, batıb qaldı. Dözün, sizə qurban olum! Mütləq kömək gələcək!
Əslində belə bir havada bura qalxmaq göz görə-görə ölümə getmək idi.
Köməyə gələnlər olsa da qırılıb yollarda qala bilərdilər. Heç kim
ölmək istəmirdi. Elə bu çovğunda postu atıb getməyən bu beş əsgər də.
Neçə gün idi ermənilər marığa yatıb gözləyirdilər ki, bir az da belə
davam etsə, türklər postu atıb gedəcəklər, onlar da həsrətini
çəkdikləri bu yüksəkliyi rahatca ələ keçirəcəklər. Sonra bu Atəşkəs
vaxtı kim idi ATƏT-in qorxusundan onları topla, tüfənglə bu
yüksəklikdən vurub salan.
Vaxtilə özləri şaxtaya, küləyə dözməyib bu yüksəkliyi qoyub
düşmüşdülər. Və heç ağıllarına da gəlməzdi ki, türklər
qardan-çovğundan qorxmayıb bu yüksəkliyə qalxar və öz bayraqlarını bu
yüksəkliyə sancarlar. Yüksəkliyi qoyub düşənlərin hamısını da
tribunala vermişdilər. Generallar demişdi ki, yenidən kim o
yüksəkliyi götürə bilsə, ona "Xaç" ordeni verəcəklər. Və neçə dəfə
Atəşkəsi pozmaqdan qorxmayıb hücum eləsələr də geri oturdulmuşdular.
İndi həsrətlə gözləyirdilər ki, türklər düşüb gedəcəklər, ya da donub
öləcəklər.
Türklərin isə postu qoyub getmək fikirləri yox idi. Yalnız dünən gecə
Mazandaran Pələngi bir balaca bozarmağa başlamışdı:
- Döyüşdə ölsəm yanıb-tökülmərəm, amma indi partlayıram. Axı mən niyə
burda donub ölməliyəm?! Çıxıram gedəm, cəhənnəm olsun hamısı...
Komandir:
- Sən öl, bircə addım atsan səni deşik-deşik edərəm, köpəyoğlu!-deyib
avtomatı Mazandaran Pələnginə tuşlamışdı.
Mazandaran Pələngi də əlini avtomatına atmışdı, tutaşmışdılar.
Komandir avtomatın qundağı ilə Mazandaran Pələnginin kürəyindən necə
vuruşdusa, Mazandaran Pələnginin nitqi batmışdı. Özünə gələndə də
başlamışdı ağlamağa. Komandir də onun başını sinəsinə sıxıb
ağlamışdı, uşaqlar da kövrəlmişdi.
Komandir:
- Məni bağışla, Pələng!
Mazandaran Pələngi:
- Siz məni bağışlayın, uşaqlar. Bir qələtdi eləyirdim. Heç sizi
düşmən qabağında qoyub gedərəmmi?!
Bu cəhənnəm küləyi it kimi ulamağındaydı, uşaqlar da qayanın dibində
kürək-kürəyə verib sitildəməkdəydilər.
Üç-dörd yaş fərqləri var idi. Mazandaran Pələngi ilə Zəngəzurlu
Balası məktəbi iki-üç il əvvəl bitirmişdilər. Totuqla Şair könüllü
gəlmişdi əsgərliyə, institutun 4-cü kursundan. Qara da məktəbi bu il
bitirmişdi. Bircə Komandir yaşlıydı. Hələ Sovet hökuməti vaxtı əsgər
olmuşdu. Bakıda universiteti də bitirmişdi, Moskvanı da görmüşdü,
Çelyabinski də. Hərdən Komandir o tələbəlik illərindən,
Çelyabinskdəki əsgərliyindən, generalın qızını necə lüt
soyundurduğundan gopa basardı, onlar da Komandirin sərgüzəştlərinə
ləzzətlə qulaq asardılar. Və bu söhbətləri o qədər eşitmişdilər ki,
Komandir ağzını açan kimi bilirdilər ki, nəyi düz deyir, nəyi yox.
Amma əl çəkmirdilər ki, danış.
Komandir indi onları söhbətə tutmaq istəyirdi ki, yatmasınlar:
- Ə, qoduq, demirəm yatma, donub öləcəksən?! Ə, sən nə cür
müsəlmansan, ağzımda bir quramlıq söz danışıram, yenə qozuna deyil.
Ə, yatma dana, oğraş.
Uşaqların ən həyasızı sayılan Totuq:
- Komandir, sən canın, o Artist qızın axırı nə oldu ey...
- Deməli, belə. Bir də gördüm telefon özünü cırır. Götürdüm, gördüm
bu. Dedi, axşam bizə gələrsən. Ürəyim düşdü ayaqlarımın altına, vay
dədəm, vay, məni evinə çağırırdı. Getdim Axund hamamına. Üz-gözümü
qırxdırdım...
Totuq:
- Ayrı yerin qırxdırmadın ki?
Mazandaran Pələngi:
- Ə, qoy kişi söhbətini eləsin də.
Komandir:
- Hə, sonra qəşəng-qəşəng çimdim. Çıxdım oturdum bir taksiyə. Dedim
sür Yasamala. Bazarla üzbəüz beşmərtəbəli bina var ey, bax orda üç
otaqlı lüks evi vardı. O kinodan sonra bir prokuror bağışlamışdı. Tək
yaşayırdı. Zəngi basdım. Əvvəl-əvvəl qapının deşiyindən baxdı...
Hördü Qaranın gözləri yumuldu, dürtmələdi:
- Qara, ay Qara!
Qara səksəndi:
- Gəldilər...
Komandir:
- Bir də yatsan təpənə bir qapaz salacam, gözlərin düşsün ovcuna,-
sonra flyaqanı çıxarıb ona uzatdı,- ala bir qurtum iç.
Heç dinib-danışmağı xoşlamayan, bu neçə gündə üşüdüyünü, donduğunu
gizlətməyə çalışan Şair bu dəfə özünü saxlaya bilmədi:
- Komandir, bir qurtum da mənə ver.
Bir qurtum da Şair içdi.
Mazandaran Pələngi:
- Bir qurtum da mənə ver, Komandir.
- Qələtini elə, sən hələ dözə bilərsən. Hə, qapını açdı. Baxdım gördüm
suyun içindədi, heç demə o da çimirmiş.
Totuq:
- O da qırxdırmışdı?
Mazandaran Pələngi:
- Ə, sən nə qanacaqsız, tərbiyəsiz adamsan?!
- Saçın deyirəm dana! Bəs siz nəyi fikirləşirsiniz, ay tərbiyəli
oğlanlar?!
- Suyun içində, əynində xalat, xalatın yuxarı düymələri də açıq,
məmələri də yarı çöldə, saç şəlalə kimi tökülüb məmələrinin arasına...
Komandir danışırdı, uşaqlar da sitildəyə-sitildəyə qulaq asırdı. Əzü
axşama getdiyindən şaxta bir az da artırdı. Onların üz-gözünü it kimi
yalayan bu cəhənnəm küləyinin zəhlətökən səsi də getdikcə beyinlərinə
daha çox işləyirdi.
Komandir bir vaxtların ən dəbdə olan maxer şərfini dörd yerə bölüb
paylamışdı uşaqlara:
- Alın, ağız-burnunuzu örtün.
- Bəs sən?
- Mən Sibirdə bundan da pis şaxta görmüşəm.
Nəfəsləri şərfi o qədər tərlətmişdi ki, şərf də buz bağlamışdı.
Komandir danışırdı, uşaqlar da sitildəyə-sitildəyə qulaq asırdılar,
cəhənnəm küləyi bir cəhənnəm iti kimi üz-gözlərini yalamaqdaydı,
şaxta da yavaş-yavaş iliklərinə işləməkdəydi...
- Hə, məmələri yarı çöldəydi, saçları da şəlalə kimi tökülüb
məmələrinin arasına. Dünya gözəli qız ola, ağappaq məmələr ola, mənim
kimi də görməmiş bir kənd uşağı. Elə dəhlizdə basmarladım ey...
Totuq dişləri şaqqıldaya-şaqqıldaya:
- Komandir, mən ölüm, sən ona heç nə eləməmisən.
Komandir bunu bəlkə iyirmi dəfə danışmışdı. Hər dəfə də danışanda
Qara elə bilirdi bir maraqlı kinoya baxır, Komandirin danışığını
eşitmirdi, görürdü. İndi Totuq Komandirin sözünü kəsəndə Qara elə
bildi lent qırıldı. Acıqlı-acıqlı Totuqa baxdı, sonra yenə üzünü
Komandirə tutdu:
- Hə, qapını açdı, suyun içindəydi, məmələri də çöldəydi, sonra...
- Hə, qapını açdı, suyun içindəydi, xalatının yuxarı düymələri də
açıqıydı, məmələri də çöldəydi, saçını da qurutmamışdı. Saçları
məmələrinin üstündən şəlalə kimi tökülürdü. Dünya gözəli qız ola,
açıq məmələr ola, mənim kimi də görməmiş kənd uşağı ola, elə dəhlizdə
basmarladım ey...
Komandir danışırdı, Qara day Komandiri eşitmirdi...
... Qara bir xəlvət otaqdaydı, həmin Aktrisa da hamamdan təzəcə
çıxmışdı, xalatdaydı, xalatının yuxarı düymələri də açıqıydı,
məmələri də çöldəydi, saçları da şəlalə kimi məmələrinin üstündən
axıb tökülürdü. Qara əvvəl-əvvəl xalatının o biri düymələrini də
açırdı. Daha Komandir kimi elə dəhlizdə basmarlayıb altına salmırdı.
Qara bütün düymələri açdı. Aktrisa onun əlindən tutub gətirdi yataq
otağına. Xalatı də çıxarıb atdı. Qarşısında kənd toyuğunun yumurtası
kimi soyulmuş bir bədən vardı. Qara utandığından qıpqırmızı qızardı.
Aktrisa onun əllərini qaldırıb qoydu məmələrinin üstünə. Elə bil
Qaranın barmaqlarını tok vurdu, bədəni gizildədi.
Aktrisa:
- Birinci dəfədi?
- Hə!
Aktrisa onu itələyib yıxdı çarpayıya, dodaqlarını yapışdırdı Qaranın
dodaqlarına. Elə bil Qaranın dodaqlarına köz basdılar. Bu köz bütün
bədənini yandırdı...
- Ay sənə qurban olum, ay köpəyoğlu, demədim yatma...
Qara gözünü açdı. Nə yataq vardı, nə incə dodaqlarını əmdiyi Aktrisa,
nə də o dodaqların közü. Çovğun idi. Amma Komandir bircə dəqiqə onu
gec ayıltsaydı, Aktrisanın...
Və Qara bu neçə ayda ilk dəfə özündən asılı olmadan Komandirə ağır
cavab verdi:
- Komandir, sən nə namərd adamsan...
Komandir:
- Yatma, dədəm-nənəm sənə qurban! Neynirsən elə, amma yatma!- Sonra
yerdən bir ovuc qar götürüb Qaranın üz-gözünü ovuşdurdu, dəsmalını
çıxarıb qarın suyunu sildi. Hördü ki, Qaranın sifətində qan deyilən
bir şey yoxdu. Hördü Qara donur. Flyaqadan bir az araq töküb yenidən
Qaranın sif-sifətini ovxalasa da qan gəlmədi.
Yox, uşaqlar donurdu, heç olmasa onları bu gecədən birtəhər salamat
çıxara bilsəydi... Toran qovuşduqca yaxınlaşmaqda olan gecənin onlar
üçün son gecə olacağını daha çox hiss eləməyə başlamışdı.
Postdan üç-dörd yüz addım aralıda ermənilərin dünəndən batıb qalmış
maşınına baxdı. Əgər ermənilərin gözündən yayınıb o maşına gedib
çıxsaydı, bəlkə də əlinə bir şey keçərdi. Elə bircə təkərini sürüyüb
gətirə bilsəydi, bəsləri idi. Amma bu çox böyük bir risq
idi, ermənilərin əlinə düşə bilərdi. Bu dünyada ölümdən də çox
qorxduğu bir şey vardısa, o da əsir düşmək qorxusu idi. Yuxularında
tez-tez mühasirəyə düşürdü, özü də iki körpəsi ilə birlikdə. Bu
körpələrin ermənilərin əlinə keçməməsi üçün nələr fikirləşirdi?!
Körpələrini götürüb hansı səmtə üz tuturdusa qarşısına erməni
çıxırdı. Qucağında iki körpə, sağ-sol erməni. Və belə anlarda həmişə
Allaha üz tuturdu, yalvarırdı ki, heç olmasa bu gül üzlü körpələri
körpəliklərinə bağışlasın. Çox qəribə idi ki, həmişə də Allah onu
eşidirdi, nəinki körpələri, elə onun özünü də əsir düşməkdən xilas
edirdi və yuxudan ayıldırdı. Oyanıb bütün bunların yuxu olduğunu
görəndə elə sevinirdi, elə bil təzədən doğulurdu. İçində axmaq bir
hiss vardı, ona elə gəlirdi ki, əvvəl-axır bir gün bu yuxu
gerçəkləşəcək, ermənilərin əlinə əsir düşəcək. Əstündə qumbara
gəzdirirdi, əsir düşsə özünü partlatsın.
İndi özündən asılı olmayaraq əlini qumbaraya atdı, yerindəydi. Yenə
maşına tərəf boylandı. Çovğun erməniləri də pisikdirdiyindən öz
başlarının hayındaydılar.
Gözü qalmışdı maşında. Bircəcə təkər gətirə bilsəydi... Bircəcə
təkər... Bircəcə təkər də onların üç-dörd yüz addımlığındaydı. Bəli,
onlardan üç-dörd yüz addım aralıda bığ yerləri təzə-təzə tərləyən bu
uşaqları xilas edə biləcək bir təkər vardı.
Bir tərəfdə əsir düşmək qorxusu, bir tərəfdə də onları donmaqdan
xilas edə biləcək bir təkər. Hələ onu da bilmirdi ki, o təkər o
maşında var, ya yox.
Getməliydi! Getməliydi və o maşında onları bu gecə dəhşətli və
dəhşətli olduğu qədər də çox ucuz və axmaq bir ölümdən xilas edə
biləcək o təkəri gətirməliydi.
Qaraya baxdı, donurdu Qara.
Qara bir dəfə utana-utana demişdi:
- Komandir, mən hələ qadın görməmişəm.
Yox, qoymayacaqdı nə Qara donsun, nə də o biri uşaqlar. Qoymayacaqdı
Qara dünyanın qadın gözəlliyini dadmamış getsin bu dünyadan.
Əsir düşsə də gedəcəkdi. Özünü qumbara ilə partlatmağa məcbur qalsa
da gedəcəkdi. Həsrətlə onun yolunu gözləyən körpələrini yetim qoysa
da gedəcəkdi.
Ölüm ölüm idi. Ya burda donub öldü, ya da ermənilərin əlinə əsir
düşəcəyi halda özünü partladıb öldürdü. O ölüm burda donub ölməkdən
daha şərəfli idi...
... Axşamınız xeyir! "Xəbərçi"nin iyirmi bir buraxılışı efirdədi.
Studiyada Rüstəm Əbülfətoğludu. Müdafiə Nazirliyinin Mətbuat
Xidmətinin verdiyi məlumata görə, cəbhə xəttində sakitlikdir.
Atəşkəs pozulmayıb. İndi isə günün əsas xəbər başlıqları. Bəxtiyar
Vahabzadə ilə Məmməd Araz aclıq aksiyası keçirən Qarabağ qaziləri ilə
görüşüb...
... Bəli, cəbhədə sakitlik idi. Və bu sakitlikdə beş əsgərimiz
ermənilərlə deyil, qar-çovğunla ölüm-dirim savaşına qalxmışdı.
Cəbhədə sakitlik idi və bu sakitlikdə beş əsgərimiz donurdu.
Kofi Annan hardasa dalını çöpləyirdi...
ATƏT-in mavi həmsədrləri İrəvanda içdikləri konyakın təsirindən öz
xristian qardaşlarına qoşulub mahnı oxuyurdular...
Respublika sarayının qarşısında atalı uşaqlar maşın oynadırdılar,
tindəki svetoforun altında iki qaçqın uşaq dayanıb bahalı maşınların
sahiblərini Həzrəti-Abbasa and verirdilər ki, onlara bir tikə çörək
pulu versinlər.
Bəxtiyar Vahabzadə ilə Məmməd Araz Qarabağ qazilərinə yalvarırdılar
ki, aclıq aksiyasını dayandırsınlar...
Müxalifətlə iqtidar mətbuatda bir-birinin başını yarırdı...
Parlamentdə "Damazlıq haqqında Qanun" layihəsi müzakirə edilirdi...
... Beş əsgərimiz isə donurdu. Bu beş əsgər BMT-nin də yadından
çıxmışdı, ATƏT-in də və hətta Allahın da. Bircə Əzrayılın yadından
çıxmamışdı.
Və Komandir bu əsgərləri Əzrayılın pəncəsindən xilas etmək üçün
üç-dörd yüz addımlıqdakı o maşındakı təkəri gətirməli idi.
Filmlərin birində belə bir söz eşitmişdi:
- Kişilər bir dəfə risq edirlər. Bu ya ölümdü, ya həyat.
Komandir qalxdı ayağa:
- Uşaqlar, mən gedirəm maşına.
Bircə Mazandaran Pələngi dilləndi:
-Hara?
- Cəhənnəmə! O maşına.
- Nəyə?
- Bəlkə əlimə bir şey keçdi. Heç olmasa bir təkər gətirə bilsəm
səhərədək bəsimizdi.
- Vurarlar səni.
- Siz məni qoruyun, qorxmayın. Hördünüz ermənilər məni görüb maşına
tərəf gəldilər, basın gülləyə.
Qaraya elə gəldi ki, Komandir getsə bir daha geri dönməyəcək və
onların son ümidləri də Komandirlə birgə məhv olacaq. Nə qədər
Komandir yanlarındaydı elə bil arxalarını dağa söykəmişdilər. İndi bu
dağ da uça bilərdi. Qara heç istəmirdi Komandir getsin. Burnunu
çəkə-çəkə dedi:
- Getmə, Komandir, bu gecə birtəhər dözərik.
Amma Komandir çox gözəl bilirdi ki, bu gecə onların son gecəsi olacaq
və açılacaq sabah onlar üçün açılmayacaq.
Mazandaran Pələngi:
- Komandir, bəlkə mən gedim?
- Yox, sən bacarmazsan. Dönməsəm yerimdə sən qalırsan. Bax, mən
gələnə qədər nə badə yatasınız ha.
Sonra öz flyaqasını açıb verdi Mazandaran Pələnginə.
- Ala, hərdən qurtum-qurtum içərsiniz. Ğz flyaqanı da ver mənə bəlkə
benzin gətirə bildim.
Və Komandir getdi. Heç səngərdə güllə yağışının altında qalanda belə
qorxu hissi keçirməmişdi. Gah sürüşə-sürüşə, gah əyilə-əyilə maşına
doğru gedirdi. Bəzən qorxub otururdu...
...Komandirin Anası titrəyə-titrəyə bayırdan girdi içəri. Həlin
uşaqları yedizdirirdi.
- Bala, yaman soyuqdur. Yazıq uşaq bu şaxtada görən neyləyir? Ğzü də
dağın təpəsindədi. Murovun da soyuğu yaman olur. Allah ermənilərin
tifaqını dağıtsın. Gül kimi yaşayırdıq.
Həlin qalxıb qayınanasına da bir çay süzdü.
-Otur, ay xala, bir stəkan çay iç, qızış.
- Qızışa bilərəm, ay bala? Uşaq dağın təpəsində, qarda-qiyamətdə, heç
məni o sobanın içinə atsan da qızışa bilmərəm. Köpəyuşağı, qoymadılar
adam kimi yaşayaq. Ay Allah, sən bu ermənilərin cəzasını ver.
Gəlin güldü, qayınanasının könlünü almaq istədi:
- Ay xala, indi sənin dediyin o uşaq özünü verib şəhərə, girib bir
xanımın qucağına xumarlanır. Sən də başlamısan dağ belə getdi,
qiyamət belə getdi.
Komandirin Anası əllərini qaldırdı göyə:
- Ya xudavəndi-kərim olan Allah, sənə qurban olum, kaş gəlin deyən
olsun, mən deyən olmasın.
... Amma gəlin deyən deyildi, ana deyəniydi. Komandir xanımın yox,
ölümün qucağındaydı. Amma öz hayında deyildi, əsgərlərinin
hayındaydı. Onları Əzrayılın pəncəsindən qoparmaq üçün yerlə-göylə
əlləşirdi. Göylər çox uzaqdaydı, nə əli çatırdı, nə ünü. Yerdə də
onlara yer qalmamışdı. Bircə o maşında bir təkər vardı, əgər o da
vardısa, ümidi bircə o təkərəydi.
Maşına çata bildi...
Ehtiyat təkəri görəndə az qaldı təkəri öpsün. Desant bıçağını çıxarıb
təkəri ramaya bağlayan boltu açmağa çalışdı, bolt donmuşdu. Yox, o bu
boltu açacaqdı. Amma yenə gücü çatmadı, bu donmuş boltu desant bıçağı
ilə açmaq əslində heç mümkün də deyildi, mantirovka lazım idi. Belə
maşınlarda mantirovka sürücülərin oturacağının altında olur. Hetdi
kabinəyə tərəf, qapını açanda səksəndi. Bir əsgər bərk-bərk kürkünə
bürünüb yatmışdı, avtomatını da atmışdı ayaq altına. Ustufca əlini
atıb avtomatı götürdü, gülləni lüləyə verib dirədi erməninin
sinəsinə, sol əli idə təpəsinə bir qapaz saldı:
- Dur, ay oğraş...
Erməni qımıldandı, amma gözlərini açmadı. Avtomatın lüləsi ilə
erməninin sinəsindən möhkəm basdı:
- Dur...
Erməni əvvəl-əvvəl bir gərnəşdi, sonra gözlərini ovxaladı.
Əsnəyə-əsnəyə gözlərini Komandirə bərəltdi. Əvvəl-əvvəl heç nə
anışdıra bilmədi, elə bildi öz yoldaşlarındandı.
-Nə olub?
Komandir avtomatın lüləsini bu dəfə erməninin çənəsinin altına
dirədi:
- Dur deyirəm.
Erməni başa düşmədiyi dildə söz eşidəndə bir anda özünə gəldi və
dərhal da qorxudan nitqi tutuldu.
- Səsini çıxarma, köpəyoğlu, düş aşağı.
Erməni qorxa-qorxa kabinədən yendi.
- Hardadı mantirovka?
Erməni başı ilə işarə elədi ki, onu başa düşmür.
- Azərbaycanca bilmirsən?
Erməni yenə başı ilə "yox" dedi.
- Mantirovka! Mantirovka qde? Davay mantirovka.
Erməni oturacağı qaldırdı, mantirovkanı çıxarıb uzatdı Komandirə.
Komandir mantirovkanı almadı, əli ilə ehtiyat təkəri göstərdi ki, aç
onu.
Erməni nə qədər hıqqındı gücü çatmadı, sanki boltu ramaya
qaynaqlamışdılar. Komandir işarə elədi ki, çəkil kənara. Ğzü
yaxınlaşdı mantirovkaya:
- Ya Əli!
Elə bil bayaqdan ramaya qaynaqlanmış bolt deyildi, yağdakı kimi
fırlandı. Komandir heç ağlına da gətirə bilməzdi ki, bu boltu
o yox, indicə adını çağırdığı Həzrəti Əli açdı.
Təkər düşdü yerə. İndi qalırdı bu təkəri yuxarı daşımaq.
- Ey dığa, veryovka yest?
- Yest.
- Davay prinesi.
Erməni oturacağın altından kəndir çıxartdı.
- Tam çto-nibud yest pokuşat?
Erməni maşının siyirməsindən bir çörək, bir az kolbasa, bir az
sala çıxartdı. Komandir hamısını alıb qoyun-qoltuğuna doldurdu.
- A vodka?
- Vodki net.
Komandir flyaqanı çıxarıb verdi erməniyə ki, bunu benzinlə doldur.
Erməni də dinməz-söyləməz şlanq gətirib bakdan benzin çəkdi,
flyaqanı doldurub verdi Komandirə.
Komandir kəndirlə təkəri möhkəm-möhkəm bağladı və kəndirin ucunu
da verdi erməniyə:
- Taşi, köpəyoğlu!
Əslində bu təkər deyildi, qarlı-fırtınalı bir dənizdə boğulmaqda
olan beş əsgər üçün bir saman çöpü idi. Amma erməni bu saman
çöpünü üzüyuxarı darta bilmədi.
Komandir gördü yox, erməni bu işi tək bacarmayacaq özü də təkəri
itələməyə başladı və erməniyə dedi:
- Davay!
Xeyli qalxdılar, amma hər ikisi yoruldu və oturdular təkərin üstündə.
Komandir gördü erməni çox bərk qorxur, dedi:
- Ne boysya, ya tebya ne ubyu. Yesli xoçeş jit, davay taşi.
Qalxdılar. Erməni öndə, Komandir də arxada, yenidən girişdilər təkəri
yuxarı qaldırmağa.
Bu diki də qalxa bilsəydilər, vəssalam. Erməninin əlləri donurdu.
Hücü də tükənmişdi, heyi də qalmamışdı. Komandirin də nəfəsi ağzından
çıxırdı.
Və birdən...
Erməni özünü saxlaya bilməyib yıxıldı və kəndir donmaqda olan
əllərindən çıxdı. Komandir bunu gözləmədiyindən təkəri saxlaya
bilmədi və təkər üzüaşağı axdı. Komandir bircə içini çəkə bildi. Və
dərəyə tərəf axan saman çöpünə- sabahı onlar üçün doğuracaq son
ümidlərinə, sonuncu ümidini itirən bir insan kimi baxdı və bütün
acığını üzü üstə qarın üstünə yıxılmış ermənidən çıxdı:
- Sənin bajını...
Var gücü ilə ermənini təpikləməyə başladı. Erməninin nə bağırmağa
heyi qalmışdı, nə də özünü qorumağa, bircə əlləri ilə üzünü tutmuşdu
və təpik dəydikcə hıqqıldayırdı. Elə Komandirin də heyi qalmamışdı,
bir-iki təpik də vurub çöməldi, bir az nəfəsini dərdi, özünə gələndən
sonra yenə bir-iki təpik vurdu. Və bu dəfə rusca deyil, azərbaycanca
dedi:
- Dur, qəhbənin doğduğu!
Amma erməni qalxa bilmədi, Komandir bıçağını çıxarıb dirədi boğazına:
- Qəhbə oğlu, qəhbə, sənlə deyiləm.
Bıçağın soyuq və iti ucunu xirtdəyində hiss eləyən erməni qorxunun
gücündən qalxdı.
Çatdılar posta. Komandir avtomatın qundağı ilə erməninin kürəyindən
vurdu:
- Təkəri buraxdı qəhbə oğlu qəhbə.
Ağzı üstə yerə yıxılmış erməni zarıdı.
- Klyanus materyu, ya ne xotel.
- Sənin materinin... Maşında yatmışdı köpəyoğlu.
Mazandaran Pələngi:
- Komandir, indi bu oğraşı neyləyəcəyik?
Komandir əsəbi halda:
- Paza keçirəcəyik. Heç olmasa bunları gətirə bildim.-dedi,
qoyun-qoltuğundakıları çıxartdı. İki gündü aclıq çəkən uşaqların
gözlərinə işıq gəldi.
Komandir gətirdiklərini beş bərabər yerə böldü, payladı uşaqlara, bir
pay da özünə götürdü.
- Hamısını birdən yeməyin.
Kim idi bunu eşidən. Bayaqdan danışmağa halı olmayan Qara
kolbasa-çörəyi ağzına necə dürtüşdürsə Komandirin gözləri doldu,
ürəyində dedi: "Özüm ölsəm də səni qoymayacam öləsən".
Qorxusundan büzüşüb yumağa dönmüş erməni yazıq-yazıq onların ağzına
baxırdı, çörək qaldı Komandirin boğazında. Elə Qara yaşda olardı.
Komandir yeməyi az qala gözlərinə təpən öz əsgərlərinə baxdı, bir
udqunan erməniyə baxdı, gördü çörək boğazından keçmir. Ğz payının
yarısını kəsib uzatdı erməniyə.
- Ala.
Erməni bir Komandirə baxdı, bir Komandirin ona uzatdığı
kolbasa-çörəyə, udqundu, amma almağa cəsarəti çatmadı.
- Vozmi. Ne boysa. Vozmi ya skazal.
Erməni titrəyən əli ilə kolbasa-çörəyi aldı, elə o da Qara kimi
dərhal təpdi ağzına. Və elə sürətlə yedi ki, elə bil kimsə tutub
indicə əlindən alacaqdı. Sonuncu tikəni də udandan sonra Komandirə
dedi:
- Spasibo.
Povestin sonu sabah çap ediləcək.
