Dostun düşmənə çevrilməyi ağır söhbətdir. Mən Anarla Əkrəm Əylislinin bir yerdə işlədiyi günləri xatırlayıram, Əkrəm Əylisli indi İlqar Fəhminin oturduğu kabinetdə otururdu... Yəni Anar sədr, o isə katib idi...
Mən bu iki böyük, ağsaqqal və ustad yazıçının bir-birinin paxırını açmağını müdriklikdən uzaq bir hal hesab edirəm. Bütün hallarda nə Anarın "Daş yuxular" haqqında yazdıqlarına, nə də Əkrəm Əylislinin "Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi" haqqında söylədiklərinə haqq qazandıra bilmirəm. Ə.Əylislinin adı çəkilən romanı ədəbi fakt kimi, ədəbiyyat hadisəsi kimi heç də zəif əsər deyil, sadəcə xalqımızın mövqeyinə zidd olduğu üçün qəbuledilməzdir. Adı çəkilən roman yuxarıda dediyim kimi bütün ədəbi və sənət təriflərinə layiqdir, amma yenə yuxarıda dediyim kimi biz millətimizin mövqeyini heç bir ədəbi uğura sata bilmərik, odur ki, belə bir roman yazılmaya, belə bir mövqe ortaya qoyulmaya bilərdi. Biz Anarın "Ağ liman"ı, "Yaxşı padşahın nağılı", "Gürcü familiyası" ilə yanaşı, Ə.Əylislinin "Təhna narın nağılı", "Kür qırağının meşələri", "Mənim nəğməkar bimim"lə böyüyən nəslin adamlarıyıq. Bu gün mətbuat və sosial media adamı nəfəs almağa qoymur və bu təzyiqdə yaşamaq çətindir.
Bu gün ədəbiyyat dalana dirənib və gənclərə, yeniyetmələrə ədəbiyyatı sevdirmək çətinləşib. Bu gün iki böyük, istedadlı, millətin mənəvi pasportu olacaq ağasaqqal və ustad yazıçı, keçmiş dost, sirdaş bir-birini ittiham edir və uşaqsayağı arqumentlərlə bir-birini suçlayırsa, biz orta yaşın adamları (hələ gəncləri demirəm) bundan nə götürəcəyik... İnanın ki, hər iki yazıçıya sayğım və sevgim böyükdür. Anar mənə nə qədər doğmadırsa Ə.Əylisli də mənə o qədər doğmadır. Və qeyd edim ki, 30 il ədəbiyyatda olmağıma baxmayaraq heç biri ilə yaxın münasibətim yoxdur, amma hər ikisi sevərək oxuduğum müəllifdir. Bəlkə buvaxta qədər Anar mənim bir hekayəmi, bir məqaləmi belə oxumayıb, amma mən Anardan demək olar ki, hər şeyi oxumuşam. Elə yəqin Ə.Əylislinin də mənim kimi bir yazıçıdan xəbəri yoxdur, amma mən onu da oxumuşam və sevərək oxumuşam. Deməyim odur ki, bu iki yazıçıya məsləhət vermək, yol göstərmək həddim deyil, amma məni tanıyanlar bilir ki, həm də sevdiklərimi qorumaq kimi bir daxili missiyam var... Mən bu iki böyük kişinin mübahisəsindən sükutla keçə bilmərəm... Bu, məni ağrıdır. Əlimdən başqa heç nə gəlmir, amma bura bir tribunadır həm də...
Mən Anar müəllimi də, Əkrəm müəllimi də Sumqayıta dəvət edirəm. Gücüm yaxşı süfrə açmağa çatmasa da yaxşı çay süfrəsi açmağa çatar... Mən bu iki insanı, iki dostu, sirdaşı barışdırmaq istəyirəm... İstəyirəm ki, bütün umu-küsülər arxada qalsın. Çünki hər ikisinə də elə bu yaraşar. Əgər bu çağırışıma səs verməsələr təkcə mənim yox, məncə onları sevən çox adamın könlünü qıracaqlar. Əminəm ki, başda Anar olmaqla Əkrəm Əylisli də bu çağırışıma müsbət cavab verəcək. Çünki bu iki ağsaqqalın bir araya gəlməyi ilə ədəbiyyatımızın bir-birindən ayrı düşən qolları bir-birinə sarılacaq.
Əziz, Əkrəm Əylisli, əziz Anar! Sizi and verirəm sevdiklərinizə, inandıqlarınıza, xahiş edirəm, unudun bu umu-küsünü, gəlin Sumqayıt bulvarında pürrəngi çay içək, ədəbiyyatdan danışaq, xaitrələrinizi eşidək və Sumqayıtdan dost kimi qayıdın geri.
