Dahiliyi məqalə ilə təkzib edilən dahi yazıçı ANDREY BELIY

Dahiliyi məqalə ilə təkzib edilən dahi yazıçı ANDREY BELIY
14 may 2014
# 13:58

Mirmehdi Ağaoğlu

9 yanvar 1934-cü ildə “İzvestiya” qəzetində Andrey Belıy haqqında nekroloq dərc olunur. Müəlliflər onu dünya klassikləri səviyyəsində qiymətləndirir, onu Marsel Prustla müqayisə edir, “Ceyms Coysun müəllimi adlandırırlar.

Nekroloqu üç nəfər yazmışdı; Boris Pasternak, Boris Pilnyak və Qriqoriy Sannikov.

Nekroloqda Belıyın “dahi” adlandırılması siyasi dairələrdə də qıcıq yaradır. Bir həftə sonra “Literaturnaya qazeta”da nekroloqdakı fikirləri təkzib edən məqalə dərc olunur.

“Coysun müəllimi” adlandırılan yazıçı Sovet hakimiyyəti illərində unutduruldu. Onun adı heç ədəbiyyat tarixi dərsliklərinə də salınmırdı.

Bəs haqqında ikili münasibətlər olan, bir tərəfdə dünyanın klassik yazarları ilə bir cərgəyə qoyulan, digər tərəfdə isə istedadı danılan, burjuy adlandırılan yazıçı kim idi?

***

1880-ci ildə Moskva Universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsinin dekanı Nikolay Vasliyeviç Buqayevin ailəsində oğlan uşağı dünyaya gəlir. Əsl adı Boris Buqayev olsa da tarixdə Andrey Belıy kimi qalacaqdı.

Üstün zəkaya malik olan Andrey gənc yaşlarından elmin müxtəlif sahələri ilə məşğul olur. Sonralar okkultizmə, buddizmə meyllənir.

Tələbə ikən rus simvolistləri ilə yaxınlıq edən Belıy “Arqonavtlar” adlı ədəbi dərnək yardır. Dərnək ədəbi-fəlsəfi tezislərini elan edir. Kitabları çap olunur. Belıy həm şeir, həm də nəsr yazırdı.

Onun adı məhəbbət üçbucaqlarından da əskik olmurdu. Yazıçı Bryusov və arvadı ilə, o cümlədən Aleksandr Blok və xanımı ilə də sevgi macərası yaşadığı məlumdur. Belıyın yaşadığı bu sevgi üçbucaqları rus yüksək cəmiyyətinin əsas qeybət mövzularından idi.

1909-ci ildə Avropaya səfəri zamanı filosof ezoterik Rudolf Şteynerlə tanış olan Belıy tezliklə onun fəlsəfi ideyalarının davamçılarına çevrilir. Bir müddət Avropada yaşayan yazıçı vətəninə, artıq Sovetləşən Rusiyaya qayıdan kimi onun faciələri başlayır. 1925-ci ildə Lev Trotski “Pravda” qəzetinə yazdığı məqalədə Belıyı da xatırlayırdı: “Belıy - ölüdür, o heç vaxt dirilməyəcək.”

Dövrünün parlaq şair, yazıçısı, rus simvolist və modernistlərinin aparıcı simalarından sayılan Andrey Belıy SSRİ-dəki həyatı dövründə “Moskva”, “Maskalar” kimi romanlar yazır.

O, 1934-cü ildə günvurmadan xəstələnərək ölür. Deyilənə görə “Kül” şeirində necə öləcəyini yazıbmış.

Belıyın dünyagörüşü Sovet ideologiyasına uyğun gəlmirdi. Buna görə də yuxarı dairələr onu qəbul etmir, onda “sovet yazıçısı”nı görmür, “burjuy yazıçı” adlandırırdılar. Sovetlər onun nekroloqda üç dəfə “dahi” adlandırılmasını qəbul etmirdi.

Andrey Belıy öləndə “dahi” kimi qəbul edilməsə də araşdırmaq üçün beyni İnsan Beyni İnstitutu tərəfindən götürülür.

# 3535 dəfə oxunub

Oxşar xəbərlər

"Buna Azərbaycan dilində yazılmış mətn deməyə adam çətinlik çəkir..." -  Abbasqulu ağa Bakıxanov niyə  ərəb-fars tərkibləri ilə yazırdı?

"Buna Azərbaycan dilində yazılmış mətn deməyə adam çətinlik çəkir..." - Abbasqulu ağa Bakıxanov niyə ərəb-fars tərkibləri ilə yazırdı?

12:15 8 avqust 2025
Yar yaraya çevriləndə... -    Müşfiqin illüziyadan gerçəkliyə sərt keçidi

Yar yaraya çevriləndə... - Müşfiqin illüziyadan gerçəkliyə sərt keçidi

09:00 8 avqust 2025
Xalq yazıçısı Anar: "Elçin bu sirri özüylə apardı..."

Xalq yazıçısı Anar: "Elçin bu sirri özüylə apardı..."

12:10 7 avqust 2025
"O tozu bir oxucu kimi boğazımda hiss edirəm..." - Firəngiz niyə Məhərrəmə ərə getməyə razı olur?

"O tozu bir oxucu kimi boğazımda hiss edirəm..." - Firəngiz niyə Məhərrəmə ərə getməyə razı olur?

09:00 7 avqust 2025
"Özünü bakılılara bənzətmək cəhdi..." - Rayon yerində kitab dili ilə danışanları niyə ələ salırdılar?

"Özünü bakılılara bənzətmək cəhdi..." - Rayon yerində kitab dili ilə danışanları niyə ələ salırdılar?

16:00 6 avqust 2025
"Aquaman" filminin ulduzu ölümdən qayıtdı

"Aquaman" filminin ulduzu ölümdən qayıtdı

14:00 6 avqust 2025
Ana səhifə Yazarlar Bütün xəbərlər