Çinarə Böyükçöl
“Gilənar çiçəklərinə dediklərim”i oxuyanda özüm də çiçək boydaydım, doqquz yaşım vardı. Atamın cild-cild kitabları rəfdə o qədər darıxırdı ki... Elə bil kitablar rəfin taxtalarını qucaqlamışdı. Biz darıxıb-darıxıb anamızın dizinə sığınan kimi kitablar da rəfin qollarından yapışmışdı. Kitabları ordan götürmək adamdan əməllicə güc istəyirdi, səbir istəyirdi.
Hiss edirdim ki, o güc, o səbir doqquz yaşlı qızcığazın boynuna düşüb. Bədii kitab oxumaq atamdan başqa evimizin bütün üzvləri tərəfindən mənə qadağan olunmuşdu. Hərdən düşünürdüm ki, nə yaxşı atam burda deyil. Amma sonradan peşman olub bu arzuya görə özümü danlayırdım, atamı istəyirdim.
Anam tez-tez deyirdi: “Böyüyəndə oxuyarsan, bu kitablar sənlik deyil”.
Anam yalan danışırdı. Axı böyümüşdüm. Bəs anam niyə deyinirdi ki, uşaqlarım vaxtından əvvəl böyüdü? Niyə mən oyuncaq arzulayanda deyirdi ki, böyük qızsan, dərslərini oxu?
Hər gün atamın kitablarının səsini o biri otaqdan eşidirdim. Məni çağırırdılar: “Gəl bir yerdə darıxaq, ay Sona!”.
Eynən atam kimi çağırırdılar: “Sonam, ay Sonam!”.
Kitabları rəfdən bir-bir oğurlayıb zirzəmimizdə, bostanımızın başında, qoz ağacında, axşamlar yerimin içində oxuyurdum. Bəzən kitablar mənə anlaşılmaz söz yığını kimi görünürdü, amma yenə oxuyurdum. Çünki onlar mənə qadağan olunmuşdu. Çünki onlar atamın kitabları idi. Onları atam oxumuşdu, vərəqləmişdi, sətirlərin altını xətləmişdi. Çünki o kitablardan atamın qoxusu gəlirdi.
Oxumağa başladığım hər kitabın elə həmin gün doğum gününü qeyd edirdim. Üstünə şam yapışdırırdım, arzu tuturdum, üfürüb söndürürdüm, əl çalırdım, oynayırdım. Axırda arzum məni kövrəlirdi.
Əkrəm Əylislininin “Seçilmiş əsərləri”nin ad gününü mayın 17-si qeyd elədim. Zirzəmimizdə, boş turşu bankalarının arxasında. Oxuduqca əsəri anlamadığımı başa düşürdüm, mədəmin üstündəki darıxmaq ağrısı çoxalırdı, hərdən də kitabı kənara qoyub lap hönkür-hönkür darıxırdım.
Zirzəmidə, bostanın başında, qoz ağacında, yerimin içində...
“Gilənar çiçəklərinə dediklərim”də Əkrəm Əylisli yazmışdı ki, heyva çiçəkləri çox dadlı olur. May ayı, heyva ağacımızın təzə-təzə çiçəkləyən vaxtları. Ətirli, çəhrayı çiçəklər. O qədər şirin, o qədər dadlı idi ki... Lap tort kimi.
Həmin gün - 17 mayda, kitabımın ad günüdə anam məni yaman döydü. Uzun-uzadı qarğış elədi. Üzünü Sayad dağının düz başına tutdu, üzü dağın başını aşdı, anamın üzü uzaqlara getdi. Anam üzü uzaqlara qarğış elədi. Qollarım, qıçlarım gömgöy, zolaq-zolaq göyərmişdi.
Heyva ağacımızın bütün çiçəklərini yemişdim. Bu o demək idi ki, bu il heyvamız bar gətirməyəcək. Anam ağlayırdı. Anamın ağlamağı dağları aşırdı. Qarğışlarına çatırdı, qarğışlarını yuyurdu. Anamın göz yaşları bədənimin şillə, çimdik, çubuq yerlərinə sarğı olurdu, sağaldırdı...
Axı mən hardan biləydim ki, atam bu payız - heyva vaxtı gələcəkmiş. Anam ona ən sevdiyi heyva mürəbbəsindən bişirəcəkmiş. Mən nə biləydim, heyva mürəbbəsi olmasa anam atamın bu payız yox, o biri payız gələcəyini düşünür.
Mən nə biləydim anamın ürəyinə damıb ki, atam gəlməyəcək...
