Bu misraları dünyanın hansı dilinə istəyirsən, tərcümə et, hansı adəm övladına verirsən, ver, vicdanı mürgülü, sözün hər üzünə bələd olan-olmayan; sizi inandırıram, eləcə bir ağızdan deyəcəklər: kim yazıbsa, zalım yaxşı yazıb, gözəldir, çox gözəldir:
Pəncərədən baxıram
görürəm həyətdə
kötüyə üzünü söykəyib yatmış
baltanın ağzı pırıl-pırıl oyaqdı
kötüyün üstünə düşmüş bir qırıq gün işığı
üşüyür baltanın ağzında
bir quş nə qədər eləyir qona bilmir
balaca bir qızın uzaqdan gələn gülüş səsinə
Bu misraları yazan bir ədəbiyyat sevdalı adamın romanından danışmaq istəyirəm sizə. Zahid Sarıtorpaq o ədəbiyyat adamlarındandır ki, çəkilib öz qınına, tədbirlərdə gözə dəyməz, məclislərdə görməzsən onu, toyda-yasda qənşərinə çıxsa da, tezcənə sivişər, bir də xəbər tutarsan, yoxdur. Hərdən adama elə gəlir, Sarıtorpaq ədəbiyyatın (sinfin) gözü eynəkli yaxşı oxuyan şagirdidir, heç kimə qoşulmaz, düz-düz məktəbə gedər, evə gələr. Bizim ədəbi mühit sevməz ki, belələrini...
Mən bu ədəbiyyat sevdalı adam haqqında ona görə belə yaşıma yaraşmayan ərkyanalıqla yazıram ki...
Bilən bilir. Təfərrüata nə hacət?!
Zahid Sarıtorpaq ədəbiyyat sarıdan daxilən o qədər rahat adamdır ki! Bütün istedadlı adamlar belədir məncə...
***
“Dərdin sarı çəpkəni” Azərbaycan jurnalında çap olunub. Bəri başdan alıb oxumağınızı tövsiyə yox, arzu edirəm, istəyirəm.
Tutalım, sən, əziz oxucu, bir səhər yuxudan durursan ki, ey dadi-bidad, hər tərəf sapsarıdır. Adamın əti ürpəşir. Arvadının üzünü zəfəran rəngdə seçirsən, oğlun limon suyunun rəngindədir.
Qızın Quba almasının içi.
Xəzər mərci şorbasına oxşayır.
Evlər elə bil açıq və tutqun rəngli cilasız kəhrəbadan tikilib.
Kərə yağı, iydə çiçəyi, nərgiz gülü, şamama, Kürdəmir yemişinin qabığı, Cərco yemişinin içi...
Bu gözəl və dəqiq bənzətmələr “Dərdin sarı çəpkəni” romanında elə zərgər dəqiqliyi və istedadla işlənib ki, adam yazıçının fantaziyasına mat qalır: bu ölçü-biçi hardandır?!
“Deməli, getdi dünyanın dadı-ləzzəti... İndi farağat yaşa daha, ay adı it dəftərində də olmayan qondarma fəlsəfə doktoru! Heç yana burcudub eləmə! Uşaqlara da qətiyyən demək olmaz, fikir eləyərlər... Səhərlər südü qaynadıb stəkana tök və aralıdan bax, elə biləcəksən "fanta"dı buğlanır – çaşma ha... Yumru düyünü südə töküb sıyıqdan-zaddan bişir ye – zəfəran, sarıkök vurmasan da olar, onsuz da sapsarı olacaq, kef elə getsin...”.
Zahid Sarıtorpağın nəsrində oxucunu arxasınca aparan ən üstün keyfiyyətlərdən biri məhz qəhrəmanına istehza ilə yanaşması, məqamı gələndə ona lağlağı edib ələ salmağı, sosial statusundan, mübtəla olduğu dərddən asılı olmayaraq, obrazın içindəki diriliyi ustalıqla göstərmək bacarığıdır. Məncə, bu keyfiyyət nəsr üçün vacibdir və ütülü qəhrəman yaratmağın zamanı çoxdan keçib desəm, yanlış anlaşılmaram.
Fəlsəfə doktoru Bulud müəllimin dərdindən balaları xəbər tutan kimi zavallı atanın xəstəliyi ilə alver edir, özlərini günə çıxarmağa çalışsalar da, əslində bu kapitalist iştahası onları məhvə sürükləyir. Xəstəliyin girdabında çabalayan adamın dərdini müəllif uzun-uzun səhifələr oxucudan gizlətdiyi kimi mən də bu kiçik yazıda onu açıb ağartmaq istəmirəm, ən gözəli romanı alıb oxumaqdır.
Kapitalizmin amansız qanunları ilə tərbiyə alan insan atasının sağlamlığını belə satışa çıxarır.
Zahid müəllim azsaylı müəlliflərdəndir ki, onunla nəsr dili məsələsində döş-döşə gəlmək hər oğulun işi deyil. Onun söz ehtiyatından ancaq nəsə çırpışdırmaq olar. Başqa sevdalara düşmək bekara işdi.
***
Mən çox istərdim ki, Zahid Sarıtorpaq romanı kitab şəklində çapa verəndə əsərin adı, sonluğu və fəlsəfə professorunun oğlunun Suriyaya döyüşməyə getməsi məsələsi haqqında bir daha düşünsün.
Lap düzü, bir az ərk və dost ədası ilə deyə bilərəm: mütləq dəyişdirsin!
Şərif Ağayar “Dərdin sarı çəpkəni” haqqında bir yazı yazıb və əslində, demək istədiklərimi məndən qabaq deyib. Düzü, artıq nəsə yazıb dostumuzu təkrar etmək istəmirəm.
Əsər haqqında hətta sərt tənqid yazsaydım, inanın, bəzi istedadından nagümanlar kimi Zahid Sarıtorpaq bunu özünə dərd eləməzdi. Lap başda demişdim axı, Sarıtorpaq ədəbiyyat sarıdan daxilən o qədər rahat adamdır ki! Bütün istedadlı adamlar belədir, məncə.
Daha doğrusu, bütün ədəbiyyat sevdalı istedadlı adamlar...
