Ayxan Ayvaz
Uşaqlar günündən bir gün əvvəl yolu əlimə alıb uşaqların dünyasına səyahətə çıxdım. Şəhərimizdə gəzə-gəzə gözüm uşaqları axtarırdı. Uşaqların olduğu yerlərdə hər yer gülümsəyir sənə.
Uşaqlıq bizim vətənimizdir: gözəl günlər gördüyümüz, dondurma ilə, çərpələnglə xoşbəxt olduğumuz bir vətən...
Elə iş yerimizin yanındakı mini futbol sahəsindəki uşaqlarla söhbətə başladım. Bir azdan “11 duş” oynadıq. Məni qapıya qoydular.
Hamısı Messinin pərəstişkarıydı. Özlərini Messi kimi aparırdılar. Topları qəsdən buraxırdım ki, qol olsun.
Birinci əl oynadıq. İçlərindəki ən balaca uşağı qalib seçdik. Sonrakı oyunda qapıya o düşəsi oldu. Əsəbiləşib üstümə düşdü, məni təpikləməyə başladı.
Həmişə uşaqların hücumuna məruz qalmışam. Yəqin məni özlərinə bənzədirlər və güclərini üstümdə sınamaq qərarına gəlirlər. Məhz bu səbəbdən saqqal buraxıram ki, bəlkə mənə hörmət qoyalar. Yenə də olmur.
Bax biri də indi məni təpiyinin altına salıb. Qəsdən yıxılıram, ah-uf edirəm, o, daha da qızışır. Balaca yumruqları bədənimə dəydikcə elə bilirəm, üstümdə qarışqalar gəzişir.
- Ə, - o tərəfdən biri səslənir. – Neyləyirsən? Görmürsən əmidir?
Uşaq bir an duruxur. Diqqətlə mənə baxır. Gözlərinin kamerasını burnumun dibinə yaxınlaşdırır. Əlləri ilə saqqalımı dartışdırır.
- Yalançıdır bu. – qışqırır. – Öz saqqalı deyil. Yalançı saqqaldır.
Gülmək tutur məni. Uşaq bunu görüb daha da qızışır. Bir azdan böyüklər gəlib məni xilas edirlər.
Uşaqların qəribə cavabları olur axı. Elə sualları da. Bir azdan sual atəşinə tuturlar:
- Əmi, sən Messini görmüsən?
- Yox.
- Mən görmüşəm amma.
- Harda?
- Televizorda.
Hamısı gülüşür.
- Əmi, Ronaldonu döyə bilərsən?
- O məni döyə bilmir, Ronaldinioya hardan gücü çatar?! – bayaq məni təpiyinin altına salan deyir.
Bir uşaqdan soruşuram:
- Nə olacaqsan böyüyəndə?
- Kristiyano Ronaldo.
- Bəs niyə Messinin köynəyini geyinmisən? Bilmirsən onlar düşməndi?
- Bir nəfər alıb mənə.
- Kim?
- Qonşumuzdu, amma tanımıram, uzaqda qalır.
Uşaqlardan ayrılıb Malakan bağına tərəf gedirəm. Burdakı uşaqların əyləncəsi sürüşməkdi. Qəşəngcə sürüşürlər. Çoxu rusdillilərdi.
- Sən niyə sürüşmürsən? – qıraqda küskün-küskün dayanmış uşaqdan soruşuram.
- İşim var.
- Nə işi?
- Təyyarə düzəldirəm.
Əlindəki ağac budağını göstərir. Anasının yanına qaçır.
Uşaqlar ləzzətlə sürüşürlər. Onların dialoqu:
- Sən get ayrı yerdə sürüş.
- Ayrı yer yoxdu axı.
- Get tap.
- Qızlar sürüşməz. – bu uşaq çox seksistdir.
- Pah! Bunu sənə kim deyib? – qız onu xəfifcə itələyir.
- Özüm demişəm özümə.
Velosiped sürən bir uşaq da gözə dəyir bu arada. Onun da öz dünyası var.
O velosipedi sürür, bir uşaq da böyrünə düşüb addımlayır.
- Sənin velosipedin yoxdu?
- Var. Amma bunda yaxşıdı.
- Niyə?
- Ağlamır bu.
- Ağlamır?
- Hə.
Yəqin cırıldamır demək istəyir. Uşaqların öz lüğətləri var axı. Onların öz təsdiq olunmuş dilləri, qrammatikası filan.
- Sən velosiped sürə bilirsən, əmi?
- Yox. – həqiqətən uşaqlıqdan velosipedim olmayıb. Və çox qəribədir ki, heç arzulamamışam da.
- Mən maşın da sürə bilirəm e... – uşaq qürrələnir, fəxarətlə sinəsini qabağa verir.
Şəhərdə analı-atalı uşaqlarla rastlaşıram. Biri velosiped sürə-sürə ağlayırdı. Qəribə mənzərə idi. Həm sürürdü, həm ağlayırdı. Başqa bir uşaq atasının çiynində gəlirdi. Yaxınlaşanda mənə dil çıxardı. Qorxdum ki, ordan düşsə, gəlib məni döyər.
Fəvvarələr meydanı tərəfdə bir qız uşağı qaçırdı. Az qala suya düşəcəkdi. Anası qoymadı. Sonra təkrar bu hadisə oldu. Axırda atası uşağı özü suya tərəf apardı və qız sevincək əlini suyun üzərində gəzdirdi.
- Bax a, ağzına salmasın əlini.
- Narahat olma.
- İndi öyrətdin, əl çəkməyəcək.
Bu arada salfetka satan bir qızcığaz yaxınlaşır mənə.
Birini götürürəm.
- Adın nədir?
- Gülsüm.
- Günə neçəsini satırsan?
Fikrə gedir:
- Saymamışam.
- Neçə yaşın var?
- On iki.
- Böyük qızsan artıq.
- Bəlkə birini də alasan.
Şirin dilini işə salır. Mən bəs eləyər ifadəsi ilə ona baxıb yoluma davam eləyirəm.
Tütək çalan uşaq gözə dəymir. Elə bil yağlı əppək olub göyə çəkilib. Bir neçə adamdan soruşuram:
- Tütək çalan uşaq var idi e...
- Hə...
- Onu görməmisiniz?
- Yox, görünmür heç.
Başqa biri:
- Yalan deyərəm.
- Ay dayı, tütək çalan uşaq hardadı?
- O keçid var e, “28 May”dakı, sən bir ora bax.
Gedirəm ora. Amma tapa bilmirəm. İllər əvvəl burda onunla söhbət etmişdik. Atasını itirdiyini danışmışdı mənə. Demişdi, atamı itirəndən sonra pul qazanmağa başladım. Tütək çalmağı öyrəndim. Atasını qəzada itirmişdi. Evə çörək gətirən bircə o imiş. Atası ilə bir yerdə o çörək də yoxa çıxıb. Həmişə qəmli musiqilər süzülərdi tütəyindən.
Bir az gözlədim. Bəlkə gələr deyə. Gözümün qabağına tütəyi və qarşısına sərdiyi dəsmalı gətirdim.
Yox. Uşaq heç bir yerdə gözə dəymir. Başqa yerlərə də baxdım. Tapa bilmədim. Şəhərin küçələrində ancaq atalı-analı uşaqlar gözə dəyirdi.
Küçə uşaqlarına rast gəlmədim. Yəqin hardasa yatmağa yer tapmışdılar.
İllər əvvəl bir küçə uşağını danışdırmışdım. İçərişəhər keçidində oturmuşdu. Dilənmirdi. Sadəcə oturub susurdu. Ata-anasını itirmişdi. Dediyinə görə, sevdiyi qız ona xəyanət etmişdi. Qəribə olmuşdum ona. O uşağın dilindən “xəyanət” sözünü eşidəndə... Gecələr internet klubda yatırmış. Hərdən də kafelərin birində yeməyə bir şey tapırmış.
Qabağıma deyib-gülən, hoqqa çıxaran uşaqlar çıxır. Birinin əlində şar var, birinin dondurma. Biri gülür, biri ağlayır.
Gözüm uşaqları axtarır, bir yandan da öz-özümə uşaq şeirləri oxuyuram:
Öyle bir ağlasam,
Öyle bir ağlasam çocuklar,
Size hiç gözyaşı kalmasa.
Öyle bir aç kalsam,
Öyle bir aç kalsam çocuklar,
Size hiç açlık kalmasa.
Öyle bir ölsem,
Öyle bir ölsem çocuklar,
Size hiç ölüm kalmasa.
Bir küçədə bir-birini “öldürən” uşaqlara rast gəldim. Mafiya filmlərindəki səhnələri xatırladırdı. Binanın arxasında biri dayanmışdı. Maşının arxasında başqa biri. O biri uşaq isə özünü heç gizləməmişdi.
- Vuracaqlar səni. Get özünə bir yer tap.
- Mən hücum eləyirəm, əmi. Qorxma.
Silahı qabağa uzadıb “Dadada!” elədi. Uşaqlardan ikisi elə bil yerin altından pırtlayıb çıxdı. Onu vurdular, amma “ölmədi”. Dava düşdü.
- Niyə yıxılmırsan?
- Mamam deyir paltarı kirlətmə. – məsumca dilləndi.
Uşaqlar bu sözlərdən sonra uzatmadılar. Təzədən silahları sazlayıb oyuna girişdilər.
Mən yenə uşaq axtarışındayam. Getdikcə hava qaralmağa başlayır. Bəlkə tütək çalan gələr deyə onun ola biləcəyi yerlərə yenə baxıram.
Yoxdu. Gözə dəymir.
- Əmi!
Bir uşaq yaxınlaşır yanıma.
- Nə olub?
Nəfəsini dərir.
- Bax qoluma.
Qolu cızıq-cızıqdır.
- Harda olub bu?
- Daş düşdü başıma.
- Qolun cızılıb axı.
- Çəkildim qoluma düşdü. Əmi, məni yoldan keçir də...
Əlindən tuturam. Birlikdə yolu keçirik.
- Sağ ol.
Gözdən itir. Bir az uzaqda əlində skripka olan uşaqları görürəm. Yanımdan müdrik görkəmdə keçirlər. Yaxınlaşmağa cürət etmirəm.
Evə qayıdıram. Avtobusu gözləyirik. Bir uşaq qışqırır:
- Gəlin! Gəlin! Əhmədli!
Avtobusa minirəm.
Avtobus hərəkətə gəlir.
- Bu nədir ə? Təzə paltar almısan? – şoferlə uşağın dialoqu başlayır.
- Bu gün toya gedəcəyik.
- Kimin toyuna?
- Qohumumuzdu.
Uşaq tez-tez şalvarını çəkir. Güzgüdə özünə baxır.
Avtobus saxlayır, düşürəm. Uşağın balaca ovcuna qəpiyi qoyuram.
Hava sərindir. Aşağıda, meydançada uşaqların sevinc dolu qışqırıqları eşidilir. Öz-özümə şairin misrasını pıçıldayıram:
Gözəl günler göreceyik çocuklar...
