Sentyabrın 29-dan oktyabrın 8-dək Heydər Əliyev adına İdman-Konsert Kompleksində “Forsaj-şou” adlı sirk şousu təqdim olundu. Rusiyanın Xalq Artisti Viktor Kudryavtsevin rəhbərlik etdiyi şounun proqramına avtomobil, kartinq, motosiklet və velosiped sürən ayıların iştirakı ilə nömrələr daxil idi. Amma ən vacib, gözlənilən nömrələrdən biri dünya şöhrətli kloun Devid Lariblenin çıxışı idi.
Kulis.az məşhur kloun Devid Larible ilə müsahibəni təqdim edir.
- Cənab Larible, sizin haqqınızda oxuyanda öyrəndim ki, yeddinci dinastiya sirk sənəti ilə məşğulsunuz. Ulu babanız, babanız, atanız, ailənizdəkilər sirk sənətçiləridir. Bilmək maraqlıdır ki, bir sirk artistinin, klounun həyatının əsas özəlliyi nədir?
- Mənim üçün bu gözəl bir həyatdır. Sirk mənə dəyərli hisslər verib. Ailə və işi birlikdə görə bilirəm və eyni dərəcədə müqəddəs sayıram. Sirk bir gəmi kimidir. Bu gəminin hərəkəti üçün gəmidəkilərin bir məqsədi olmalıdır. Sirkdə insanlar öz aralarındakı kiçik problemləri unutmalıdır, çünki onların böyük bir məqsədi var: tamaşa! Bu insanların dininin, dilinin, dərilərinin rənginin, milliyyətinin fərqi yoxdur, əgər onların sirk kimi bir məqsədi varsa.
- “Qızıl kloun” kimi böyük bir mükafat qazanıb, dünyanı öz nömrələriz ilə gəzirsiniz. Uğurun sirrini nədə görürsünüz?
- Hər şeydən əvvəl deyim ki, mükafat mənim üçün əhəmiyyətli deyil. Mükafat nəyinsə keyfiyyətini qaldırmır. Mənim tanıdığım fantastik artistlər var ki, bir dənə də mükafatları yoxdur. Mükafatı ancaq alanda sevinirsən, sonra gərək onu unudasan. Əgər unuda bilməsən, elə biləcəksən, ki, sən ən yaxşısan və bundan sonra daha yaxşı olmağa çalışmayacaqsan.
- Sirk artistinin və ya sözsüz tamaşa oynayan pantomima aktyorunun günlərlə məşq etdiyi tryuk bəzən tamaşa zamanı alınmır. Amma cənab Lariblenin sənətinin üstünlüyü odur ki, alınmayan bir hissəni də uğura çevirə bilər. Bəs tamaşa zamanı gerçək gərginlik nə olur?
- Siz haqlısınız, klounun üstünlüyü odur ki, o, hər zaman improvizə edə bilir. Kloun caz musiqiçisi kimidir. Klassik musiqi ifaçısı notdan kənara çıxa bilmir. Caz ifaçısı isə istədiyi improvizəni edə bilər. Bu mənada çox zaman gərginlikdən çıxa bilirəm. Və hansısa məqam yadıma gəlmir.
- Dilini bilmədiyiniz bir publika ilə ünsiyyətdə olursunuz. Nə kimi vəziyyətlərə düşürsünüz?
- Mənim üçün söz əhəmiyyətli deyil. Mənə görə sükut, sözsüzlük ünsiyyətin ən üstün səviyyəsi, zirvəsidir. Gülüş var, mimika var, jestlər var. Bunlar da bir cür ünsiyyətdir.
- Bəs səhnədə sizin özünüzü güldürən bir situasiya olubmu?
- Elə sizin şəhərdə baş tutan seanslardan birində oldu bu. Nömrələrimin birində səhnəyə altı nəfər çıxarıram. Onlardan biri gənc qadın olmalıdır və ona zınqırov verirəm. Qadın mən işarə edəndə onu çalmalıdır. O günkü seansda səhnəyə çıxardığım qadın zınqırov çalmaq əvəzinə, məni, ozünü, səhnəni, zınqırovu telefonunun kamerasına çəkirdi. Adamlar gülürdü. Nömrə baş tutmurdu. Onda mən məcbur oldum ki, xanımın telefonunu alıb öz cibimə qoyum. Belə də etdim. Yalnız bundan sonra o oyuna qoşula bildi.
- Bəs sirkdə, öz proqramından kənarda, ümumiyyətlə sirk həyatında sevmədiyi nədir?
- Mən sirkdən kənarda da xeyli başqa işlə məşğul oluram. Amma ən çox sirki sevirəm. Bizim işimiz daha səmimidir.
- Məsələn, heyvanlara münasibət? Onlar səhnəyə çıxanadək təlimlər keçirlər və bu həmişə xoş rəftar olmur.
- Mən heyvanlara qarşı hansısa bir pis rəftar görsəm, oradan çıxıram, orada qalmıram. Amma mən heyvan xəstələnəndə yatmayan, onun yanında oturan insanlar, təlimçilər görmüşəm, onların heyvana bağlılığını görmüşəm. Heyvanlar azad olmalıdır, sirkdə yox, təbiətdə yaşamalıdır deyənlər var. Və mən onlarla razıyam. Amma bütün heyvanlar. Atlar da pişiklər də, itlər də azad olmalıdır.
- İnsanlarda belə bir mif var ki, sirk artistlərinin səhnəarxası həyatı faciəvidir...
- Bu, doğru düşüncə deyil. Sirk artistlərinin də jurnalist, sürücü, aşpaz kimi sadə həyatı, adi problemləri var. Amma bir fərq var: Sirkdə işləyən insanlar işlərini sevən insanlardır. Dünyada işləyən insanlarınsa səksən faizi adətən, öz işlərini sevmir.
- Sizin çıxış etdiyiniz “Forsaj şou” proqramında da belə nömrələr çox idi. Aparıcı elan edirdi ki, bu nömrə sığortalanmayıb və kiçik səhv artistə, akrobata həyatı bahasına başa gələ bilər. Öz həmkarlarının işinə baxanda necə düşünürsünüz, publikanın bir anlıq heyrətinə görə, həyatla risk etməyə dəyərmi?
- Sirkdə hər bir şeyin təhlükəsi riski var. Amma aktyorlar aylarla məşq edir. Təhlükəyə qalsa, mənim küçənin o biri tərəfinə yolu keçməyim təhlükədir. Amma bununla heç kimi nə heyrətləndirə nə də sevindirə bilərəm.
- Cənab Larible, öz peşənizi həm də bir missiya kimi qəbul edirsinizmi? Məsələn, sirkdə tamaşa oynamaq deyil, küçədə kefsiz bir uşaq və ya insan görəndə bu sizi düşündürürmü?
- Kloun həyat tərzidir. Biz əşyaları olduğu kimi görmək istəmirik. Görmək istədiyimizi görürük. Məsələn, siz indi bu stolun üstündə bir fotoaparat görürsünüz. Amma mən düşünürəm ki, o fotoaparat qəfildən öz özünə tərpənib şəkillər çəksəydi və fotoqrafınız onu saxlamağa çalışaraq düymələrini axtarsaydı necə də maraqlı olardı... Mənim düşüncələrim bunlardır.
- Cənab Larible, bəs bir kloun çıxılmaz vəziyyətə düşərsə, hadisələrə, situasiyaya komik bir rakurs tapa bilirmi və bu, ona kömək edirmi?
- Həmişə yox. Həmişə vəziyyətdən çıxmaq çətin olur. Mən sadəcə tamaşaya problemlə çıxa bilmərəm.
- Bəs depressiya?
- Bir həftə qabaq, bura gəlməmişdən mən atamı itirdim. Cümə axşamı atam vəfat etdi. Bazar ertəsi onun dəfni idi. Çərşənbə günü artıq Bakıya gəlmişdim. Mənə həddən artıq çətin idi. Amma məni görməyə gələn adamlar bunu bilə bilməzlər. Bilməli də deyillər. Onlar gülmək, şənlənmək istəyir.
- Bizim mədəniyyətimizdə məhz bu formatda klounada ənənəvi sənət deyil. Və klounada daha çox teatr aktyorlarının ikinci işi kimidir. Onlar nömrələr hazırlayır və şənliklərdə, ad günlərində təqdim edir və pul qazanırlar. Bəs sizin və tanıdığınız klounların ikinci işi nədir? Axı sirk tamaşaları həmişə olmur?
- Avropada kloun sənəti incəsənətin bir növüdür, rəngkarlıq və rəqs kimi. Məsələn, mən Bakıdan gedəndən sonra Los-Ancelesdə aktyorlara bir “Work shop” keçəcəyəm, onlara kloun sənətindən bilgilər verəcəm. Klounada 16-cı əsrlərdən gələn qədim bir sənət növüdür. Kukla teatrı kimi, Marionet teatrı kimi bir sənət növüdür. Və biz bunu tək sirklərdə göstərmirik, müxtəlif məkanlarda proqramlarda çıxış edirik.
- Sizin proqramınız getdiyiniz ölkənin mədəniyyətinə, adətlərinə görə dəyişirmi?
- Əlbəttə. Biz proqramı nəzərdən keçiririk. Hər xalqın mədəniyyətinə uyğunlaşdırırıq. Məsələn, mən Amerikada çıxış edəndə bilirəm ki, o bayaqkı nömrədə xanımı qucaqlaya bilərəm. Amma Azərbaycanda bunu etmərəm. Getdiyin ölkənin adət-ənənəsinə hörmət etmək lazımdır.
- Azərbaycan tamaşaçıları nə ilə fərqlənib sizin üçün?
- Açıq və ünsiyyətcil publikadır. Düzü bu qədər yaxşı olacağını düşünmürdüm. Kontakta girirlər, xoşniyyətlidirlər, yumoru və musiqini çox sevirlər.
- Kino fəaliyyəti ilə məşğul olduğunuzu dediniz. Bunlar nə filmlərdir, mövzusu nədir.
- Film çəkmək o qədər də mənim xoşuma gəlmir. Bəzi işlərim var. Amma mən publikaya ehtiyacım var. Film çəkəndə öz arzunu, istəyini, məqsədini hər dəfə itirirsən. Mənim teatr tamaşalarım var. Bu filmdən daha yaxşıdır.
- Harada yaşadığınızı bilmək istəyirəm.
- Mənim Veronada və Las-Veqasda evim var və hər ikisində yaşayıram.
- Gördüyünüz qədər bizim mədəniyyətimizdə sizə maraqlı gələn nə olub?
- Bakını gözəl bir şəhər kimi kəşf etdim. Sosial şəbəkədən dostlarıma buranın necə gözəl olduğunu yazdım. Şəhərin gözəlliyi modernlə qədimiliyin vəhdətidir.
