Günel Natiq

Maraqlıdır ki, öz davranışımıza düz-əməlli diqqət yetirməyən bizlər xaricdəki imicimizə “çox ciddi” yanaşırıq. Elə ona görə də əcnəbi mətbuatda haqqımızda gedən yazıları ciddi-cəhdlə təqib edirik. Xüsusilə öz soydaşlarımızı diqqətdən kənarda qoymuruq. Elə ki, əleyhimizə xoşagəlməz bir fikir gördükmü, işimizi kənara atıb düşürük həmin adamın üstünə. Yaxasından tutub o qədər silkələyirik ki, dəymişi qalır, turşu tökülür.

Bəs nöşün ki, sən filan müsahibədə bizim əleyhimizə kiçicik bir xəta işlətmisən.

Bir adam da durub demir ki, ay balam, bəlkə bu adamın dediklərinin bir məğzi-mənası var. Olmazmı onu dinləyək, əvvəlcə səbəbini araşdıraq. Hər halda bu adam da özgəsi deyil, bizdən biridir, bizdən daha çox cəmiyyət içində olur, sosial həyatı aktivdir, bəlkə bizim görmədiyimiz elə şeyləri görüb ki, onu bu fikrə gəlməyə vadar edib.

Bəs biz nə edirik?

Eşidər-eşitməz başlayırıq söyməyə. Bilənlər bilməyənlərə qarışır. Çoxu heç bilmir, kimi və nə üçün söyür. Sadəcə kütləyə qarışır. Kütlə psixologiyası deyilən şey budur ha.

Əksəriyyətin müstəqil fikri yoxdur. Biri nə deyirsə, digərləri də onun fikrini təsdiqləyir. Nəinki təsdiqləyir, hətta öz fikri kimi təqdim edir.

Sözümü aktrisa Pərvin Abıyevanın son qalmaqalının üstünə gətirmək istəyirəm. Bu qadının adı çox hallanır. Əslində onu müşahidə etmək, müsahibələrini dinləmək, tamaşalarını görmək imkanım olmayıb. Yalnız gözəl qadın olduğunun fərqinə varmışam. Bəlkə də aktrisaya olan hücumlar bundan qaynaqlanır. Axı hər gözəlliyin bir bədəli var.

Pərvin Abıyevanın “günahı” nədən ibarətdir? Aktrisamız qardaş ölkədə “Hürriyyət” qəzetinə müsahibə verib və ağzından qaçırıb ki, sevgilisi Rafet el Roman çox romantikdir, heç Azərbaycan kişiləri belə romantik və incə deyillər.

Birincisi, insan canlı varlıqdır, robot deyil ki, yalnız konkret cavablar verməyə hesablansın. İnsan müsahibə verərkən demək istəmədiklərini də müəyyən səbəblərdən (yeni, tanış olmayan məkan, həyəcan, yeni təəssüratlar və s.) söyləyə bilər. O demək deyil ki, bu adam qəti şəkildə bu fikirdədir.

İkincisi, tutaq ki, elə bu fikirdədir. Çağdaş insan stereotiplərdən uzaq olmalı, hər kəsin fikrini anlayışla qəbul etməlidir. Əks halda irəliləyiş mümkün deyil.

Üçüncüsü, sosial şəbəkələrdə hər hansı bir aktrisa, ya müğənninin fotolarının altına yazılan qeyri-etik rəyləri hamımız görmüşük. Yazanların əksəriyyəti kişilərdir. Görəsən tanımadıqları qadınları təhqir etmək bu kişilərə hansı həzzi verir? Bütün bunların ağırlığına qatlaşmalı olan gənc aktrisanın qarşı cins haqqında fikirlərinə istər-istəməz kölgə düşməyəcəkmi?

Dördüncüsü, istənilən qadın hər hansı bir adamı sevgilisiylə müqayisə edəndə üstünlüyü sevgilisinə verir. Bu adam lap afrikalı da ola bilər. Sevən adam sevgilisinin qaralığını deyil, onun gözəl cəhətlərini görmək istəyəcək.

Beşincisi, əcnəbi mətbuatda gedən yazıları təqib etmək, öz ünvanına kiçicik bir tənqid görəndə hay-küy qaldırmaq və s. natamamlıq kompleksidir. Onda gərək tutaq ki, hansısa britaniyalı aktrisa amerikalı kişilər barədə heç bir tənqidi fikir söyləməsin.

Yadıma gəlir, bir avropalı aktrisa amerikalı kişilərin seksual imkanları haqqında xoşagəlməz fikir söyləmişdi. Bizim düşüncə tərzimizə görə, onda gərək bütün Amerika kişiləri nümayişə çıxıb öz imkanlarının heç də deyildiyi kimi olmadığını sübut etməyə çalışardılar.

Uzaqdan biz daha yaxşı görünürük. Heç kimə sirr deyil ki, hər hansı bir Avropa ölkəsindən qayıdandan sonra özümüzə başqa gözlə baxırıq və əlbəttə, məyusluqlarımız da çox olur.

Məni məsələnin hansı tərəfi daha çox təəccübləndirdi? Pərvin Abıyevanın ünvanlarına dediyi “kobud” sözünü həzm edə bilməyən kişilər bu gənc qadınla əməlli-başlı “savaşa” girdilər. Qeyri-etik sözlərin ardı-arası kəsilmədi. Kobud olmadıqlarını sübut etmək istəyənlər bir azərbaycanlı qızına daha nələr demədilər? “Fahişə”, “həşərat”, “küçə adamı” və s.

Belə çıxır ki, Pərvin haqlıydı?

Türkiyə müğənnilərinin Bakıda verdikləri müsahibələri xatırlayıram. Onlar etik çərçivədən demək olar ki, kənara çıxmırlar və qonaq olduqları ölkənin insanları barəsində bol-bol xoş sözlər işlədirlər.

“Sizin mədəniyyətiniz bizimkindən yüksəkdir, siz sənəti, sənətkarlığı daha gözəl anlayırsınız” və s. kimi fikirlər işlədirlər. Onda gərək bu sözlərə görə Vətənə qayıdan kimi onları topa-tüfəngə tutsunlar.

Halbuki hamıya bəllidir ki, Sovet dövrünün mədəniyyət səviyyəsindən söhbət gedir. Çünki o zamanlar Azərbaycanda hər ifaçı səhnəyə, televiziyaya buraxılmırdı, ona görə səhnəyə yol tapan sənətçi yüksək ifaçılığıyla seçilirdi.

Bilmirəm, türkiyəlilər bu incəliyi bilirlər, ya yox, amma qonaq olduqları ölkə haqqında yenə də xoş söz demək fürsətini əldən vermirlər.

Çünki bilirlər ki, Vətənə qayıdanda heç kəs onları bu “xətalara” görə asıb-kəsməyəcək, “fahişə” və yaxud “həşərat” deməyəcək.

• "Dünyadan gör necə insanlar gedib..." - Qələbədən arzulara doğru
• Azərbaycanlı alim beynəlxalq konfransda Qulu Ağsəsin şeirlərindən bəhs edib
• Hər kədər bir kamillik pilləsidir - Heyrət haqqında fəlsəfi esse