Yazıçı-publisist Ayxan Ayvazın tərcüməçilərlə bağlı yazdığı tənqidi yazı polemikaya səbəb olub. Kulis.az yazıda adı çəkilən qələm adamlarından biri, yazıçı-tərcüməçi Etimad Başkeçidin məsələ ilə bağlı yazısını təqdim edir.

Yaxşı bədii tərcüməçilərin sayı başqa ölkələrdə və xalqlarda da azdır, lap barmaqla sayılacaq qədər.

Əvvəla ona görə ki, bu sənəti universitetlərdə, dərnəklərdə və ya tərcümə nəzəriyyəsinə aid elmi əsərlərlə dolub-daşan kitabxanalarda öyrənmək mümkün deyil. Mən bir ara həşəmətli Slavyan Universitetində Tərcümə kafedrasının müdiri olmuşam və bunu havadan demirəm. Yəni, tərcüməçilik insanda anadangəlmə qabiliyyətin olmasını tələb edir. Başqa yaradıcı sahələrdə olduğu kimi...

İkincisi də, bədii tərcümə bütün tərcümə növlərinin ən çətinidir. Bunu mən demirəm, hamıya bəlli məsələdir.

Üçüncüsü, bizdə hələ ki, ruslarda, türklərdə, lap tutalım, gürcülərdə olduğu kimi, funksional tərcümə məktəbi formalaşmayıb deyə, dəyərləndirmə prinsipləri və etikası da yox dərəcəsindədir. Burada naşirlərin də günahı az deyil: onlar istedadlı, istedadlı olduğu üçün də çox zaman mağmın, öz haqqını istəməyə utanan adamlara istedadsız, amma sırtıq sənətkarlardan az pul ödəyə bilirlər.

Sivilizasiyaya qovuşmuş bütün ölkələrdə isə qonorar kəsilərkən, tərcümənin mürəkkəblik dərəcəsi, keyfiyyəti əsas götürülür və naşirlərin özləri bunda maraqlıdır. Əks halda «brend» adlar meydana çıxmaz və bu, oxucu kontingentini get-gedə səndən uzaqlaşdırar.

Ayrıca qeyd etmək istəyirəm ki, Dövlət Tərcümə Mərkəzi bütün bu reallıqları nəzərə alır və heç təsadüfi deyil ki, Azərbaycan tərcümə məktəbinin formalaşması məsələsində lokomotiv rolunda çıxış edir. Lakin bu məsələdə bütün aidiyyatı təşkilatların və qurumların əlini daşın altına qoyması lazımdır.

Dostlar, siz kitab tərcüməsindən danışırsınız, amma Azərbaycanda ən acınacaqlı, ağlamalı vəziyyət filmlərin tərcüməsi və dublyajı sahəsindədir.

Bilirəm, insanlarımızın çoxu bədii filmlərə türkcə və ya rusca baxır, amma lütfən özünüzü məcbur edin, arada bizim televiziyalarda nümayiş etdirilən filmələrə də baxın: bu filmlərin obrazları azərbaycanca deyil, türkcə və rusca da deyil, rəhmətlik Zəlimxan Yaqub demiş, moltanı dilində danışırlar.

Əsl müsibətdir. Filmlərin tərcüməsinin, dublyaj məsələlərinin yaxşılaşdırılması ilə bağlı Prezidentin fərmanı var. Bu fərman çıxandan sonra Mədəniyyət Nazirliyi silsilə tədbirlər keçirdi, bütün telekanallardan dublyajla məşğul olan adamları vaxtaşırı Nizami kinoteatrında toplayıb, təlimlər keçdi. Təlim keçənlərdən biri də mən idim. Amma və lakin… Bütün danışılanlar elə orada qaldı: həmin su, həmin dibək.

• “Sandıq” Milli Geyimlər Studiyasının açılış mərasimi keçirildi
• Azərbaycanlı dizayner Ankarada mükafata layiq görüldü
• “Azərbaycan kəlağayısı günü” münasibətilə konsert təşkil olunacaq