Kulis.az vaxtilə dünyada qadağan olunmuş 10 məşhur kitabla bağlı materialı təqdim edir.

“1984”, Corc Oruell

Corc Oruellin “1984” romanı totalitarizmin və fikir nəzarətinin ən kəskin tənqididir.

Əsərdə “Böyük qardaş” obrazı vasitəsilə insan azadlığının necə məhv edildiyi göstərilir.

Romanın çapından sonra Sovet İttifaqı və digər kommunist ölkələr bu kitabı dərhal qadağan etdi.

Çünki Oruellin yazdıqları həmin rejimlərin əsl üzünü göstərirdi. Əsər hətta Qərb ölkələrində belə, bəzi dövrlərdə “siyasi narahatlıq” yaratdığı üçün dərs proqramlarından çıxarılıb.

“1984” bu gün də azadlıq və fikir nəzarətinin təhlükələrini xatırladan bəşəri xəbərdarlıqdır.

“Heyvan ferması”, Corc Oruell

Oruellin başqa bir şah əsəri olan “Heyvan ferması” siyasi alleqoriyanın parlaq nümunəsidir.

Yazıçı burada heyvanlar vasitəsilə Sovet rejiminin yaranmasını satirik formada təsvir edir.

Stalin dövrünün tənqidi kimi qəbul olunan əsər sovet ölkələrində, Çin Xalq Respublikasında və Şərqi Avropada da uzun illər qadağan edilib.

Qərbdə isə bəzi dairələr kitabı “kommunizmə qarşı təbliğat” kimi qiymətləndirib.

“Fahrenheit 451” – Rey Bredberi

Rey Bredberinin bu möhtəşəm əsəri kitabların yandırıldığı gələcək dünyanı təsvir edir.

Əsərin qəhrəmanı Qay Montaq təkdüşüncəli sistemə qarşı çıxır.

Roman 1950-ci illərdə bəzi Amerika məktəblərində “hakimiyyət əleyhinə” sayılaraq qadağan edilib.

“Fahrenheit 451” bu gün də azad düşüncənin müdafiə manifesti kimi oxunur.

“Lolita”, Vladimir Nabokov

“Lolita” ədəbiyyat tarixində ən çox mübahisə doğuran, qalmaqallı romanlardan biridir.

Nabokovun əsəri insani ehtirasları və mənəvi ziddiyyətləri dərin psixoloji dillə ifadə edir.

1955-ci ildə Fransada nəşr olunanda “əxlaqsızlıq” ittihamı ilə dərhal yığışdırıldı.

İngiltərədə, Argentinada və Cənubi Afrikada da uzun müddət qadağan edildi.

Halbuki Nabokovun məqsədi cəmiyyətin ikiüzlü əxlaq sistemini ifşa etmək idi.

“Lolita” bu gün də insan ruhunun mürəkkəbliyini anlamaq üçün ən sarsıdıcı əsərlərdən biri hesab olunur.

“Uliss”, Ceyms Coys

Ceyms Coysun “Uliss” romanı XX əsr ədəbiyyatının inqilabıdır.

Lakin 1922-ci ildə çıxanda ABŞ-da və Böyük Britaniyada “pornoqrafik” sayılaraq qadağan edildi.

Romanın dili, daxili monoloqları və sərhədsiz ifadə azadlığı dövrün senzura normalarını dağıtdı.

Coys insanın daxili dünyasını, şüur axışını birbaşa göstərirdi.

Qadağalara baxmayaraq, “Uliss” modern ədəbiyyatın ən güclü simvollarından birinə çevrildi.

“Cəsur yeni dünya”, Oldos Haksli

Oldos Haksli bu romanda texnologiyanın və istehlakçılığın insan azadlığını necə əlindən aldığını göstərir.

Əsər bəzi ölkələrdə “dini dəyərləri təhqir” və “cinsi mövzuların açıq təsviri” səbəbilə qadağan olunub.

ABŞ-da bir neçə məktəbdə dərs proqramlarından çıxarılıb.

Haksli gələcəyin süni xoşbəxtlik dünyasını təsvir etməklə insan ruhunun robotlaşmasına diqqət çəkir. Onun mesajı bu gün də aktualdır.

“Anna Karenina”, Lev Tolstoy

Tolstoyun bu klassik əsəri XIX əsrdə Rusiya cəmiyyətinin ikiüzlülüyünü kəskin tənqid edir.

Anna Kareninanın ailə və sevgi arasında parçalanması dövrün mənəvi qaydalarını sarsıtdı.

Kilsə və mühafizəkar dairələr romanı “əxlaqa zidd” kimi dəyərləndirərək senzura tətbiq etdi.

Tolstoy qadının daxili azadlığını müdafiə edirdi.

“Moby Dik”, Herman Melvill

“Moby Dik” təkcə balina haqqında hekayə deyil, Tanrı ilə insanın münasibətinə dair fəlsəfi təhlildir.

Əsərdə dini motivlərə və insanın mənəvi mübarizəsinə xüsusi yer verilir.

XIX əsrdə bəzi dini qruplar romanı “küfr” və “imanı sarsıtmaq” ittihamı ilə yasaq etdilər.

Melvill bu əsərlə insanın mənəvi dərinliyinə enirdi, bu da dövrün inancları ilə toqquşurdu.

“Don Kixot”, Servantes

Servantesin “Don Kixot” romanı ispan ədəbiyyatının bazasını təşkil edir.

Lakin XVII əsrdə bəzi kilsə dairələri əsəri “dini dəyərlərə istehza” kimi dəyərləndirərək məhdudlaşdırdı.

Əslində, Servantes insan xəyallarının, ideallarının dəyərini müdafiə edirdi.

Don Kixotun gülməli, amma mənəvi cəhətdən cəsarətli mübarizəsi hər dövrdə aktual qalır.

“Qaranlığın ürəyi”, Cozef Konrad

Konradın “Qaranlığın Ürəyi” romanı Afrika qitəsindəki kolonializmin və insan qəddarlığının dərin portretidir.

Bir çox müstəmləkəçi ölkələrdə əsər “antiimperialist” ruhuna görə qadağan olunub.

Konrad Qərbin sivilizasiya adı altında törətdiyi zorakılığı ifşa edirdi.

Roman sonradan həm ədəbiyyatda, həm də kinoda azadlıq mövzusunun əsas istinad nöqtəsinə çevrildi.

• İspaniya "Sirat" filmini Oskara namizəd göndərdi
• "Google"un süni intellekti beş yeni dil öyrəndi
• İtalyan arxeoloqlar 16-cı dəfə Türkiyədə