10 iyul məşhur fransız yazıçı Marsel Prustun doğum günüdür.

Kulis.az bu münasibətlə ədibin həyatı, yaradıcılığı haqqında maraqlı faktları və əsələrindən sitatları təqdim edir.

Marsel Prustun ən məşhur əsəri olan "İtirilmiş zamanın axtarışında", sadəcə ədəbi bir əsər deyil, eyni zamanda müəllifin şəxsi həyatından dərin izlər daşıyan yarıavtobioqrafik bir romandır.

Prust uşaqlıqdan astma xəstəliyindən əziyyət çəkib və bu hal onu cəmiyyət həyatından müəyyən qədər təcrid olunmağa məcbur edib.
Prustun homoseksual olduğu məlumdur və bu fakt da onun ictimai həyatda müəyyən ölçüdə təcrid olunmasına səbəb olub.

“İtirilmiş zamanın axtarışında” adlı nəhəng romanı Prust həyatının son on yeddi ili ərzində yazıb. Bu əsərin həcmi təxminən 4500 səhifədən artıqdır.

Prust son illərini əsasən yataq otağında keçirib, gündüzlər yatıb, gecələr isə romanı üzərində işləyib.
Romanda nənəsinin ölümündən sonra yaşadığı dağıdıcı hissləri "Sodom və Qomorra" bölməsində "Qəlb bağlılıqları" başlığı altında emosiyalarla dolu şəkildə təsvir edib.

Prustun əsərlərində duyğusal təsirlərlə qəfil xatirələrin canlanması hadisəsi ədəbiyyat və psixologiyada "Prust effekti" kimi tanınır.

Marsel Prust 1922-ci ildə Parisdə sətəlcəm və ağciyər absesi səbəbilə dünyasını dəyişib və oradakı məşhur Per-Laşez məzarlığında dəfn olunub.

***

“Müstəsnalığın bayağılığa bu formada kölə olmağının bir çox nikahlarda qayda olduğu qənaətinə gəlmək üçün, əksini düşünmək kifayətdir: Elə üstün keyfiyyətlərə malik bir qadın var ki, sarsağın birinin onu ovsunlamasına, onun ən incə sözlərini amansızca qınamasına icazə verir və ən mənasız hoqqabazlıqları qarşısında, sevginin sonsuz tolerantlığıyla özünü itirir...
Bir qadına aşiq olduqda əslində etdiyimiz şey, əhvalımızı onda əks etdirməkdir; buna görə də vacib olan qadının dəyəri deyil, əhvalın dərinliyidir; adi bir gənc qızın bizdə yaratdığı hisslər sayəsində mənliyimizin ən özəl, ən şəxsi, ən uzaq, ən əsas tərəfləri şüur üzünə çıxa bilər; mükəmməl bir şəxsiyyətin söhbətləri və hətta əsərlərini heyranlıqla seyr etməyin bizə verdiyi zövq bunu edə bilməz...”

“Çiçək açan gənc qızların kölgəsində” romanından

***

“Adətən, bizə bənzəyən hər şeyə nifrət edərik, öz qusurlarımızı başqasında görəndə qəzəb bürüyür içimizi. Hələ qüsurlarını saflıqla deyildiyi yaşı ötmüş və məsələn ən kritik anlarda belə buz kimi bir sifət almağa vərdiş etmiş biri, özündən daha gənc və daha saf, daha axmaq biri eyni qüsurları sərgiləyəndə əməlli-başlı lənətləyər onu. Bəzi həssas adamların gizlədib axıtmadıqları göz yaşlarını bir başqasında görməyə səbrləri çatmaz. Ailələrdə, məhəbbətin olmasına baxmayaraq bəzən məhəbbət nə qədər çoxdursa, bir o qədər artan anlaşılmazlıqların səbəbi də bu aşırı bənzərlikdir...”

“Dustaq” romanından

***

"Bir başqa insanla olan münasibətlərimizdə ən ciddi səhvin mənbəyi xeyirxahlıq və o insanı sevməkdir. Bir gülümsəməyə, bir çiyinə aşiq oluruq. Bu qədər kifayətdir; sonra ümid və ya kədər dolu uzun saatlar boyunca bir şəxsiyyət yaradırıq. Və ardıyca aşiq olduğumuz adamla görüşəndə qarşımıza nə qədər qəddar həqiqətlər çıxsa da, həmin təbəssüm, həmin çiyin sahibindən xeyirxah insan görüntüsünü, bizi sevən qadın tipajını heç cür ayıra bilmərik; gəncliyindən bu yana tanıdığımız bir insan qocalsa da gəncliyini ondan ayrı düşünə bilmədiyimiz kimi...

“Albertina itkin düşüb” romanından

***

“İstədiyimiz bir insana məxsus kimi görünən bir şeyin əslində ona aid olmadığını əvvəllər də bir çox dəfə sezmişdim. Amma keçən müddət bu həqiqətlə bağlı daha dəqiq bir dəlil təqdim etmişdi, çünki aradan iyirmi il keçdikdən sonra, özlüyümdə əvvəllər tanıdığım qızların deyil, onların o vaxtkı gəncliyinə indi sahib olan qızların dalıyca düşmək istəyirdim.
Xoşbəxt illər itmiş illərdir; hərəkət etmək üçün iztirab gözləyirik. Hərəkət anlayışı, ilkin şərt olaraq iztirab məfhumuyla uzlaşır; yeni bir əsəri xəyal etmək üçün əvvəlcə çəkiləsi iztirabları düşünürük. Həyatta qarşılaşacağımız ən yaxşı şeyin iztirab olduğunu dərk etdiyimiz zaman da heç qorxmadan, sanki, bir qurtuluşu xəyal edərcəsinə ölümü düşünürük...”

“Əldə olunan zaman” romanından

Əsərlərdən hissələri tərcümə edən: Məhəmməd Tanhu

• “Şükriyyə” Tbilisidə nümayiş olunacaq
• Milli Teatr yeni mövsümü açıq elan edib
• Tanınmış tarzənin yubileyi qeyd olunub