Nahar vaxtı çatanda kitabı qiymətli xəzinə kimi əlimdə tuturam. Bir neçə dəfə vərəqləyib yenidən siyirməyə qoyuram. Səbirsizliklə işin başa çatmasını metroyla evə gedəcəyim anı gözləyirəm.

Ağır, məşəqqətli döyüş yolu keçmiş bir döyüşçünün, canında olmazın ağrılar daşıyan, qəlbində neçə-neçə insanın kədərli taleyinin xatirəsini gəzdirən insanın qələmə aldığı bu ağrılı cümlələri necə gəldi, harda oldu oxumaq olmaz deyə öz-özümü sakitləşdirirəm.

Lakin metroya çatanda da kitabı oxuya bilmirəm. Alınmır... Yalnız bazar günü səhər yuxudan oyanan kimi kitabı oxumağa başlayıram. Bilirəm, hiss edirəm ki, bu mütaliə mənə asan başa gəlməyəcək.

Elə də olur.

“İçəri soxulan ermənilər ona saysız-hesabsız bıçaq zərbələri vururlar o ermənilərlə əlbəyaxa olur. Taqətdən düşən Rasim erməniləri söyərək, onları təhqir edir, döyüşçü dostlarını köməyə çağırırmış. Nə yazıq ki, döyüşçü dostları onun dadına gələ bilmədi, bu, onların imkanı və gücü xaricindəydi. Rasimin son sözü isə bu olur: “Sən hardasan, Allah!”

Rey Kərimoğlunun “Kod adı Rey” kitabındakı bu abzasdan sonra davam edə bilmirəm. 47-ci səhifədə kitabı qatlayıb bir kənara qoyuram. Halbuki özümə söz vermişdim, dayanmadan, kitabı bir neçə saata bitirim. Lakin müəllifin canlı şahidi olduğu döyüşlər, qucağında, gözünün qarşısında can verən insanların son arzuları xəyalımda canlanır, fikrimdə onların adları, kimliyi haqqında nələrsə öyrənmək istəyi baş qaldırır.

Yenə xəyalən keçmişə qayıdıram, otuz il əvvəl baş verən hadisələr, gözümüzün qarşısında atılan mərmilər, ev-ev, qapı-qapı gələn şəhid tabutları, insanların hər şeyini qoyub bir gecədə canını götürüb qaçmaları, ardınca yaşanan digər amansız hadisələr məni özümdən edir.

Telefonu götürüb xəritə ilə Cəbrayıla gedirəm. Turac dairəsini aşıram. Ordan bizim evə on dəqiqəlik yoldur. Həmin yolu tapıram. Bu dəfə on dəqiqəyə yox, bir neçə saniyəyə evimizin yerində qalan xarabalıqları tapıb ətrafında dörd dolanıram. Aradan otuz il keçməsinə baxmayaraq məhləmizin yuxarısındakı nəhəng qoz ağacının yaşıllığından heyrətə gəlirəm. Hara baxıramsa, xarabalıqla rastlaşıram. Elə evlər var ki, daş-daş üstündə qalmayıb, eləcə bünövrə yerləri ağarır. Dərin bir ahla xarabalıqlarla dolu xəritədən uzaqlaşıram.

Təxminən yarım saatdan sonra bayaqkı kədərimin üstünə sərin su çiləyən xəbərlər ölkənin dörd tərəfini bürüyür. Bu dəfə də şayiədir deyə öz-özümə düşünürəm. Lakin qısa müddətdə rəsmi xəbərlər gəlməyə başlayır.

İşğal olunmuş ərazilərdəki yeddi kənd işğalçılardan azad olunub.
Bu kəndlərin içərisində Cəbrayılın Böyük Mərcanlı kəndi də var. Böyük Mərcanlı düşmən topundan, mərmisindən sığındığımız ilk kənd olub. Yadıma gəlir, rayona ilk mərmilər düşəndə atam bizi tələm tələsik maşına doldurub Böyük Mərcanlıda yaşayan Vaqif adlı dostunun evinə aparmışdı. Sonralar biz tez-tez o kişinin evinə sığınacaqdıq.

İndi bizi düşmən gülləsindən qoruyan o kənd artıq qoşunlarımızın nəzarətindədir. Qəribə hisslər keçirirəm. Özümü ələ alıram. Hələ sevinmək tezdir, səbrli ol. Qəti kövrəlmə. Hələ qarşıda Cəbrayıla, xəritədə gördüyün yerlərə canlı getmək var!

Ev telefonuna zənglər gəlməyə başlayır. Hamı sevinclidir. Anam deyir, sizi aparacam Cəbrayıla. Atamı xatırlayıram. Artıq məndən on il uzaqlıqda qalan atamı. Daha sonra Bakıda dünyasını dəyişən qohumlar yadıma düşür. Hamısı torpaq həsrəti, el-oba ağrısı ilə dünyadan köçmüşdülər. Hamısı nisgilli dünyasını dəyişib. Son nəfəsdə dodaqlarında bir “Cəbrayıl” kəlməsi titrəyib... O kəlmə də onlarla ölüb sanki. İnamımız da zaman-zaman yerlə bir olub.

Cənazələr gedə bilməyən torpaqlara indi ruhlar gedir...

Ölən kəlmələr cana gəlib dirilərin dodaqlarında səslənir.

Atamın gündüzlər işləyib, gecələr kərpic-kərpic tikdiyi evə yaxın düşə biləcəyəmmi görəsən?!

Tez-tez gördüyüm yuxunu xatırlayıram. Həyətimizə çatıb kor adamlar kimi divarlardan tuta-tuta irəliləyirəm. Təngnəfəs oluram. Atamı, anamı axtarıram. Ətrafımda heç kim yoxdur. Bəs hamı bu günü gözləyirdi axı. Hardadı bu adamlar? Niyə gəlib çıxmırlar? Salamat qalmış evlərinin kandarına ayaq basmırlar.

Atamın ölümünü xatırlayıram. Bu itki məni yuxuda da tərk etmir. Təngnəfəslik hönkürtüyə çevrilir. Təkəm... Tək-tənha...

Evimizə girirəm, uşaq otağının açıq pəncərələrindən içəri sərin külək vurur. Ağ, güpür pərdələr yellənir. Qəfildən atamı görürəm, məndən qabaq evinə gəlibmiş deyə düşünürəm. Hardansa anamın da səsi gəlir. Gülür, sevinclə nələrsə deyir.

Deyəsən, o yuxunun çin olduğu günlər yetişib.

Otuz ildə səngiməyən, bitməyən Qarabağ, torpaq həsrəti artıq bizdən övladlarımıza ötürülüb. Onların bizimlə birgə həyəcan keçirməsi, görmədikləri Qarabağın həsrəti ilə bizə qoşulmaları sevindiricidir.

Bizi otuz ildir ayaqda saxlayan bu bu ümid, bu həsrət, bu sevgi deyilmi?

Elə isə bu ümidi, sevgini ölməyə qoymayaq.

İnanaq.

İnanaq ki, pəncərələrimiz Qarabağdan gələn qələbə dolu səhərlərə açılacaq.

• Daha bir aktyor müharibədə öldü
• Kim deyir ki, Simurq quşu var imiş? - Zəhra Həşimova
• Dahi sənətkarın ailə dramı - XX əsrin azərbaycanlı Orfeyi