Kulis akademik İsa Həbibbəylinin Abid Tahirlinin 60 illiyi münasibəti ilə yazdığı “Mühacirətşünaslıqda böyük addımlar və ya Azərbaycançı mühacirətşünas” məqaləsini təqdim edir.

Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin ayrı-ayrı istiqamətləri sırasında “mühacirət ədəbiyyatı” yeni anlayışdır. Məlum olduğu kimi, keçmiş Sovetlər İttifaqı dövründə “mühacirət” anlayışı qadağan edilmiş, unutdurulmuş bir məfhum olmuşdur. Yalnız XX əsrin 80-ci illərindən sonra xaricdə yaşayan həmvətənlərlə əlaqə sahəsində müəyyən canlanma “mühacirət” anlayışının mehini Azərbaycan ictimai və elmi mühitinə gətirmişdir. Nəhayət, “mühacirət ədəbiyyatı”, onun ardınca isə “mühacirətdə ədəbiyyatşünaslıq irsi” istilahları elmi dövriyyəyə daxil olmuşdur. Məhz həmin dalğanın işığında müstəqillik dövründən etibarən Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatının ardıcıl və sistemli tədqiqinə başlanılmışdır.

Abid Tahirli ölkəmizdə Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatının ilk tədqiqatçılarındandır. Bir tədqiqatçı kimi o, elmi mühitə “mühacirət ədəbiyyatı” anlayışı ilə eyni vaxtda gəlmişdir. Bəlkə belə demək daha doğru olar ki, Abid Tahirli çağdaş Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatşünaslığının əsas yaradıcılarından biridir. Bütün hallarda Abid Tahirli Azərbaycanda mühacirət ədəbiyyatı haqqında elmi təmsil edənlərin ön sıralarında gedir. Onun mühacirətşünaslıq sahəsindəki fəaliyyəti məhsuldar, ardıcıl və sistemlidir. Abid Tahirlinin Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatına aid tədqiqatları genişlənməkdə davam edir. O, Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatını, mühacirətdə yaranan ədəbiyyatşünaslıq irsimizi və mühacirət mətbuatını üzvi əlaqədə, birlikdə öyrənir. Buna görə də onun tədqiqatları geniş mənada Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı haqqında tam, bitkin və ümumiləşmiş təsəvvür yarada bilir. Xüsusən, Abid Tahirlinin Azərbaycan mühacirət mətbuatının tədqiqi sahəsindəki ardıcıl və sistemli fəaliyyəti mühacirətşünaslıqda xidmət adlandırılmağa layiqdir. İkicildlik «Azərbaycan mühacirət mətbuatı», «Azərbaycan mühacirət mətbuatında publisistika (1921-1991)», «Azərbaycan mühacirət mətbuatının biblioqrafiyası» kitabları ilə Abid Tahirli mühacirət epoxasının böyük salnaməsini yaratmışdır. Onun bu sahədəki çoxillik fəaliyyətini mühacirətşünaslıqda böyük və uğurlu addımlar adlandırmaq olar.

Ümumiyyətlə, Abid Tahirlinin yaradıcılığında da publisistikanın xüsusi yeri vardır. O, elm yönlü Azərbaycan publisistikasının yeni dövrünün əsas simalarındandır. Elmi əsərlərindəki publisistik ruh onun yazılarına həyatilik, canlılıq, şərh, aydınlıq gətirir. Vətəndaşlıq mövqeyini də Abid Tahirli elmi publisistika ilə ifadə edir. İdeoloji-siyasi mövqe baxımından Abid Tahirli azərbaycançıdır. Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatı tədqiqatçısının Azərbaycançılıq cazibəsindən kənarda olması heç bir halda məqbul sayıla bilməz. Abid Tahirli geniş mənada elmi-publisist əsərləri ilə azərbaycançılıq idealına ləyaqətlə və müvəffəqiyyətlə xidmət edən vətəndaş ziyalıdır. “İdrak işığında”, “Bütün türklərin tərcümanı”, ”Məktəb: tariximiz, taleyimiz”, “Mətbuat: aynamız, salnaməmiz” kimi əsərləri Abid Tahirli məramının, idealının, yaradıcılıq imkanlarının aydın ifadəsidir. Müəllifi olduğu böyük işlərin – 15 kitabın, o cümlədən 5 monoqrafiyanın işığında Abid Tahirlinin gələcək elmi-publisistik fəaliyyətinin geniş üfüqləri və yeni vəzifələri də aydın görünür.

2015

• "Boynumu aşağı əyərək dedi ki, bu qəzeti yala..." - Təbrizli yazıçını niyə təhqir etmişdilər?
• Ramiz Məlik-Aslanov Azərbaycan Prezidentinə məktub ünvanlayıb
• "Onun üçün ədəbiyyat əvvəlindən sonunacan yuxudu..." - Nəriman Əbdülrəhmanlı