Ayxan Ayvaz
“Məni qəsdən kasıb göstərmək istəyirlər. Halbuki elə deyil...”
28 may metrosunun AZİ tərəfdəki çıxışındakı qoca deyir bunu. Şaxta babaya oxşayan qoca.
Qabağında tərəzi var. Oturub sakitcə özlərini ölçəcək adamları gözləyir. Bir balaca əsməcəsi var.
- Hay!
Əlini qulağının arxasına tutub qışqırır:
- Nə deyirsən?
Qulağındakı aparatı indi görürəm.
Ona bir ad fikirləşib tapmışam. Tərəzi dayı. Yaxud da Adamölçən. Bir hekayənin adı kimi düşünüb öz-özümə tapıntımdan zövq alıram.
Mən onunla danışmaq üçün can atıram. O, isə mənə tərəziyə çıxmağımı işarət eləyir:
- Paltarını çıxart. Sumkanı da... Düz dur. Tərpənmə!
57 kiloyam.
- İdeal kilo. – deyib gülümsəyir. – Yaxşı qalmısan.
Qocanın adını soruşuram:
- Necə?
- Adınızı deyirəm... Adınız...
- Hə... İdrisdir... İdris...
İdris dayı hər gün burda oturub tərəziylə adamların çəkisini ölçür. Deyir ki, bu işi kefindən eləyir. Adamların ona yazığı gəlməsini istəmir.
- Keçən dəfə bir jurnalist gəlmişdi. Bax sən dayandığın yerdə kamera qoymuşdular. Dedilər, başla danışmağa. Mən də danışdım. Sonra onu veriblər sayta. Saytda məni kasıb kimi təqdim ediblər. Mən elə deyiləm axı.
Qəfil söhbətin yönünü dəyişdirir:
- Sənin neçə yaşın var?
- 26.
- Bax gəl ikimiz də jim eləyək. Görək kim çox eləyəcək. Mən bu yaşda, 88 yaşında 35 jim eləyərəm. Sənnən çox.
Gülümsəyirəm.
- İnanmırsan? – o tərəf-bu tərəfə baxır. Yaxınlıqdakı cavan oğlan söhbətimizə qoşulur.
- Sən denən. Elə deyil? – görünür oğlanla tanışdılar.
Oğlan razılıqla başını tərpədir:
- Düz deyir.
İdris 25 ildir adamların kilosunu ölçməklə məşğuldur. Artıq peşəkar “kilo ölçən”dir. Hər gün gəlib bu çıxışda tərəzisini asfaltın üstünə qoyub müştəri gözləyir.
- Nə qədər qazanarsınız gündə?
- Necə?
- Deyirəm, pul... Nə qədər pul qazanırsınız?
Əlini yelləyir:
- Əşşi... Qazanıram da. Baxır günə. Elə gün olur, 4, elə gün olur 5 manat. 7-8 manat qazandığım da olub. Kefim necə istəyir, elə eləyirəm. Üç-dörd saat oturub, sonra çıxıb gedirəm. Kasıb zad da deyiləm. Evim də var. Hər şeyim də.
- Nə gözəl...
- Bura bax e... Mən kasıb deyiləm. Hələ mən bu günə qədər “invalidlər”dən pul almamışam. Görəndə ki, üstü-başı pis gündə qocadı, ondan da pul almıram. Elə uşaqlardan da...
Onu buraya gətirən səbəbin qocalıq olduğunu deyir. Ölümün başını qatmaq istəyir. İşləyə-işləyə ölümünün vaxtını uzatmaq arzusundadır.
- Evə gedib yatıram. Yatanda elə bilirəm ölmüşəm. Bura gəlirəm ki, ölümü yadıma salmayım.
88 yaşa bir neçə ömür sığışdırıb. Krımda əsgərlik çəkib. Əsgərlikdən sonra yeddi il taksi işləyib. Ardınca dərziliyə başlayıb. Həyatın hər üzünü görüb.
- Faytonlar var idi e...
- Nə faytonlar?
- Sən bilməzsən. Mən çox qədim vaxtları deyirəm. Bakıda faytonla gəzərdi camaatı. İndi qızlar açıq-saçıq geyinir, o vaxtın qadınları çarşabda gəzərdi. Bircə gözləri görünərdi.
Gözünü qıyıb diqqətlə mənə baxır:
- Haralısan sən?
- Gürcüstanlı.
- Hara?
- Gürcüstan... Tiflis... – qışqırıram.
- Ooo... – yerindən qalxıb əlimi sıxır, qucaqlayır məni. – Qamarcoba, bico!
Elə bil illərdir görmədiyi doğmasını bağrına basır. Qucağı isti və yumşaqdır. Əlimi təkrar sıxır. Nə bərk əlləri varmış. Gözlərinin kamerasına düşürəm. Xırda, balaca, yaşamaq eşqi daşan gözləri...
- Biz Krımda əsgərlikdə olanda futbol komandası yaratmışdıq. Hərbi futbol komandası. Mən orda oynamışam. Yaxşı da oynayırdım ha... Bizim bir gürcü oyunçumuz var idi. Onun vurduğu topları heç bir qapıçı tuta bilmirdi. Dəhşət oyunçu idi...
Kövrəlir, gəmi gözləri keçmiş günlərə liman alır. Mən onu keçmişiylə bir müddət tək başına buraxıram. Gəlib keçən adamların fonunda İdris dayı divara vurulmuş portreti xatırladır. Hərdən bu “portret” əlini çənəsinə dayaq eləyib uzaqlara baxır, başını yırğalayır.
- Cavanlıqda çox güclü idim. İndi də eləyəm. – deyir. – İnanmırsan jim eləyək.
Onun sözünü təsdiqləyirəm:
- Əlbəttə. Siz çox güclüsüz.
Oturduğu yerdə əsə-əsə qırışmış əlini qulağının arxasına tutur:
- Nə?
- Möhkəm adamsız. Möhkəm. Sizə kimsə güc gələ bilməz!
- Hə... – razılıqla gülümsəyir. – Yaxşı futbol oynayırdım. Taksi kimi işləmişəm. Düz yeddi il. Nə adamlar görmüşəm! Hələ dərzilikdə. Yaxşı paltarlar tikirdim. Məni adla tanıyırdılar.
Əvvəl adamları istədikləri yerlərə aparıb. Sonra onların üstlərinə paltar tikib. Axırda da o adamların kilosunu ölçüb.
Söhbətimizə qulaq asan cavan oğlan onun sözlərini təsdiqləyir. Qoca ayağa durub keçmiş günlərindən danışır. Sovet vaxtından, işlədiyi yerlərdən, futbol komandalarından...
- Gəlin sizlə şəkil çəkdirək.
- Mənim şəklimi harasa internetə vurublar. Kasıb kimi göstəriblər. – bayaq dediklərini təkrarlayır.
Üzü gülür:
- Bico! – təzədən əlimi sıxır. – Nə futbolçu idi e o gürcü.
Hiss edirəm ki, mənim gürcüstanlı olmağım ona öz keçmişini xatırladır. Gözəl keçmişini...
Yerində əyləşir. Yanaşı durub şəkil çəkdiririk.
- Papağımı çıxarım?
- Yox... Belə daha yaxşıdır. – deyirəm.
O, köhnə kişilər kimi durub. Kepkası başına, əlləri dizində. Zolaqlı paltarından doğmalıq yağır. Elə üzü də... Sevimli bir qoca obrazına çevirir onu. Ağ saqqal, ağ qaşlar. Hazır Şaxta Babadır. Bircə qiyafəsini dəyişmək qalır. Məncə, uşaqlar onu çox sevər...
Bir-iki nəfər yaxınlaşır.
- Neçəyədir?
- 20 qəpik...
- Götürün.
Qırışmış ovcunda 20 qəpiyin təbəssümü...
- Düz dur. Tərpənmə.
Elə bil şəkil çəkir.
- Çantanı ver dostuna. Düz dayan.
- Neçə oldu, dayı?
- 61 kilo.
- Oyy... – qadın narazılıqla başını bulayır. – Çoxdu e... Kökəlmişəm.
- Elə demə... Normaldı...
Müştərilər gedir. İdris dayı ayağa qalxır, stulu qoltuğuna vurur, tərəzini götürüb sellofana qoyur və gözləri ilə mənimlə sağollaşır:
- Mən getdim! Gedim bir az yatım. İşim qurtardı.
- Vəssalam. Saat günortanın dördüdür.
- Bəs eləyər. – deyib gülümsünür.
Ağır yerişlə uzaqlaşır. Onu evdə həmişə qaçdığı “ölüm” gözləyir. Mən öz-özümə deyirəm: “Qocalıq ölümdən qaçmaqdı. Yuxudan da...”
